Over helden in films en ons beeld van hen

Een belangrijk deel van het succes van deze verhalen komt door de helden. Ze spreken tot de verbeelding van veel lezers en kijkers. Ook al leven we in een totaal andere wereld dan deze helden, toch herkennen we onszelf in hen. We voelen mee met hun worstelingen en tegenslagen, en juichen mee wanneer ze die overwinnen.

Er is nog iets: Neo, Luke en Frodo zijn alle drie geboren helden. Sterker nog, ze zijn de enige hoop van de wereld waarin ze leven. Aanvankelijk lijken ze onbetekenend, maar in werkelijkheid is er niemand belangrijker dan zij. Neo is ‘de ene’ die voorspeld is. (Zijn naam is niet toevallig een anagram van ‘one’.) Luke is van koninklijke komaf en voorbestemd om het sterrenstelsel te redden. Frodo krijgt toevallig (?) De Ene Ring in zijn bezit, waarna niemand anders nog deze last kan dragen. Ze zijn de uitverkorenen. Sterker nog: faalt hun opdracht, dan is de wereld verloren. Dit zijn slechts drie populaire voorbeelden. Verhalen waarin het slagen van de held en het redden van de wereld samenhangen, zijn talrijk.

Jij bent de held

Wat betekent dit? Als kijker identificeer je je met de hoofdpersoon. Je ziet de (verhaal)wereld door de ogen van de held. En als het verhaal goed verteld wordt, ga je ook anders naar je eigen wereld kijken. Dus wat doet het met ons wanneer onze helden  voortdurend verteld wordt dat ze zó speciaal zijn, dat de wereld valt of staat met wat zij doen?

In recentere films is de held minder vaak de redder van de wereld

Tegenwoordig lijkt deze trend langzaam te veranderen. In recentere films is de held minder vaak de redder van de wereld. Het lot van de wereld rust niet alleen op zijn of haar schouders. De oude held is een persoon die hoort dat hij bijzonder is. De nieuwe held is een persoon die hoort dat hij bijzonder kan zijn en die roep vervolgens beantwoordt. Niet de enige redder, maar een schakel in het geheel.

Onbetekenende nietsnutten

Neem bijvoorbeeld Star wars. In 2015 verscheen er na jaren een nieuwe film in de reeks. Het oude patroon leek zich te herhalen. Er is een nieuwe heldin. Ze is een weeskind, maar toch is ze belangrijk en krachtig – al is het onduidelijk waarom. Fans speculeerden jaren naar de reden. Is ze misschien de dochter van de legendarische held Luke? Is zij in werkelijkheid ook van koninklijken bloede?

Dan komt de onthulling: niets van dat alles. Haar ouders waren onbetekenende nietsnutten. Haar familie is onbelangrijk, er is geen profetie die haar uitverkiest. Ze is een normaal meisje, zoals er zo veel zijn. En toch is ze de heldin van het verhaal! Haar rol in het sterrenstelsel is van onschatbare waarde. Niet omdat ze geroepen is om de enige held te zijn, maar omdat ze, zoals een held dat doet, opstaat om het goede te doen.

Westerse verhalen, en dus ook Hollywood, zijn sterk beïnvloed door het christendom

Niet iedereen was over deze keuze te spreken. Veel fans reageerden verbolgen op deze onthulling. De studio haastte zich om in het daaropvolgende deel deze verhaalkeuze direct weer ongedaan te maken. Zonde, want deze boodschap is veel mooier. Het is niet je afkomst die je maakt tot wie je bent. Er zit potentieel in iedereen. Jij doet ertoe, evenals de mensen om je heen.

Christelijke helden

Westerse verhalen, en dus ook Hollywood, zijn sterk beïnvloed door het christendom. Beide soorten helden zijn dan ook christelijk te interpreteren. De eerste soort held is gebaseerd op Jezus. De vergelijking gaat nooit een-op-een op, maar de parallellen zijn duidelijk. Deze helden zijn rechtschapen, uitverkoren om hun wereld te redden en bereid zich daarvoor op te offeren, waarna ze vaak weer opstaan. Je kunt dit zien als een soort extreme zelfoverschatting, maar ook als ideaalbeeld om na te streven.

De nieuwe soort held is realistischer. Deze staat niet zelf in het middelpunt, maar is onderdeel van iets groters. Toch is zijn bijdrage aan het verhaal cruciaal. De rol van deze held is vergelijkbaar met hoe Paulus de kerk omschrijft in 1 Korintiërs 12. De kerk is als een lichaam waarvan Christus het hoofd is. Om Hem draait het. De individuele christenen zijn een onmisbaar onderdeel van dat lichaam. Iedereen zet zijn of haar talenten in tot groei en bloei van dit lichaam. Ieder lichaamsdeel heeft een andere rol, maar niemand is belangrijker dan de ander. Deze held lijkt een ideaalbeeld van hoe een christen hoort te leven. Je bent niet bijzonder omdat het om jou draait of omdat jouw rol belangrijker is dan die van anderen. Je bent bijzonder omdat je op een unieke manier bijdraagt aan het geheel.

Beeld: Unsplash