Lazarus staat op | Of ik het nog een beetje vertrouw

Of ik het een beetje vertrouw – PopUpGedachte vrijdag 15 oktober 2021

Als ik het niet vertrouw, ga ik harder werken. Of dat nu op het podium is, of in de organisatie van een festival of in een relatie. Je twijfelt over een deel of geheel, het wordt allemaal wat onzeker onder de voeten en je denkt, piekert, gooit er nog eens wat extra inspanning tegenaan. En dat kost bakken energie. Want niets garandeert, dat jouw harder werken oplevert wat je zoekt. Je probeert het gevoel van onzekerheid te sussen en wil zorgen dat achteraf niemand kan zeggen dat het aan jou gelegen heeft. Er is zomaar kans dat je het niet bespreekbaar maakt ook. Dus in plaats van te gaan zitten met je partner, of de tijd te nemen met het publiek waartegen je spreekt of met de andere organisatoren van het festival en je gevoel op tafel te leggen, je hart, sluit je juist jezelf af en doet er een schepje bovenop. Je herkent het vast wel bij sprekers, misschien ook weleens in de popupgedachte hier, dat je denkt: wat doe je nou onrustig man. Easy. Of dat je zelf naar adem zit te happen, terwijl je aan het luisteren bent, omdat je het gevoel hebt dat de spreker het niet doet. Plaatsvervangend benauwd, zo hard staat 'ie daar voor je z’n best te doen. En de partner vindt het misschien leuk al die extra aandacht, maar als die niet weet waar het vandaan komt, wordt die ook wantrouwig. Wat is er aan de hand? Heb je iets goed te maken?

In de spiritualiteit van christendom is dit fenomeen ook geen onbekend gegeven en Paulus schrijft er vandaag een heldere instructie voor: niet door hard z’n best te doen werd de grote voorvader van het monotheïsme, de stamvader van Jodendom, Christendom en Islam, een gelovig stamvader. Wat hij deed, zijn inspanning en keuzes, het is maar de vraag of ze iets toevoegden. Hij vertróuwde de Eeuwige, that’s it. Het staat er zo vanochtend:

Broeders en zusters, wat moeten wij nu denken van Abraham, onze stamvader? Wat heeft hij bereikt? Als hij op grond van zijn goede werken gerechtvaardigd is, heeft hij reden zich te beroemen; maar voor God heeft hij die niet. Immers, wat zegt de Schrift? Abraham heeft God geloofd en geloof is hem aangerekend als gerechtigheid. Welnu, hij die werkt krijgt zijn loon niet toegerekend bij wijze van gunst, maar als zijn verschuldigd recht. Aan degene echter die niet werkt, maar gelooft in Hem die de goddeloze rechtvaardigt, wordt zijn geloof als gerechtigheid aangerekend.

Voor sommigen van ons zijn het eikenhouten termen geworden. ‘Goede werken’ is dan jargon voor een ogenschijnlijk katholieke verlossingsleer,  waarbij je een puntentelling moet bijhouden over je leven. Door ‘het geloof’ is dan codetaal voor een aantal dogma’s waar je in gelooft of een bijzondere ervaring die je hebt gehad of een doop of wat voor tierelantijnen dan ook. Maar als we dat allemaal even wegkieperen en die zinnen even fris en losjes ter hand nemen. Dan is vertrouwen de key, vertrouwen als in ‘to have faith’, het positieve antwoord op de vraag of je er nog een beetje geloof in hebt. Dat je weet dat het veilig genoeg is om te zeggen dat je het niet trekt of dat je het niet vertrouwt of dat je er niet zo warm meer van wordt of wat dan ook. Al die dingen die je in spanningsvolle, onveilige situaties niet kunt zeggen, omdat je bang bent dat de boel ontploft. Met de paradoxale werking dat als je het niet vertrouwt en het niet zegt, de situatie ook onveilig wordt en je het niet meer kunt zeggen en je heel snel in een negatieve vicieuze cirkel terecht kunt komen. Abraham vertrouwde en daarmee bleek het betrouwbaar, dat leven van hem onder het perspectief van de Eeuwige. Hij voelde zich geroepen en ging op pad, hij debatteerde met de Eeuwige over van alles en nog wat, maakte stomme fouten, gaf het op, had er dan toch weer vertrouwen in en zo leefde hij met een besef van een ongrijpbare, nabije, eeuwige ander.

In relaties, op het podium en in organisaties waar je moet samenwerken, gaat harder werken je niet redden. In spiritualiteit ook niet. Het heeft vast z’n waarde, maar het risico dat het contraproductief is, is groot. Vertrouwen geven door op tafel te leggen waar de schoen wringt en dan samen op pad gaan het onbekende tegemoet, dat is een weg vooruit. Ook in spiritualiteit. Of zoals Christian Wiman de 17e eeuwse dichter Thomas Traherne citeert: ‘wees aanwezig met je Gebrek aan Godheid, en je zult verkeren in de aanwezigheid van de Godheid’. Daar zit het geheim van geloof, die vorm van geloof die vertrouwen genoemd mag worden.

Tot zover vanochtend. De komende week knijp ik er even tussenuit voor een vakantie. Daarna ben ik er weer met frisse nieuwe popupgedachtes. Tot dan. En voor nu: vrede gewenst, en alle goeds.

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.