Sluit je aan

Inloggen bij eo

Praat je mee? Als je bent ingelogd, kun je reacties plaatsen en gesprekken volgen.

Door in te loggen bevestig je dat je de Algemene Voorwaarden en Privacyverklaring van de EO hebt gelezen en begrepen.

Hulp nodig?

Check de veelgestelde vragen.

Uitgelichte afbeelding

Just Mercy: advocaat Bryan strijdt voor onschuldige ter dood ver­oor­deel­den ★★★★☆

15 januari 2020 · 15:23

Update: 15 november 2024 · 11:04

In de film Just Mercy – over de zwarte advocaat Bryan Stevenson die zich inzet voor onschuldige ter dood veroordeelden – stap je een wereld binnen die zó absurd is, dat het een ver-van-je-bed show lijkt. Maar schijn bedriegt, want het verhaal speelt zich af in de jaren ’80 en ’90. En is waargebeurd. Just Mercy is op 16 januari uitgebracht.

De meest indrukwekkende scene van Just Mercy begint met één persoon. Tik. Dan komt een tweede erbij. Tik, tik. Dan een derde. Tik, tik, tik. Al snel is de hele gevangenis in rep en roer. Gevangenen slaan met tinnen bekertjes tegen de tralies. Ze schreeuwen en roepen: “We’re all with you, Herb!”. Het is een oorverdovende laatste ode aan één van hun lotgenoten en vrienden: de ter dood veroordeelde Herb. De stilte in het zuidelijke Montgomery is verbroken. En ook dat begon met één persoon.

Trots op ‘gelijke rechten’

Aan het begin van de film rijdt de nog maar net afgestudeerde advocaat Bryan Stevenson (Michael B. Jordan) zijn nieuwe woonplaats binnen. De accenten zijn hier zuidelijk en de ambtenaren blank. Hij passeert een bord: ‘Welkom in Monroeville, de geboorteplaats van To Kill A Mockingbird’.

Steeds weer komt Bryan in aanraking met mensen die hem – en misschien ook zichzelf – ervan proberen te overtuigen dat ze verre van racistisch zijn. Het ligt er in Just Mercy dik bovenop, maar dat laat wel zien hoe absurd het was. De bewoners zijn trots op hun gelijke rechten in het zuiden. Maar die ‘gelijke rechten’ blijken in werkelijkheid maar weinig voor te stellen als Bryan vernederd, bedreigd en gedwarsboomd wordt.

Het plot

Toen Bryan tijdens zijn rechtenstudie aan Harvard in aanraking kwam met een ter dood veroordeelde – ook jong, ook zwart, ook opgegroeid in een christelijke gemeenschap – besloot hij ter plekke dat dát de mensen zijn waarvoor hij zich wil inzetten. En dus vertrekt hij na zijn studie naar de plek waar hij het meest kan betekenen voor ter dood veroordeelden: het Amerikaanse zuiden van de jaren ’80 en ’90.

De dag nadat hij verhuisd is, zit Bryan aan een tafel in de gevangenis. Een voor een worden zijn cliënten binnengebracht en luistert hij naar de verhalen van ‘zijn’ zes ter dood veroordeelden. Het zijn verhalen die al ontelbare keren eerder zijn verteld, maar nu voor de eerste keer gehoord worden.

De weergave van deze video vereist jouw toestemming voor social media cookies.

Toestemmingen aanpassen

Zonder echt te beseffen in wat voor wereld hij binnenwandelt, richt hij samen met Eva het EJI (Equal Justice Initiative) op om ter dood veroordeelden juridisch bij te staan. Als hij zijn eerste cliënten ontmoet, maakt hij kennis met Walter McMillian (Jamie Foxx). Walter is schuldig bevonden aan de moord op een jonge, blanke vrouw. Maar als Bryan hele nachten doorhaalt om alle documenten te bestuderen, komt hij tot de ontdekking dat het enige bewijs tegen Walter één ongeloofwaardige getuigenis is. Hij zet alles op alles om Walter te bevrijden, maar wordt tegengewerkt door de politie, openbaar aanklager en rechters. De ware kleuren van Montgomery komen steeds meer tevoorschijn: hier ben je al schuldig vanaf je geboorte. Tenminste… als je zwart bent.

Bryan Stevenson

Tijdens zijn studie, een paar jaar eerder, vroeg een ter dood veroordeelde aan Bryan waarom hij zijn tijd verdoet aan hopeloze gevallen in nog hopelozere plaatsen. Bryan glimlachte daarop scheef en antwoordde: “Ik ben rechten gaan studeren om mensen te helpen.”

Die simpele reden maakt dat Bryan Stevenson – de échte – inmiddels al dertig jaar ter dood veroordeelden bijstaat in hun strijd voor gerechtigheid. En in Just Mercy zie je hoe die levensmissie begon: als een broekie aan tafel met zijn cliënten. Michael B. Jordan zet de onzekere, maar tegelijkertijd hartverwarmend gepassioneerde Bryan heel sterk neer. Bryan is zó gedreven om gerechtigheid te krijgen dat hij bijna blind is voor de obstakels. Hij is naïef en jong.

Die ‘menselijke’ momenten in de film zijn nodig, want zonder dreigt het karakter van Michael B. Jordan te verzanden in het traditionele ‘heldenplaatje’: intelligent, sterk en volhardend, knap en gespierd. Er mist net een stukje diepgang bij de hoofdpersoon: niet omdat de acteur niet goed is – de kracht van Michael B. Jordans acteerwerk zit in het kleine – maar doordat de film zich meer richt op het proces van Walter en Bryan dan het leren kennen van Bryans karakter.

Weinig mysterie

Just Mercy balanceert af en toe op het randje tussen speelfilm en documentaire. De kracht van de film is ook zijn grootste zwakte: het is een waargebeurd verhaal. Regisseur Destin Cretton wilde het verhaal eer aandoen en heeft zich daardoor misschien net teveel bij de feiten gehouden. Daardoor mist de film een stukje mysterie. Er zijn weinig vragen, want alles is al snel duidelijk: Bryan is goed, Walter is onschuldig en het systeem is corrupt en slecht.

Dat is een gemiste kans, maar betekent niet dat je Just Mercy niet hoeft te kijken. De film heeft wel degelijk een hart, vooral dankzij Walter McMillian en Herbert “Herb” Richardson (Rob Morgan). Beiden zijn ter dood veroordeeld, maar er is een belangrijk verschil tussen hen.

Walter en Herb

Walters veroordeling komt van buitenaf, maar die van Herb van binnenin. Steeds weer veroordeelt hij zichzelf voor wat hij heeft gedaan. Maar van alle mensen in de gevangenis is hij een van de minst schuldige. Herb heeft PTSS overgehouden aan zijn tijd in de oorlog in Vietnam en wordt gekweld door zijn gedachten. Hij hoort therapie te krijgen, geen gevangenisstraf. Maar gelukkig zit Walter dichtbij. En elke keer als hij in de knoop raakt met zijn gedachten, nachtmerries heeft of een paniekaanval krijgt, is Walter er voor hem.

Tissues

Het acteerwerk van Michael B. Jordan, Jamie Foxx en Rob Morgan is Oscarwaardig en maakt Just Mercy tot een emotionele achtbaan. Het ene moment moet je bijna lachen om de absurditeit van de ongelijke rechten, het andere moment grijp je naar je tissues en later zit je weer geschokt en boos in je stoel.

In dat alles is Herb de ster van Just Mercy. Zijn introverte, schichtige verschijning doet je hart smelten. Zijn stotter en ziekte doet ‘m breken. Herb weet het schokkende verhaal van het racisme van de jaren ’80 en ’90 een gezicht te geven. “We’re all with you, Herb!”

Lees ook: 1917: een episch oorlogsdrama dat je letterlijk meeneemt ★★★★☆