Lazarus staat op | Er zijn grenzen

Er zijn grenzen – PopUpGedachte 21 november 2019

Ik ben niet zo’n fan van grenzen. Al zat ik er op lange vakantiereizen vroeger altijd op te wachten, want een grens oversteken, dat deed wel wat. Dan kwam je in een nieuwe wereld, dan had je wat bereikt, dan was de taal anders, de bouw van de huizen, de borden, de electriciteitspalen. Er zijn ook leuke grenzen. Maar verder ben ik er niet zo fan. Wat alles te maken heeft met de hoe we grenzen hanteren in het huidige Europa. Ons continent heeft de dodelijkste grenzen ter wereld, door de onmogelijkheid om het continent op een legale, veilige manier te betreden (voor mensen uit grote delen van de wereld), vallen er heel erg veel doden.

Ook in mijn werk als pionier, kunstenaar soms, activist, zijn er grenzen en moet ik ze opzoeken, er soms een beetje overheen. Als een kind eigenlijk, een puber. Houdt niet zo van grenzen, zoekt ze op, gaat eroverheen om te kijken hoe de vork nu in de pedagogische steel zit.

Zijn er ook grenzen aan verzet? Aan frustratie over hoe de dingen gaan? Natuurlijk, zou je zeggen. Geweld is uit den boze. Al is dat nog een beetje de vraag als het bijvoorbeeld gaat over het gewapende verzet in de Tweede Wereldoorlog. Wanneer mag dat wel? Wanneer niet? Wat is heldhaftigheid, wat is moord en doodslag? Hoe scherp mag je de discussie voeren? Wij hebben Twitter en andere social media waarin voor- en tegenstanders elkaar voor rotte vis en nog veel lelijker ellende uitmaken. Vroeger schreef men brieven, publiekelijk ook, waarin de ander als hellekind en ketter en nog veel erger werd bejegend. Polemiek noemden ze dat, Luther en zijn tijdgenoten konden er wat van en van dik hout zaagt men planken.

Er zijn er die zeggen dat als Jezus het vergaan van de wereld voorspelt, dat het dan hierover gaat. Dat het erop lijkt dat Jezus de leider is van een opstand, een koning van het door vreemde mogendheden onderdrukte Joodse volk, een prins van Oranje in bezet gebied in ’40 – ’45.
Pilates die hem vlak voor zijn gruwelijke executie aan het kruis vraagt: bent u de koning der Joden, zijt gij een prins van Oranje? Hij rijdt op een veulen Jeruzalem binnen en wordt met palmtakken onthaald. Oranje wimpels en rood-wit-blauwe vlaggen, zogezegd. Maar dan blijkt zijn verzet niet op de Romeinen gericht, maar op het Joodse volk zelf. Hij komt niet het paleis van Herodes afbreken, maar de tempel, de ziel van het volk. En dan gaat het mis en eindigt hij tussen twee vuren, religieus én politiek, volksgenoten en Romeinen.

Hij is van het verzet, die Jezus van Nazareth, maar er zijn grenzen. Wie het zwaard oppakt, zal door het zwaard vergaan. Een tekst waar ik altijd aan moet denken als het gaat om de vreedzame opstand in Oekraïne, waar jaren geleden allerlei religieuze leiders zich aansloten bij het verzet. Vreedzaam stonden zij tussen burgers en leger. Tot er iemand ergens op een gegeven moment begon te schieten. Toen was het oorlog, opeens.

Het is niet dat Jezus zich neerlegt bij een politieke situatie, al gaat het nauwelijks over onderdrukkers en Romeinen, her en der wat verhuld, maar dat hij een andere tactiek omhelst. Bevrijden van vreemde overheersing maakt hen nog geen betere mensen. Het drama zit dieper. De ellendige politieke situatie heeft alles te maken met de manier waarop men met elkaar omgaat, met de liefde omgaat, en de hoop. Dat bevrijding van vreemde overheersing op een bepaalde manier krachtig en heldhaftig is om voor te strijden, maar de weduwe om de hoek en de vliuchteling in je straten, de depressieve oma en de buurvrouw zonder mensen om zich heen.

Wie kiest voor het gevecht tegen de ander, in plaats van tegen de demonen in zichzelf en de directe omgeving, staat de strijd te verliezen, lijkt Jezus te zeggen. Hij huilt over Jeruzalem, die grote stad, dat project van hoop, omdat hij het ziet vergaan.

'Mocht ook gij op deze dag inzien wat u tot vrede strekt! Maar nu is dat voor uw ogen verborgen. Er zullen dagen over u komen, dat uw vijanden geen steen op de andere laten, omdat gij de tijd, waarin barmhartig op u werd neergezien, niet hebt erkend.’

Het verzet omarmen, maar de barmhartigheid niet zien. De woede laten sudderen, maar waar is dan de hoop, de hardheid niet vergezeld laten gaan van de zachtheid van de omhelzing, daar is de grens. Dan graaft degene die hoopt op het goede toch uiteindelijk zijn eigen graf.

Lastige tekst voor een activist, en een kunstenaar, voor mensen die graag een punt willen maken. Maar zonder barmhartigheid wordt het 'm niet. Voor de ander, voor jezelf, ontvangen en geven. Dat dát dan het verzet is. Barmhartigheid tonen.

Tot zover

Morgen weer een nieuwe PopUpGedachte, meer is er te vinden op lazarusstaatop.nl. Daar kun je ook je abonneren. Voor nu, vrede en alle goeds.

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.