Je goed voelen door goed te voelen

Onwetendheid

“In het schrijven van het boek was het voor ons heel belangrijk om preventief te zijn. Mensen doen veel domme dingen met emoties, gewoon omdat ze onwetend zijn,” steekt Michelle van Dusseldorp van wal. Haar lichte accent verraadt haar Nieuw-Zeelandse afkomst. “Het is een hele weg om je je emoties toe te eigenen, ze te integreren en er gezond mee om te gaan. Mensen hebben daar ondersteuning bij nodig. Kennis en oefening. We willen een nieuwe weg laten zien.” Harry van de Pol, die de materie vanuit bedrijfskundige invalshoek benadert, vult aan: “Ik ben geen psycholoog, dus ik zeg het maar op z’n Harry’s. Jij hebt weleens gezegd,” (knikt naar Michelle), “dat we als gelovigen slechte pr hebben gemaakt voor emoties, en dat klopt.” Glimlachend: “We zeggen het niet in ons boek, maar stiekem denken we wel: als we daarin een en ander kunnen rechtzetten …”

Opvoeding

Volgens de Michelle van Dusseldorp hebben veel mensen hun kinderen opgevoed met verkeerde opvattingen over emoties. “Veel christenen groeien bijvoorbeeld op met het idee dat angst van de duivel is. God zegt immers ‘vrees niet’? Elke keer als een bang kind naar jou toe komt en je draagt als ouder die boodschap uit, ontken je de angst. Zo leert je kind dat het zwak is om angst te voelen. Het groeit op met een programmering die heel hardnekkig is,” aldus Michelle. “‘Ik mag niet bang zijn’, ‘ik mag niet kwetsbaar zijn’. Het kost je jaren om dat om te draaien!” Hetzelfde geldt voor boosheid. “Soms kun je met een christelijke opvoeding bij voorbaat al een beetje ‘vernacheld’ zijn.

Michelle van Dusseldorp: ‘Ik vind Nederlandse gelovigen vaak heel emotioneel onbekwaam’

Ik vind Nederlandse gelovigen vaak emotioneel onbekwaam. En ignorant. En op slot. Of ze hellen helemaal over naar die andere kant, de hyper-charismatische, waar de balans soms ver te zoeken is. Ik zeg weleens: ik heb een stoffer-en-blikbediening. Ik ruim de brokstukken op die andere christenen maken. Een cliënt zei laatst tegen mij: ‘Ik voel me zo eenzaam. Ik weet dat ik het van God moet hebben.’ Ik zei tegen haar: ‘Wat? God hasn’t got skin on Him at the moment!’ Deze vrouw had huidhonger, ze wilde worden vastgehouden en had de onrealistische verwachting dat als ze maar genoeg christen was, ze die behoefte niet zou hebben. Want God zal immers je diepste wezen toch vervullen? Er heerst een waanidee dat je een slechte christen bent als je daar niet uit put.”

Geloofsopvattingen

Harry van de Pol, die naast bedrijfskundige theoloog is, legt uit dat we al lang een zekere mate van voorzichtigheid hebben opgebouwd ten opzichte van wat Paulus ‘het vlees’ noemt. Alles wat met ons lichaam te maken heeft, is in de christelijke traditie neergezet als ‘het vlees’ en is dus slecht. “Omdat emoties zich vooral manifesteren in dat lichaam, manifesteren ze zich in iets waarvan jij geleerd hebt dat het in de verkeerde categorie zit. Volgens deze visie worden met name emoties gezien als ‘de begeerten van het vlees’, iets wat nog erger is dan het ‘vlees’ op zich. We horen niet ‘in het vlees te zijn’, maar ‘in de Geest’.

Harry van de Pol: ‘Emoties worden gezien als “de begeerten van het vlees”’

Ik heb het dus niet alleen over de opvoeding, maar ook over wat al eeuwenlang geloofd wordt.” Hij herinnert zich dat hij als student met de studentenvereniging ging evangeliseren. De studenten gebruikten het boekje De Vijf Geestelijke Wetten en praatten daarover met mensen. Er stond een illustratie in van een treintje. Harry: “Op de locomotief stond ‘feiten’, op het kolenwagentje ‘geloof’ en op het laatste wagonnetje ‘emotie’. Als je dat op die manier leert, tellen emoties niet mee. Het belangrijkst is dat je ervoor zorgt dat je de feiten, de dogma’s, gelooft. Dat is onze christelijke cultuur.”

Een kop zonder kip

In deze wirwar van misvattingen proberen Michelle van Dusseldorp en Harry van de Pol ‘een nieuwe weg’ aan te bieden. Volgens hen moeten we in ieder geval stoppen om als een ‘kop zonder kip’ rond te lopen. Maar het was toch ‘kip zonder kop’? Na een paar jaar in de Nederlandse cultuur te hebben vertoefd, kreeg deze uitdrukking een nieuwe betekenis voor de Nieuw-Zeelandse. “Het valt me op hoe rationeel deze cultuur is. Nagenoeg alles benaderen de Nederlanders vanuit het hoofd. Het lichaam (red. ‘de kip’) doet nauwelijks mee. In Nederland is het altijd of-of.” Zichtbaar geïrriteerd wil ze het antwoord op de vraag ‘is het nu ratio of gevoel’ niet beantwoorden. Michelle: “Ik word daar zo kriegelig van. Ik ben altijd van de nuances, omdat elke situatie en elke persoonlijkheid anders is. Het is nooit of-of.

Ik ben momenteel veel aan het lezen over de vroege kerk uit de eerste, tweede en derde eeuw. Daar waren ze niet zo dualistisch (red. of-of) in hun denken. Daar lijkt alles meer één geheel. Ik denk dat het dualisme in ons geloof is gekomen met de Griekse filosofie. Ik wil christenen helpen om dit te overstijgen en te leren hoe ze ‘gezond’ kunnen leven, samen met God. Bijvoorbeeld een dilemma als ‘ik leer dit nu in de psychologie; hoe rijm ik het met mijn christen-zijn?’ Als je die vraag afpelt, kom je op je hermeneutics: hoe lees ik de Bijbel? Begrijp je wel? Ik ben katholiek opgevoed, dus ik merk soms dat ik put uit een andere manier van Bijbel lezen. Ik schrik er soms van hoe dun de interpretatie is bij sommige christenen. Dat er maar op één niveau wordt gekeken naar wat een tekst betekent, terwijl er zoveel meer lagen zijn.”

Michelle van Dusseldorp: ‘Ik heb een stoffer-en-blikbediening: ik ruim de brokstukken op die andere christenen maken’

Emotie is er al

Ratio, gevoel, emotie, lichaam; ze gaan hand in hand. We moeten stoppen met het opdelen in segmenten, volgens de auteurs. Ook op de werkvloer. Jij als mens moet niet bij je gevoel komen, maar het gevoel bij jou. “Het is er al,” zegt Harry. “Maar onze manier van praten verraadt hoe we over gevoel en emotie denken: alsof het ergens ver is weggestopt in een of ander blubberige, donkere ruimte. Als je daar überhaupt iets mee zou willen, moet je helemaal afdalen, graven en zoeken.”

Loslaten

Hoe kunnen we er dan voor zorgen dat we een emotie die er al is, écht voelen, ervaren en kunnen benoemen? Harry: “Het idee is dat je verder gaat dan het benoemen van emoties (wat soms niet eens hardop hoeft). Als je emoties wilt benutten, is het nodig ze te doorvoelen, de energie te gebruiken om te bewegen in de richting van je doelen en je te verbinden met anderen. Goed voelen gaat erover dat je ook emoties durft te voelen die je liever niet voelt. De weg naar je weer goed voelen als je bijvoorbeeld verdrietig bent, is aan je verdriet voelen. Zodat er een nieuwe ruimte ontstaat om los te laten wat je onmogelijk kunt vasthouden. Dan kun je weer verder. Kortom, je goed voelen is: goed voelen aan wát er te voelen is; ook als dat niet goed voelt. Dát is de weg.”

Om emotioneel meester te worden, of emotioneel intelligent, moet je iets écht doorvoelen en dat kun je doen met behulp van een aantal vragen die omschreven staan in het boek. Het is dus een skill die je kunt leren, aldus beide schrijvers. “Als we weten dat emoties goed zijn of in ieder geval neutraal, en als je jezelf leert om je daartoe op een goede manier te verhouden, brengen emoties je heel veel. Dan wordt je leven mooier, rijker en vitaler,” vult Michelle van Dusseldorp aan.

Lees ook dit interview met Michelle van Dusseldorp over Goed voelen.

Tekst: Jeannette Coppoolse
Beeld: Shutterstock

Goed voelen - Emoties voor je laten werken, Harry van de Pol & Michelle van Dusseldorp. Een uitgave van Vanbinnenuit i.s.m. Redwoods People Services. ISBN 9789090327426