Mijn zoon is transgender: 'Wij zijn samen in de overgang’
"Als we een jongetje krijgen, koop ik een kostuum met stropdas voor hem, voor Kerst," zei Rob destijds tegen zijn zwangere vrouw Marjon. Ze kregen een meisje. Dachten ze. Maar in dat meisjeslijfje bleek een jongen te wonen: Noud. In december 2014 kwam het hoge woord eruit, met Kerst droeg Noud een pak. Eindelijk.
Het is me nogal een datum in huize Fortuin: 9 december 2014. Dat Noud Fortuin zich uitsprak, betekende voor hemzelf een nieuw begin, én voor zijn ouders, die zich al jarenlang met regelmaat afvroegen wat er toch met hun kind aan de hand was. "De dag ervoor wist ik: het móet eruit, vertelt Noud (15 jaar). "Via een vriendin had ik al wat vragen kunnen stellen aan een andere transgenderjongen, dat hielp. Dus die ochtend zei ik aan de ontbijttafel: 'Papa, mama, Amber, ik moet jullie iets vertellen...' Na mijn verhaal kreeg ik meteen een knuffel van mijn moeder, en weet je wat ze zei?! 'Meisje of jongen, je helpt gewoon in het huishouden!' Er viel een enorme last van mijn schouders."
Noud (15 jaar) is genderdysfoor. Dat betekent dat hij geboren is in een meisjeslichaam, maar zich al zolang hij zich kan herinneren, een jongen voelt. Zijn vroegere meisjesnaam gebruikt hij daarom niet meer. Toen Noud zelf wist hoe het zat, drong dé grote vraag zich op: hoe verder? Ga ik wel of niet uitspreken dat ik me een jongen voel? Maar hoe dan? En wanneer?
Omschakelen
Moeder Marjon haakt in: "Noud was altijd een stoer kind. Jongensachtig, wilde jongenskleding aan, voetballen... Hij is ook behoorlijk gepest. En bij tijd en wijle waren er lastige momenten, bijvoorbeeld met schoolkamp. Ik weet nog dat de kinderen mochten opschrijven bij wie ze op de kamer wilden. Noud schreef alleen maar jongensnamen op. Maar hoe leg je een jong kind - dat nog niet bezig is met seksualiteit - uit dat gemengd slapen niet de bedoeling is, terwijl dat kind zich ook nog eens een jongen vóelt? Noud kon er helemaal niks mee."
Rob en Marjon hielden rekening met de mogelijkheid dat Noud lesbisch zou zijn. "Genderdysforie is nooit in ons vizier geweest," vertelt Marjon. "Anders hadden we ons daar vast eens in verdiept. Toen kwam Noud ermee. In ons gezin werkt het goed om bij heftige dingen er wat humor doorheen te kloppen, vandaar dat grapje over het huishouden. Vervolgens ben ik alles gaan opzoeken over genderdysforie op het internet, en daarbuiten. Echt alles. Na tweeëneenhalve dag zei Noud: 'Oké mam, nu ga je weer door met je leven.' Dat deed ik, maar natuurlijk veranderde er veel voor ons allevier."
'Ik had hem zo graag willen helpen'
Bij zo'n grote mededeling als die van Noud Fortuin buitelen allerlei emoties en gedachten over elkaar heen. Vader Rob: "Ik moest het laten bezinken, na een paar dagen werd ik emotioneel. Vooral verdrietig, omdat Noud zoiets groots zelf had moeten uitvinden en doorworstelen. Dat voelde zo alleen. Ik had hem zo graag willen helpen." Marjon: "Natuurlijk hadden we wel gesprekken met de kinderen over homo, lesbisch of bi zijn, als zoiets bijvoorbeeld speelde in onze omgeving. Dan vertelde ik over de liefde en over hoe God houdt van oprechte liefde. Onze kinderen wisten van onze onvoorwaardelijke liefde voor hen, en ik hoop dat dit Noud heeft geholpen bij zijn coming out."
Nauwelijks contact
Opluchting was er ook, evenals onzekerheid over Nouds toekomst én de 100 procent bereidheid om 'Noud binnen het gezin te houden', zoals Marjon het formuleert. "Ja," zegt ze stellig, "het was en is heel veel, alles bij elkaar. Maar de zomer van 2014 was ook heel wat. Dat we op de rand van z'n bed zaten en zeiden: 'Wat is er toch, we krijgen nauwelijks nog contact met je! Je ziet er zo verdrietig uit, je hebt steeds hoofdpijn...'" Noud zweeg in alle toonaarden. "Ik wist al wel dat ik transgender ben, maar ik had de woorden nog niet om het te vertellen."
'Ik heb God niet 'aangeklaagd' over Nouds genderdysforie'
Nadat Noud wél had verteld over zijn genderdysforie, vielen er bij Marjon heel wat puzzelstukjes op hun plek. "De afgelopen 15 jaar gaan af en toe als filmpjes door mijn hoofd. Ik snap nu Nouds ongemak met bepaalde regels. Bijvoorbeeld spelletjes als 'jongens tegen de meisjes' kreeg ik niet aan hem uitgelegd. En laatst zag ik ons achterneefje van 1 jaar spelen: blokken stapelen, schuiven, herrie maken, uitproberen... Alsof ik Noud bezig zag, zó herkenbaar."
Marjon ging op zoek naar informatie en kwam Transvisie tegen. Deze patiëntenorganisatie zet zich in voor mensen met problemen rond hun genderidentiteit en voor hun naasten. "Een geweldige club. Binnen een maand zaten we daar. We konden er met onze vragen terecht en ook Amber werd daar gehoord: 'Hoe is het voor jou om ineens een broer te hebben in plaats van een zus? Hoe ervaar je het dat er ineens zoveel aandacht uitgaat naar Noud?' Na een paar maanden kwam er bovendien iemand van Transvisie aan docenten en aan Nouds klas uitleggen wat genderdysforie is. Prettig, want zo stond Noud een keer niet zelf in het middelpunt."
Gezegende mensen
Om Noud zijn eigen, nieuwe plek in het gezin te geven, gaven Rob en Marjon gehoor aan Nouds wens om snel om te schakelen van 'zij' naar 'hij' en om van naam te veranderen. "Ik heb een lege snoeppot neergezet. Elke keer als iemand van ons zich vergiste en per ongeluk 'zij' zei, moest 'ie uit eigen voorraad een snoepje in de pot doen. Dat hielp, hoor. Nouds nieuwe naam hebben we diezelfde week samen besproken en gekozen."
Noud gaf eveneens aan een traject van medisch handelen te willen ingaan. "Het medisch ingrijpen is nu nog prikken met hormoonremmers en later cross-hormonen, in Nouds geval testosteron," vertelt Marjon. "We zijn gezegende mensen. Ik voel me echt gedragen door Gods liefde en trouw. Ik heb God ook niet 'aangeklaagd' over Nouds genderdysforie, maar wel meer dan eens om Zijn zegen gevraagd, om wijsheid, kracht, en om goed van kwaad te kunnen onderscheiden. Ook heb ik gebeden om goede mensen om ons heen, op wie wij af en toe kunnen leunen. En Hij geeft het allemaal, dat is zo mooi."
'Wij zijn gezellig samen in de overgang! Wie kan dat nou zeggen?'
Noud Fortuin is nu ruim een jaar voorbij zijn coming out. Eerder dan verwacht kon hij terecht bij de genderkliniek in de VU. "Ik was heel blij, maar ook erg zenuwachtig. Gelukkig had ik direct een goede klik met mijn psycholoog. Ze geloofde me meteen, en ging met alle door mij ingevulde vragenlijsten haar team overtuigen dat ik inderdaad genderdysforie heb." Marjon: "Bij elke stap wordt er gekeken: hoe nu verder? Noud krijgt nu remmers, dus de hypofyse (orgaantje onder de hersenen dat allerlei hormonen afscheidt, red.) is knock out geslagen. Zo werd ons dat uitgelegd. Wij zijn gezellig samen in de overgang! Wie kan dat nou zeggen?! Dat vinden we echt komisch."
Nouds traject is er een van zorgvuldigheid. "Na een half jaar wordt bekeken: is dit wie je wilt zijn en de weg die je wilt gaan? Klopt de diagnose nog steeds? Zo ja, dan moeten wij weer van alles tekenen en dán pas volgt een volgende stap," weet Marjon. "Nouds geduld wordt wel eens op de proef gesteld, maar wij vinden het heel goed dat niets overhaast of zonder grond gebeurt. En zo kunnen wij het ook bijbenen. Door de hormoonremmers en straks de testosteron wordt Nouds bouw anders, doordat vrouwelijke vormen verdwijnen. Straks de baard in de keel... Stapje voor stapje is wel zo fijn."
'We kunnen wel wat mannen erbij gebruiken op ons koor'
De positieve reacties van zijn beide ouders gaven Noud de moed om volgende stappen te zetten, en hij besloot dat maar meteen diezelfde week te doen. "Ik heb in één week tijd voor elke grote groep gestaan waar ik deel vanuit maak, toen wist iedereen het. Dat voelde heel goed. Natuurlijk was het spannend, maar in bijvoorbeeld mijn predikant had ik veel vertrouwen. Dat bleek gelukkig terecht: hij reageerde heel relaxed en warm. De dirigent van het jongerenkoor waar ik op zit, zei: 'O, dus je bent een jongen? Prima, we kunnen wel wat mannen erbij gebruiken op ons koor." Marjon vult aan: "We waren heel positief verrast hoe onze kerk - een PKN-gemeente - reageerde. Eén persoon uit onze gemeente zei: 'Ik ging altijd al met je om en dat zal ik blijven doen, maar hier moet ik echt even over nadenken.' Dat is ook prima, want: eerlijk."
Meegegroeid
Het 'open gooien' zoals Noud zegt, werkte heel goed, al reageerde niet iedereen positief. Op school bijvoorbeeld. "Een enkeling wilde niet 'hij' gaan zeggen, bijvoorbeeld. Dat vond ik heel vervelend, maar zulke dingen moet ik loslaten." Marjon: "Het wordt steeds normaler, maar we komen soms nog in situaties met mensen die het nog niet weten of die nog niet zijn meegegroeid met Noud. Dan begint het verhaal weer van vooraf aan en denk ik wel eens: pffff, er is nog meer dan die genderdysforie."
Marjon: "Nouds transgender-zijn helpt ons om de veelkleurigheid van Gods schepping te accepteren en te vieren. Dat maakt ruimdenkend, hoor. Ik denk bovendien dat we juist van God kunnen leren dat we bij elkaar ons hart moeten kunnen openen, en dat we onszelf mogen zijn. Dat geldt voor welke minderheid dan ook."
Vraag dit nooit aan een transgender persoon
En ineens... is iemand in jóuw leefomgeving transgender! Wat nu? Zet je (voor)oordeel opzij, praat met diegene en volg de spreker. Dus spreekt iemand over zichzelf als 'hij', dan gebruik je ook 'hij'. Is iemand een 'zij'? Dan zeg je 'zij'. Niet alle vragen vallen even lekker, zo weten Noud en Marjon Fortuin uit eigen ervaring. Daarom onthullen ze hun 'niet-vragen' top drie:
1) "Maar wat is je échte naam?"
(Noud: "Dit is de ergste. Alsof iemand je nieuwe naam niet serieus neemt.")
2) "Ben je nou eigenlijk homo of hetero?"
(Noud: "Dit is een totaal ander onderwerp, en ook nogal persoonlijk.")
3) "Laat je je ook ombouwen?"
(Marjon: "Een huis of een auto bouw je om, maar niet een mens.")
Meer weten over genderdysforie
Op internet:
vumc.nl/afdelingen/zorgcentrum-voor-gender
christengenderdysforie.nl
transvisie.nl
continuum.nl
refoweb.nl
transman.nl/index.php
Boeken:
* Jochem Douma: Seksualiteit en huwelijk, p.12 t/m 19
* Jolanda Haverkamp: GOOS - Iedereen verdient het om te worden wie je altijd al was (kinderboek)
* Sarah Wong/Ellen Visser: Genderkinderen - geboren in het verkeerde lichaam
