Kerst in Senegal: ‘Losgaan kan ook op een eerbiedige manier’

Eliza Keyser (36) vertrok in de zomer van 2011 met haar man Anne en hun drie kinderen naar Senegal om te werken voor New Tribes Mission. Een half jaar later maakte zij haar eerste Kerst mee in een land waar 95 procent van de inwoners islamitisch is. “Ook moslims worden bij het feest betrokken.”

“De overgang van een Nederlandse naar een Senegalese Kerst voelde best vreemd,” vertelt Eliza, die inmiddels al meerdere kerstfeesten heeft gevierd in het West-Afrikaanse land. “In Nederland zie je al weken van tevoren allerlei kerstversieringen in de winkelstraten en als je tv kijkt, ontkom je niet aan de zee van reclamespotjes die in het teken van Kerst staan. In Senegal zie je dit soort dingen nauwelijks. We beleven hier een totaal andere Kerst.”

 Ze stellen een maaltijd boven de kerkdienst

In de weken voor 25 december begint een drukke tijd voor de kerkelijke gemeente in Thiès, waar elke zondag tussen de tachtig en honderd mensen de dienst bezoeken. “Met name de vrouwen krijgen veel op hun bordje tijdens de Kerst. Rond religieuze feestdagen krijgen Senegalese vrouwen de taak voor de feestmaaltijden te zorgen. In de meeste dorpen koken de vrouwen samen voor de hele buurt en/of voor de hele kerk. Veel vrouwen slaan zelfs de laatste kerkdienst voor Kerst over, omdat ze het simpelweg te druk hebben met de voorbereidingen. Denk bijvoorbeeld aan het slachten en plukken van kippen. Het verbaasde mij in het begin enorm. Ze stellen een maaltijd boven de kerkdienst: dat zie je in Nederland niet.”

Wat eten jullie, naast kip, tijdens zo’n kerstmaaltijd?

“In Senegal kennen ze geen vaste gewoontes rond de kerstmaaltijd, maar Senegalezen eten tijdens feestdagen inderdaad vaak kip met rijst en uiensaus. In deze cultuur geldt: als je geen rijst eet, heb je niet gegeten. Daarnaast eten we vaak salade met paprika en ei. Niemand krijgt de maaltijd op een eigen bord. Je eet met ongeveer tien andere gasten van dezelfde grote schaal. Je mag zelf kiezen of je met je handen of met een lepel eet. Mij maak je het meest blij met een lepel.”

Eliza ervaart de Senegalese kerkdienst als een feestelijker gelegenheid dan ze in Nederland gewend was. “De voorganger houdt eerst een preek, maar richting het eind van de dienst ontstaat er een lossere sfeer. Mensen vieren feest, omdat Jezus voor ons naar de wereld kwam. Er wordt gedanst, muziek gemaakt met de djembés en volop gezongen.

Zelf ben ik nog niet zó moedig dat ik ook meedans

In Nederland klappen we hooguit in de kerkdienst – als we ons moedig genoeg voelen – maar meer niet. Hier gaan de mensen helemaal los. Dat losgaan kan ook op een eerbiedige manier. Eentje begint en de rest volgt. Zelf ben ik nog niet zó moedig dat ik ook meedans. Al jaren denk ik: de volgende keer doe ik gewoon mee. Maar Senegalezen hebben een geweldig gevoel voor ritme en ik totaal niet. Ik sta tijdens zo’n dienst niet stil, maar echt het gangpad in lopen en volop meedansen? Wie weet dit jaar,” lacht de evangelist.

Uitdelen

Om mensen met een ander geloof toch een feestgevoel te geven tijdens religieuze feestdagen, gaan Senegalese christenen tijdens Kerst en Pasen – en islamitische Senegalezen tijdens hun feestdagen – de buurt rond om schalen met eten uit te delen. “Dat uitdelen is iets typisch Senegalees. Op die manier onderhoud je een goede band met je moslimvrienden of -buren en geef je ook hun een feestgevoel. De christenen hier gedenken dat Jezus werd geboren, maar zien in diezelfde periode om naar mensen die niet geloven dat Hij voor hen naar de aarde kwam. Dat vind ik ontzettend mooi. Ik denk dat we daar in Nederland, maar zeker als christenen in het algemeen, nog veel van kunnen leren.”

Tekst: Lukas ten Napel
Beeld: Shutterstock