Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Kerk zijn tijdens de coronacrisis: hoe doe je dat?

We vragen het aan verschillende kerken

De coronacrisis vraagt veel van de samenleving. Ook veel kerken staan voor een uitdaging. Want hoe kun je kerk zijn als je niet bij elkaar mag komen? Wij maakten een rondje langs verschillende kerken in Nederland.

Deel:

Wim Burggraaf, voorzitter kerkenraadscommissie van geloofsgemeenschap De Fontein in Apeldoorn

“De Fontein is een pioniersplek in Zuidbroek, een nieuwbouwwijk in Apeldoorn. Toen we hier zo’n vijf jaar geleden begonnen, kregen we vanuit de protestantse gemeente Apeldoorn een belangrijke opdracht mee: probeer de mensen die de protestantse kerk willen verlaten, binnenboord te houden en wees missionair op de plek waar je bent. Die manier van kerk zijn vullen we in door stevige inhoud te combineren met vernieuwende vormen, zoals live-muziek tijdens de diensten. Inmiddels telt onze jonge gemeente zo’n tweehonderd leden.”

Er kijken meer mensen naar de livestream dan vóór de crisis

Kerkdiensten vanuit een bedrijfspand

Kerk video

En juist die vernieuwende vorm zorgde ervoor dat De Fontein de afgelopen weken snel kon schakelen. “Normaal gesproken zijn onze diensten live te volgen. Toen bleek dat we niet meer samen mochten komen met meer dan dertig mensen, opperde een gemeentelid om een ruimte in zijn bedrijfspand tijdelijk als studio in te richten. Elke zondag komen we daar met een klein groepje - waaronder de predikant en onze band - samen om een livestream via Facebook en Youtube te verzorgen. Het is een interactieve dienst: zo kunnen mensen via WhatsApp vragen stellen aan de voorganger. Mensen waarderen het enorm. Er kijken zelfs meer mensen dan vòòr de coronacrisis. Het is natuurlijk ook laagdrempelig om op deze manier aan te haken, zeker voor randkerkelijken”, weet hij.

Zwaaien

Daarnaast zorgen ze ervoor dat ouderen én jonge kinderen zich ook gezien voelen. “We hebben nog geen fijnmazig netwerk in de wijk zelf, daar zijn we druk mee bezig. Maar onze kerk bevindt zich in een multifunctioneel wijkcentrum, waar veel ouderen wonen. We hebben al een keer voor de ramen gezwaaid en teksten op de stoep geschreven. Ook zijn er gemeenteleden die regelmatig even met oudere gemeenteleden bellen”, legt hij uit. “Bovendien bedenken we voor de kinderen leuke werkjes om zondags te doen en betrekken we gezinnen nadrukkelijk bij de dienst. Zo hebben we laatst meerdere gezinnen één van de tien geboden uitgespeeld en daar een filmpje van gemaakt. Van de jongeren weten we dat ze elkaar enorm missen, maar zij delen veel filmpjes onderling. Dat contact is er dus zeker wel.”

Monique Moen-van Baarle, staflid Crossroads Rotterdam

Monique Moen-van Baarle, beeld: Kim Hildering
Monique Moen-van Baarle, beeld: Kim Hildering.

Ruim vijftien jaar geleden startten we als kerk voor jonge Rotterdammers. Inmiddels bestaat onze kerk uit zo’n honderd volwassenen en ongeveer evenveel kinderen. Samen willen we Jezus volgen, in alles. Een groot deel van onze leden is betrokken bij een zogenoemde ‘missional community’: een groep van 10 tot 30 mensen met een gezamenlijke missie, bijvoorbeeld voor hun wijk of een specifieke nood. Naast het samenkomen in die groepen, hebben we normaal gesproken drie  keer per maand een gezamenlijke dienst.”

Elkaar niet uit het oog verliezen

Toen de coronacrisis uitbrak, hebben we als eerste alle leden die nog niet bij een missional community hoorden, ingedeeld in groepen. Zo verliezen we elkaar niet uit het oog en kunnen we elkaar vinden als het moeilijk is. Voor praktische hulp, maar ook voor bemoediging”, legt Monique uit.

'We zien dat zoekers sneller aanhaken’
Videobellen met de kerk

“Nu we niet meer bij elkaar mogen komen, houden we meetings via Zoom. Natuurlijk is dat  wennen. We missen de ‘small talk’ tijdens het koffiedrinken op zondagochtend of de gezamenlijke borrel na een gemeente-avond. Tegelijkertijd is het heel leuk en mooi om elkaar via Zoom te zien en gedag te zeggen. Inmiddels hebben we ervaren dat samen zingen via Zoom niet werkt”, lacht ze.

Ondanks de fysieke afstand, gaan ook de gebedsavonden en geloofsgesprekken in kleine groepen gewoon online door. Via video’s worden inhoudelijke thema’s verder uitgediept. “We zien in sommige communities juist zoekers nu sneller aanhaken. Mensen stellen meer vragen”, ziet Monique.

Bewustwording

Logischerwijs heeft deze onzekere tijd z’n weerslag op de gemeenteleden. “We merken dat de corona-maatregelen heel veel doen. Iedereen beleeft het anders: de één verveelt zich stierlijk, terwijl de ander in standje overleven zit. We ervaren ook dat we iets meer naar binnen gericht zijn, terwijl de focus normaal gesproken op God, elkaar en de buurt ligt. Waar we eerder met buren, collega’s of vrienden koffiedronken en samen aten, doen we nu een kaartje door de brievenbus of bellen we iemand. Dat wordt echt gewaardeerd! Het is anders, maar daardoor niet minder waardevol.”

Pastoraat

Soms is het in het gemeentewerk nog zoeken, ervaart Monique. “Begin juni zouden we een doopfeest hebben in de Maas, bij Katendrecht. Het is nu de vraag: hoe gaan we daarmee om? Hetzelfde geldt voor bijvoorbeeld ziekenzalving. We vragen waar mogelijk gezinsleden zelf te zalven en een hand op te leggen. Natuurlijk begeleiden we dat en bidden we mee. Waar we eerder een huiskamer vol hadden aan bidders, komen er nu twee of drie mensen langs, zodat we 1,5 meter afstand kunnen houden.”

Maar weet je, ondanks alles ben ik heel dankbaar. We mogen in deze tijd beseffen dat het niet gaat om de vorm, maar om God. Of we nou online en op afstand van elkaar zijn, we kunnen altijd aanspraak maken op Hem. Hij is er altijd bij.”

Gijs Bronsveld - predikant Ontmoetingskerk Hattem

Gijs Bronsveld, beeld: still uit een video van Harm Koekkoek
Gijs Bronsveld, beeld: still uit een video van Harm Koekkoek.

“Onze gemeente, in de gereformeerde traditie, bestaat uit zo’n 500 leden, waaronder ongeveer 100 kinderen onder de tien jaar. Toen de coronacrisis een paar weken geleden uitbrak en de scholen moesten sluiten, zijn wij acuut gestopt met onze bijeenkomsten. Inmiddels zenden we elke week via YouTube een dienst uit.”

Missen

Tijdens die diensten neemt hij plaats voor de camera, in plaats van voor een volle gemeente te preken. “Ik doe het met liefde, maar het wordt er niet gemakkelijker op”, geeft hij toe. “Ik ga de mensen steeds meer missen. Wat zijn we al lang niet meer samen geweest..”

Hoewel de coronacrisis de overgang naar online in een stroomversnelling zette, ziet Bronsveld ook voordelen. “Het is één van de kansen van deze tijd. Zo kon de 15+ jeugd via Zoom meespelen met een escaperoom met een christelijk tintje. “Daar deden meer dan 100 gemeenteleden uit meerdere generaties aan mee, waaronder veel jongeren”, zegt hij trots. “Door social media hopen we ook steeds meer te zien van wat er in de wijk gebeurt. Ik hoop dat dat tot verrijking van het gemeenschapsleven leidt, als we straks weer samen zijn.

Er is veel medeleven en bezorgdheid in onze gemeente

Elkaar bemoedigen

De eerste weken dat de coronacrisis Nederland in z’n greep hield, besloot hij alle 80-plussers in zijn gemeente te bellen. “Ik ben echt bemoedigd door hun vertrouwen en hun getuigenis”, vertelt hij. Hij ziet ook een toename van het aantal pastorale contactmomenten in zijn gemeente. “Er is veel medeleven én bezorgdheid in onze gemeente.”

“Twee gemeenteleden uit de zorg hebben een milde vorm van corona opgelopen in woonzorgcentrum Brinkhoven in Heerde, dat zwaar getroffen is. Daarnaast zijn er gemeenteleden die familie hebben verloren aan corona. Zij vertelden hoe moeilijk begraven in deze tijd is. Zo afstandelijk, zo vervreemdend. Heel verdrietig. Via via hoor ik dat de getroffen gemeenteleden veel kaartjes, telefoontjes en whatsappberichtjes krijgen. Bovendien komen er talloze biddende icoontjes voorbij op Whatsapp.”

Kerk zijn in de samenleving

Ook buiten de eigen gemeente laat de ontmoetingskerk van zich horen. “Ik heb me aangemeld bij stichting Welzijn, waarbij mensen een pastoraal gesprek kunnen aanvragen. Onze diaconie is aangesloten bij de landelijke website nietalleen.nl. Er is bij ons tot nu toe geen gebruik van gemaakt”, weet hij. Wie wél belde afgelopen week, was de burgemeester. “Hij vroeg hoe het gaat. Mooi om die verbinding ook vanuit de burgerlijke samenleving te ervaren”, vindt Bronsveld.

Want juist nu het even niet kan, realiseert hij zich de waarde van écht menselijk contact. “Ik heb me nooit gerealiseerd hoe kostbaar het is om elkaar face to face te ontmoeten. Ik ben dominee geworden uit liefde voor de Heer én de mensen. Gelukkig laat de Heilige Geest zich niet door corona hinderen. We vinden de rust, het vertrouwen en de kracht om door te gaan.

Lees ook: Thuis met Eva, bemoediging en inspiratie tijdens de coronacrisis

Geschreven door

Janet Freriks

--:--