Petra ging in gesprek met de man die haar misbruikte

Petra groeit op in Spakenburg, een vissersdorp waar veel mensen het orthodox-protestantisme aanhangen. “Spakenburg bestaat uit een hechte gemeenschap waarin iedereen elkaar kent,” vertelt ze. “Daardoor zijn er strenge, sociale normen. Er zijn bijvoorbeeld traditionele ideeën over de rol van man en vrouw en er heerst een machocultuur. Ook kan je makkelijk onaangekondigd bij elkaar naar binnen lopen, wat in een grote stad ondenkbaar is.”  

“De hechte gemeenschap in Spakenburg heeft zeker een charme, want het zorgt voor sociale cohesie, maar het kan ook benauwend zijn. Voor mij was dat laatste het geval. Ik zag mezelf op de lange termijn niet functioneren in Spakenburg en had al snel door dat ik een ander plan moest verzinnen. Ik zou hier niet gelukkig worden.”  

Seksueel misbruik 

Op 15-jarige leeftijd raakt Petra op een avond aan de praat met Evert*, een dorpsgenoot. “We waren gezellig met elkaar aan het praten toen hij vroeg of we het gesprek bij hem thuis voort zouden zetten. Ik twijfelde om naar zijn huis te gaan, maar hij zei dat hij echt geen creep was en dus ging ik met hem mee.” 

Een gezellig gesprek veranderde in seksueel misbruik

“Toen ik bij hem thuiskwam, bleek hij zeker wel een creep te zijn. Van het ene op het andere moment veranderde ons gezellige gesprek in een onveilige situatie met seksueel misbruik. De overgang was miniem. Ik dacht: wat gebeurt hier?! Ik was net vijftien en hij was een heel stuk ouder.”  

Aangifte  

Bijna tien jaar later staat Petra voor de klas als filosofiedocent. “Ik had leerlingen van ongeveer vijftien jaar oud in mijn klas en besefte me: als je als volwassene seks probeert te hebben met een vijftienjarige, dan is er iets mis met je. Ik heb een tijdje geprobeerd er niet veel mee bezig te zijn door me vooral te focussen op mijn studie en werk. Toch merkte ik dat het me nog steeds dwarszat, daarom besloot ik aangifte te doen.” 

Petra stapt het politiebureau binnen en doet aangifte van seksueel misbruik. “Ik was bang dat hij het vaker had gedaan, dus misschien lagen er wel meerdere aangiftes. Daarnaast was het een signaal voor mezelf: wat er is gebeurd, is niet oké. Helaas kreeg ik drie weken later te horen dat de politie het te druk had en dat ze geen onderzoek zouden starten.  

Ik besloot Everts telefoonnummer te achterhalen en stuurde hem een berichtje. Ik dacht dat hij niet zou reageren, maar hij belde me direct op. Hij zat op dat moment in het bevrijdingspastoraat – een traject om in het reine te komen met je zonden. Hij dacht dat ik door God gestuurd was en stond open voor een gesprek.” 

In gesprek 

“In mijn hoofd zag ik hem als een monster en dat was misschien ook terecht, maar toen ik hem sprak vond ik hem niet zo monsterlijk. Doordat we beiden uit Spakenburg komen verliep het gesprek vrij makkelijk en hadden we gelijk gespreksonderwerpen. We hadden het over wat er gebeurd was, maar ook over lichtere onderwerpen, want je kan niet continu over zoiets heftigs praten.” 

Ik dacht vaak: waar zijn we mee bezig?

“Natuurlijk waren er veel momenten waarop ik dacht: waar zijn we mee bezig? Ik had nog nooit gehoord van een dader en slachtoffer die het samen hadden uitgepraat, dus er was geen handleiding. Iedereen in mijn omgeving vroeg ook: wat ben je in vredesnaam aan het doen? Dat begreep ik, maar aan de andere kant: het was tussen ons tweeën gebeurd, dus ik kon het met niemand anders op deze manier bespreken. 

Ik kijk niet anders naar het seksueel misbruik, wat hij heeft gedaan blijft fout. Ik houd hem daar verantwoordelijk voor, maar ik zie na onze gesprekken en het schrijven van mijn roman Deere in dat hij ook gevormd is door zijn omgeving. Hij heeft een drugsprobleem gehad en in Spakenburg heerst een machocultuur: ‘Mannen zijn jagers’, zei Evert vaak. Deze externe factoren hebben ervoor gezorgd dat de kans groter was dat hij ooit zoiets zou doen, daardoor begrijp ik beter hoe het heeft kunnen gebeuren. 

Na het schrijven van ‘Deere’ zie ik dat hij gevormd is door zijn omgeving

Met mijn verhaal hef ik een barricade op, omdat ik iets vertel wat nog niet eerder verteld is. Ik hoop dat het mensen helpt om na te denken over daders, slachtoffers en seksueel misbruik. Ook hoop ik dat mensen die iets soortgelijks hebben meegemaakt iets aan mijn verhaal hebben. Niet iedereen kan met een dader praten, maar als je op zoek bent naar antwoorden, zijn deze misschien in mijn verhaal te vinden. Het schrijven heeft ook enigszins een afsluitend effect op mij gehad; ik merk dat ik steeds makkelijker over het misbruik kan praten.” 

Vergeving 

Ondanks hun diepe gesprekken heeft Petra Evert niet vergeven voor zijn daden. “Als je vergeving definieert als de gedachte: ik neem het je niet meer kwalijk en het is oké, dan heb ik hem niet vergeven. Ik neem het hem zeker nog wel kwalijk. Ik ben er voor mezelf uitgekomen hoe ik met het verleden om wil gaan en hoe ik ernaar kijk, maar daar heeft hij niet zo’n grote rol in gespeeld.” 

“Als mensen tot vergeving kunnen en willen komen, dan is dat heel mooi. In het begin stond ik ook open voor vergeving, totdat hij het afdwong. Hij vroeg al een uur nadat we met elkaar gesproken hadden om vergeving. Zo werkt vergeving niet, maar ik vind het ook niet erg als ik hem niet vergeef, want vergeving is belangrijk als je nog met iemand door één deur moet en dat hoef ik niet met hem. Ik denk ook dat geen enkel slachtoffer vergeving verschuldigd is aan een dader. De vraag is vooral: hoe wil je zelf doorgaan met je leven?”  

*Evert is een gefingeerde naam, die Petra in haar boek gebruikt voor de dader. 

Heb jij een nare seksuele ervaring meegemaakt en heb je hulp of advies nodig? Neem dan contact op met het Centrum Seksueel Geweld of bel 0800-0188.

Deere

Petra Madelon de Graaf, De Arbeiderspers, €22,99

Deere

Beeld: Lin Woldendorp