Lazarus staat op | Grote woorden, eenvoudig verhaal

Grote woorden, eenvoudig verhaal – PopUpGedachte vrijdag 8 mei 2020

Er hangt een lichte mist over het land. De zon komt op en alles krijgt een wazig groene gloed. De vrijdag is begonnen. Wat de dag brengt, weet niemand. Er liggen takenlijstjes, plannen, ideeën. Maar ergens weet iedereen dat een telefoontje, een mail of een gebeurtenis zomaar alles kan veranderen. We leven alsof dit niet het geval is, alsof we kunnen plannen en rekenen met de gang van zaken – en dat is natuurlijk ook zo en hoe moet je anders leven – maar ergens zouden we kunnen weten dat we maar zo weinig weten. 

Een vermaard psychotherapeut, wiens naam me even niet te binnen wil schieten vanochtend, schreef dat dit de tragiek van de mens is: dat hij tot zo waanzinnig veel in staat is, zulke grote plannen kan maken, zoveel macht kan vergaren, zo ongelofelijk veel in beweging kan zetten, een god op een troon – en dat hij tegelijk ook altijd zal moeten poepen. Voor hem was dat het meest aardse, kleinmenselijke beeld dat er bestond. Of dat een virusje hem of haar kan vellen en dan is het opeens voorbij. Zoals de oude teksten zeggen: ‘U hebt de mens bijna goddelijk gemaakt’ en tegelijk zijn de dagen van de mens als gras, dat meegevoerd wordt in de lucht zodra de woestijnwind erover waait.

Wat heeft dit voor gevolg? Die ongebreidelde potentie en die immense kwetsbaarheid? Waar moet dat de mens toe brengen? Vandaag schrijft één van de dichters uit dat vroege Joodse volkje, deze tekst. Het is een zinnetje gericht aan alle heersers in de wereld, de man had nooit kunnen vermoeden dat dit zinnetje nog eens in alle talen de hele wereld over zou reizen – en toch zei hij het. Grote woorden, eenvoudig verhaal, heldere oproep:

Wees nu verstandig, gij vorsten, heersers der aarde, weet wat gij doet. Dient de Heer met ontzag, kust hem bevend de voeten.

Je zou het kunnen lezen als de expansiedrift van een testosteronvolk dat de hele aarde wil onderwerpen. Maar het kan ook iets anders zijn. Een eenvoudige oproep aan wie dan ook met pretentie, met macht of invloed – en dat zijn we allemaal op grotere of kleinere schaal – de oproep om te beseffen dat er een macht boven je uitgaat die je niet kunt negeren. Sterker nog, een macht die je gevraagd wordt om te dienen. Niet door in kerken kaarsjes aan te steken of religieuze teksten te murmelen, maar door te beseffen dat er recht gedaan moet worden aan mensen, aan de aarde, aan de kwetsbaren, aan milieu, dieren, planten, toekomst, noden en wat dan ook.

Iedereen weet hoe macht je het gevoel kan geven dat je het beter weet dan een ander. Dat je voor anderen kunt beslissen, want die positie heb je nu eenmaal gekregen en dat is heus niet voor niets. Deze dichter probeert je aan het verstand te peuteren dat de oneindig machtige, hyper-kwetsbare mens niet voor zichzelf bestaat, maar een taak heeft gekregen. En dat de vraag zal zijn, wanneer de macht aanzwelt of afbrokkelt: heb je recht gedaan. Recht aan het grote geweten, recht aan de ander, recht aan de vraag die je vanaf het begin gesteld wordt: heb je lief gehad? Heb je degenen die aan je zijn toevertrouwd, datgenen wat je is toevertrouwd, goed behandeld.

We zijn vrije mensen mét een roeping. Machtige mensen soms met kwetsbare gesteldheden, kwetsbare mensen met enorme impact – soms op de directe mensen om ons heen, soms veel breder nog. En er ligt een vraag voor ons klaar, een opdracht – wie de vraag heeft leren omhelzen die hem of haar gesteld wordt, vindt werkelijk de vrijheid. De vraag om recht te doen aan wat aan onze zorg is toevertrouwd. We zullen daarin falen, natuurlijk. Maar zullen we dat erkennen, en veranderen en doorgaan op de weg, een beetje wijzer geworden?

Een heel goed weekend, veel plezier in alles wat op je af komt, veel wijsheid in de keuzes die klaarliggen en rust in een wereld die ook zonder ons gewoon zou bestaan. Een hele goede vrijdag en vrede, en alle goeds.

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.