Lazarus staat op | Ben ik beschikbaar?

Ben ik beschikbaar? – PopUpGedachte vrijdag 25 maart 2022

Mannen van mijn leeftijd, en jonger en ouder, komen Oekraïne niet uit. Zij moeten beschikbaar zijn, zij moeten bereid zijn zich op te offeren voor het land. Het vluchten van de één wordt beschouwd als je goed recht om jezelf in veiligheid te brengen, het vluchten van de ander is een vorm van deserteren. Bij de grensovergang, zo rapporteerde iemand uit Polen, ging er een continue stroom vluchtelingen het land uit en druppelde er een gestage stroom mensen het land weer in. Bereid om zich op te offeren voor de vrijheid of de bescherming.

Vandaag lees ik in de teksten een hele oude reflectie op beschikbaar zijn. En dan niet in een oorlog of een leger maar met je hart en ziel en leven. Een spirituele of totale beschikbaarheid – omdat spiritueel niet los te zien is van fysiek, van dagelijks. Wie gedwongen wordt te blijven, in Oekraïne, kan nog innerlijk zich distantiëren. Spirituele beschikbaarheid is iets anders. Het is meer dan fysieke beschikbaarheid – en het is meer dan religieuze rituelen. Dit staat er, een psalm:

Gij hebt geen offer of geschenk gewild,
Gij hebt mijn oor geopend;
Gij vraagt geen brandoffer, geen zoenoffer van mij,
dus zei ik: 'Ja, ik kom!'
Want in de boekrol staat van mij geschreven

dat ik uw wil volbreng.
Mijn God, dat is het wat ik wil,
uw wet staat in mijn hart geschreven.

Geen offers, terwijl dat zo’n groot onderdeel uitmaakt van de wet, de Thora. De offergebruiken worden tot in detail beschreven en de tempel is de plek waar dat offeren gefaciliteerd wordt: het hart van de politieke en religieuze eenheid van het volk. Wat doet dat enorme tempelcomplex daar als het niet is om te offeren. Wat doen al die kerken daar, als het niet is om te bidden en te zingen, te biechten en avondmaal te vieren. De dichter maakt het heel klein, brengt het terug naar dat kleine orgaan: het oor. U hebt mijn oor geopend.

Onder het geweld van offers en zang en dans, temidden van riten en regels, temidden van discussies over wat wel en wat niet – die hoog kunnen oplopen, toen en nu – zegt de dichter dat opeens zijn oor is geopend. Het is alsof deze het hoofd opeens even een beetje schuin houdt, de ogen gaan nadenkend naar boven, iets is doorgedrongen tot de oren, iets wat al het andere naar de achtergrond doet verdwijnen.

Het is de stem die roept. Voor postmoderne theologen als John Caputo, die voorbij willen aan de discussies over het al dan niet bestaan van God, omdat het daarvan vaak zo plat wordt, blijft de roep overeind. De roep vervangt de discussie, het geroepen zijn vervangt de bewijsdrang. God existeert niet, zegt hij, God insisteert. God dringt aan.

Dan resoneert het geroepen zijn met het weten dat die roep voor jou is, het besef van iets buiten jou resoneert met het besef dat jij zelf ertoe doet. En daartussen is er de gemeenschap, de verbinding met anderen die ook geroepen zijn, met wie je de vormen deelt en de handeling. Tijdelijke gemeenschappen soms, waar je op kunt leunen of die op jou komen leunen. Waar geofferd wordt of gezongen, gegeten en gedronken, gebeden of gewerkt. Maar de ziel van alles is geroepen zijn en geroepen weten. En het oor neigen, de antenne uitschuiven en met die stem in het hart op pad gaan.

Tot zover vanochtend. Een hele goede vrijdag gewenst vandaag en vrede, en alle goeds.

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.