Lisette van de Heg over haar nieuwe roman Flirt

‘Heb je het al gehoord?’
‘Wat?’
‘Erik en Marjo gaan uit elkaar.’
‘Wat? Zij?!’

Als er iets is waar in christelijke kringen door vrijwel iedereen hetzelfde over wordt gedacht, is het huwelijkstrouw. In het begin van de Bijbel lezen we al: ‘Zo komt het dat een man zich losmaakt van zijn vader en moeder en zich hecht aan zijn vrouw, met wie hij één van lichaam wordt.’ Jezus voegt hier bovendien aan toe: ‘Wat God heeft verbonden, mag een mens niet scheiden.’ Maar de realiteit van het leven is weerbarstig en huwelijken gaan kapot. Niet zelden omdat er sprake is van overspel. En ook daar hebben we als omstanders vaak een mening over. Zomaar wat uit het leven gegrepen opmerkingen:

‘Zij ging vreemd en nu zit hij met de brokken.’
‘Hij heeft haar verlaten voor een veel jongere vrouw.’

Vaak zijn dit soort opmerkingen het startsein om te praten over het betreffende stel en om partij te kiezen voor de bedrogene, voor de verlatene. Dat is tenslotte degene die er niets aan kan doen. Het is hem of haar overkomen, die ander heeft het verknald. ‘Ik snap dat ze hem eruit heeft geschopt, zou ik ook doen,’ zeggen we dan, of: ‘Ik begrijp niet dat ze nog bij elkaar blijven na wat er gebeurd is.’

Een roman over overspel

Een paar jaar geleden besloot ik om een roman te gaan schrijven over een vrouw die overspel pleegt, want het gebeurt overal om ons heen, bij jong en oud, christen of niet-christen. En iedereen vindt er wat van, ikzelf ook. Het is verleidelijk om zwart-wit te denken en ik heb me er zelf vaak genoeg schuldig aan gemaakt: trouw is goed, ontrouw is fout.

Ik begon me allereerst te verdiepen in wat geschreven wordt over liefde, trouw, monogamie, seriële monogamie, en ook polyamorie. Met name door het moderne denken over allerlei relatievormen werd er flink aan mijn boom vol zekerheden geschud. Is de mens wel geschikt voor monogame relaties? Is het een ondoenlijke opgave? Een ideaalplaatje? Wat zegt de Bijbel hierover? En wat is liefde eigenlijk?

Het waren vragen waarop ik de antwoorden niet direct vond, maar ik ging wel aan de slag. Ik wilde tijdens het schrijven ontdekken waarom mijn hoofdpersoon overspel pleegde en wat het met haar deed. Ook wilde ik nadenken over de impact van de buitenechtelijke relatie op haar huwelijk.

Kun je samen verder na overspel?

Om antwoorden op mijn vragen te krijgen, sprak ik met relatietherapeut Cocky Drost. Zij beantwoordde heel veel vragen over relaties, liefde, vreemdgaan, bij elkaar blijven en uit elkaar gaan. Ook las ik de nodige boeken en artikelen, keek ik TedTalks van relatiedeskundigen en zocht ik ervaringsverhalen van mannen en vrouwen die waren vreemdgegaan. Waarom gebeurde het, wat deed het met ze, bleven ze bij elkaar of was het einde huwelijk? En wat was de rol van de omgeving?

De meeste echtparen kloppen pas bij me aan als het te laat is voor hun huwelijk.

Ik plaatste een oproep op Facebook en vroeg of vrouwen hun verhaal met me wilden delen. Tot mijn verrassing kwam er respons van meerdere vrouwen die me heel openhartig hun verhaal vertelden. In diezelfde periode sprak ik met mijn dominee om hem te vragen hoe hij in het pastoraat omgaat met dit soort situaties. Een opmerking die me bijbleef: ‘De meeste echtparen kloppen pas bij me aan als het te laat is voor hun huwelijk. Het enige wat ik dan nog kan doen, is ze begeleiden bij het uit elkaar gaan.’

Ondertussen schreef ik aan mijn verhaal, waarbij ik vooral bezig was met ‘het erna’. Wat waren de gevolgen voor het huwelijk? Mijn hoofdpersoon, Laura, had een affaire en voelde zich flink schuldig toen haar echtgenoot dit ontdekte. Op een goed moment legde ik het verhaal voor aan een paar proeflezers, maar hun feedback was niet mals. ‘Laura beseft dat ze fout is geweest, maar het verhaal blijft daarin hangen. Dat is te simpel. Veel interessanter zijn de vragen hoe het zo gekomen is, wat ze nu echt wil, en waar haar man was.’ Ik begon te begrijpen dat er iets fundamenteels ontbrak in mijn verhaal. De vraag naar het waarom van de affaire had ik niet goed beantwoord.

Een keerpunt

Ik begon met herschrijven. Liep vast. Ploeterde verder. En gaf het bijna op.

Gefrustreerd besloot ik op een dag om het dagboek van mijn hoofdpersoon te schrijven en in de dagen die volgden, ging ik stug verder. Iedere dag leerde ik Laura een stukje beter kennen. Ik ging terug naar haar kinder- en tienertijd en ontdekte dat gebeurtenissen van toen, invloed hadden op haar handelen nu, en ook op haar relatie met haar man.

Een tijdje later mailde ik mijn uitgever Laura’s dagboek.

‘Laat je me weten wat je ervan vindt?’
‘Binnen drie maanden.’
‘Serieus?!’
‘Nee, grapje. Je hoort zo snel mogelijk van me.’

Begrijpen, in plaats van (ver)oordelen

Vanaf dat moment ging het snel. Door het dagboek hadden we Laura allebei beter leren kennen. We waren enthousiast en maakten eind 2019 een afspraak om te sparren over het hoe-nu-verder. Toen ik daarna weer ging schrijven, kende ik Laura’s verleden en kwetsbaarheid en daardoor kwam er, haast als vanzelf, meer ruimte voor begrip. De nadruk lag niet langer op (ver)oordelen en schuldgevoelens, maar op de oprechte en eerlijke worsteling die de echtgenoten doormaakten.  

In april 2020 mailde ik mijn uitgever het volledig herschreven manuscript.
Flirt was eindelijk klaar om de wijde wereld in te gaan!

De vrouw van de bakker

Toen ik met dit onderwerp bezig was, schreef ik het korte verhaal De vrouw van de bakker, gebaseerd op de overspelige vrouw uit Johannes 8. Dit Bijbelverhaal is één van de mooiste voorbeelden van Gods genade en tegelijkertijd een les in het oordelen over een ander. Dit verhaal komt uit Het dorp, dat wordt uitgegeven door de Vuurbaak. Lees De vrouw van de bakker hier!

Lees ook: Verliefd op een ander: dat overkomt je wél! Tips van relatiecoach Cocky Drost.