Claartje Kruijff: "Ik zou wel zo stevig willen staan als een boom. Met twee voeten geaard op de grond, met mijn armen wijd open en het leven aangaan zoals het komt.”

Crisis

In periodes van crisis ervaren we controleverlies. Je kunt dan twee dingen doen: vechten tegen de chaos en de boel willen controleren of in de chaos gaan staan en dan –net als die boom- meebewegen met de situatie.

De huidige coronacrisis is een grote oefening in ons opnieuw verhouden tot de ander, tot elkaar en tot de wereld. We hebben zo lang naar binnen geleefd. De belangrijkste vraag was altijd: wie ben ik, wat wil ik? De vraag zou nu ook kunnen zijn: ‘Hoe is het eigenlijk om met mij te zijn?’

Natuurlijk moet je ook zeker met jezelf willen en kunnen zijn. Maar als de omstandigheden zodanig veranderen, dan worden we meer en meer bevraagd op onze diepere waarden en ankerpunten. En waar hou je dan aan vast?

Solidariteit in crisistijd

Solidariteit; vroeger hoorde ik dat woord nog bij een paar verdwaalde kerkgangers. Maar toen kwam corona en werden we met z’n allen stilgezet. Er werden dingen gezegd als ‘We zijn natuurlijk kwetsbaar.’ En: ‘We worden geconfronteerd met onze nederigheid.’ Sinds wanneer zeggen we dat hardop? Alsof er een stoflaag van al die oude woorden is weggehaald. Alsof we het eindelijk weer eens hebben over hoe klein en afhankelijk we als mens zijn en hoe groot we samen kunnen zijn.

Ik heb nog niet meegemaakt dat iemand zegt dat hij terug wil naar de tijd van vóór corona. We leefden in een soort doorgedraaide maatschappij. Het heeft ons nieuwe inzichten gebracht. Er lijkt nu een verlangen te zijn naar de solidariteit van de eerste lockdown. We hadden een gemeenschappelijk iets om voor te strijden. Maar nu –nu het allemaal langer duurt- komt het aan op discipline en geduld, ondanks de angst en het weinige uitzicht. Het is een kwestie van nu niet afhaken.

Leven vanuit vertrouwen

We moeten blijven hopen op een toekomst waarvan je op dit moment niet weet hoe die er uit ziet. Maar we zullen ook moeten nadenken over hoe we elkaar echt helpen. Hoe solidair zijn we eigenlijk? Wat als de buurman failliet gaat? Gaan we er dan samen aan staan? Ik droom van een wereld waarin we immaterieel en materieel inleveren. Waarin we rigoureus gaan veranderen. We kunnen niet langer zeggen: ‘Ik blijf stevig staan, terwijl jij wankelt’.

We worden al heel lang bevraagd in ons menszijn; de wereldwijde armoede, de klimaatproblemen. Maar nu pas worden we echt op scherp gezet. Als samenleving kunnen we zeggen: tot hier zijn we gekomen. Wat vinden we daar eigenlijk van? Hoe solidair kunnen we zijn, hoeveel kunnen we met elkaar dragen? Ik denk dat we de antwoorden niet hebben, maar laten we vooral dit soort belangrijke vragen blijven stellen.

Angst

Dit soort vragen zijn eng en confronterend. Je kunt je verschuilen in je angsten; dat gaat niet helpen. Het is een uitdaging om niet te oordelen, niet te wijzen, maar dieper te kijken. Naar het goede in jezelf, maar ook naar het onverschillige in jezelf.
We zijn allemaal angstig en daar praten we te weinig over. We laten te weinig aan elkaar zien dat we bang zijn. Het is goed om te kunnen zeggen ‘Ik vind het doodeng’. Maar je kan oefenen in het laveren tussen angst en moed.

De toekomst

Ik zal niet dezelfde zijn na deze crisis. En misschien is dat maar goed ook. Bomen kleuren ook mee met de verschillende seizoenen. Er breekt soms een tak af, maar daarna groeit hij door. Een boom communiceert en is verbonden met de bomen om hem heen. Hij staat zelf stevig, maar meestal wel in nabijheid van andere bomen. In de natuur heeft alles een eigen plek. Maar niet een te grote.
Ik zou wel zo stevig willen staan als een boom. Met twee voeten geaard op de grond, met mijn armen wijd open en het leven aangaan zoals het komt.”

Over Claartje Kruijff

Claartje Kruijff (1971) is remonstrants predikant. In 2017 werd ze Theoloog des Vaderlands. Onlangs verscheen haar boek Stevig staan in een kwetsbare wereld, waarin ze handreikingen geeft over hoe wij overeind kunnen blijven tussen alles wat er is.