Piet en zijn vrouw werden slachtoffer van WhatsApp-fraude

Piet herinnert het zich nog goed: zijn vrouw is op een dag druk aan het appen. In eerste instantie schenkt Piet er weinig aandacht aan, want ze zijn mensen van deze tijd en WhatsApp hoort daarbij. Het blijkt dat het om een app-bericht van zoonlief gaat die zijn moeder wil informeren dat hij een ander nummer heeft. ‘En by the way, ik moet morgen voor zes uur € 600,- hebben voor een nieuwe camera.’

Nabootsen

Piet vertelt hoe het gesprek verliep tussen de twee. “Mijn stiefzoon zit in de filmwereld en mijn vrouw – zo goed als ze is – appte dat ze het geld zou overmaken. Als reactie kreeg ze het verzoek van Olaf ‘of ze er even een schermfoto van kon maken, want dan kon hij zien dat het was gebeurd.’ Ja hoor, dat was geen probleem, dat zou ze doen. Even later kreeg ze het bericht: ‘Ja maar mam, ik moet ook nog wat betalen voor een statief.’

‘Hoe heb je dat nou kunnen doen?’ 

Toen mijn vrouw de eerste bedragen overmaakte, was ik me daar niet bewust van.” Waar Piet zich ook niet van bewust is, is dat het niet blijft bij één of twee verzoekjes, maar dat het app-gesprek doorgaat en zoonlief maar blijft vragen om extra bedragen voor betalingen die hij nog moet doen. “Het verraderlijke was dat die WhatsApper op dezelfde manier sprak als Olaf. Wat ze doen: ze kraken je WhatsApp-account en dan bootsen ze de manier van communiceren na, waardoor het echt lijkt alsof je met je kind aan het appen bent.” Lacht schamper: “Dus die crimineel dacht natuurlijk: dat gaat lekker, ik vraag om nog een bedrag!”

Daglimiet bereikt

Op een gegeven moment vertelt Piets vrouw dat hun daglimiet van € 5.000,- is bereikt. Piet: “Toen ik haar vroeg wat ze had gedaan vertelde ze het hele verhaal. Die avond ging zij naar bed, maar ik bleef er zo’n naar gevoel over houden. Het klopte niet, dus ik ging toch nog naar haar toe en vroeg: ‘Weet je wel zeker dat het Olaf was?’ Toen begon ze zelf ook te twijfelen en heeft ze hem gebeld. Olaf zei direct: ‘Mam, dat zou ik nooit doen!’ We hebben ogenblikkelijk de bank gebeld en die kent dit soort verhalen natuurlijk wel. Het geld was naar een Rabobanknummer gegaan. Wij hoopten nog dat ING snel de vinger erachter kon krijgen en dat het alsnog kon worden rechtgebreid. Maar nee. Ze zouden er een notitie van maken en na aangifte bij de politie zou die er onderzoek naar doen. Daarmee was het afgesloten en waren wij € 5.000,- lichter. We hoorden achteraf welke trucs erachter WhatsApp-fraude zitten.”

Geldezel

De rekening waarnaar het geld was overgemaakt was van een geldezel. Piet legt dat principe uit: “Er is iemand die zijn bankrekening ter beschikking stelt voor degene die jou via WhatsApp benadert. Dat is een geldezel. Voor die dienst krijgt hij een bepaald bedrag.”

Voor WhatsApp-fraudeslachtoffers als Piet en zijn vrouw gaan er na de aangifte doorgaans maanden overheen. Doordat de officier van justitie toestemming moet geven aan de politie in alle onderzoekstappen, duurt het proces vaak heel lang. Piet: “Dat werkt natuurlijk enorm vertragend op de pakkans van de daders. Maanden later werden we opgebeld door de politie. Nog even dacht ik dat het om een fake politieagent ging, maar het was gelukkig een ‘echte’. Ze hadden € 600,- weten te achterhalen, want dat was het bedrag dat de geldezel had ontvangen. Die hadden ze te pakken gekregen. We zijn naar het bureau gegaan en dat bedrag hebben we teruggekregen.”

Omdat Piets vrouw zelf het geld had overgemaakt, konden hij en zijn vrouw fluiten naar hun centen. Piet: “Ik had m’n vrouw wel druk zien appen, maar ik greep op dat moment niet in. Ik heb me daar later schuldig over gevoeld. Ik heb me ook echt moeten bedwingen om het haar niet kwalijk te nemen. Later heb ik het er toch een keer uitgeflapt: ‘Hoe heb je dat nou kunnen doen?’ en dat zorgde voor spanning in onze relatie.” Glimlachend: “Gelukkig niet lang hoor!”

Vijf tips van techjournalist Daniël Verlaan om WhatsApp-fraude te voorkomen:

1. Leer phishing herkennen
   Dat is makkelijker gezegd dan gedaan, want criminelen vinden telkens weer een nieuwe manier om je erin te laten trappen. Bij Piets vrouw verliep het traject bijvoorbeeld via WhatsApp. Handhaaf voortaan voor jezelf deze basisregel: verifieer berichten altijd eerst bij desbetreffende partij. Bel de persoon die je appt op. Het is namelijk van groot belang dat je die persoon aan de lijn krijgt en een uitvoerig gesprek voert. Stel veel vragen. Zo’n gesprek kan een crimineel niet nabootsen. Word je gebeld door de bank, politie of een ander bedrijf, vraag dan om de naam van de persoon die jou belt. Hang op en bel het algemene nummer terug en vraag of je met die persoon kan worden doorverbonden. Neem het zekere voor het onzekere.
2. Update je apparaten regelmatig
   Hoeveel slimme apparaten heb jij thuis? Een telefoon, een tv, verschillende computers, laptops. Al deze slimme apparatuur moet je regelmatig updaten. Dat voorkomt dat je lekken krijgt in je software. Als er namelijk lekken zijn, kunnen criminelen makkelijk inbreken. Wees dat voor en update regelmatig. Zet je telefoon regelmatig helemaal uit.
3. Gebruik verschillende wachtwoorden
   Gebruik jij ook vaak hetzelfde wachtwoord voor verschillende online-diensten omdat het zo makkelijk is? Daarbij zijn het vaak ook nog heel zwakke wachtwoorden met geboortedata of namen van je kinderen erin. Gebruik lange en unieke wachtwoorden, bijvoorbeeld een zinnetje of een combinatie van een aantal woorden, zodat je er een beeld bij hebt. Of gebruik een passwordmanager – bijvoorbeeld 1Password – om je wachtwoorden te beheren en automatisch te laten invoeren bij apps en websites.
4. Pas op met openbare wifi
   Hoe vaak, als je ergens komt, vraag je direct om de wificode? Of als jij dat niet doet, dan wel je tienerdochter of -zoon? Niets mis mee, maar wanneer je weer op die plek komt, verbindt je apparaat automatisch met dat netwerk. Een hacker kan heel makkelijk dit netwerk nabootsen en omdat het automatisch gaat, heeft hij een ingang om je te hacken. Schoon daarom regelmatig je wifi-netwerken op, of zet het automatisch herkennen van een gebruikt netwerk uit en doe het handmatig.
5. Let op wat je online zet
   Google jezelf regelmatig en zie wat er allemaal online over jou is te vinden. Zo gaat een hacker namelijk ook te werk. Alles wat je online zet, kan tegen je worden gebruikt. Scherm je mobiele nummer goed af omdat criminelen je vaak via sms of WhatsApp proberen op te lichten. En wellicht een open deur, maar plaats nooit een foto van je paspoort, rijbewijs, concertkaartje of vliegticket online. Daar staan allemaal gegevens op die je niet aan iedereen prijs wilt geven.

Deze tips komen uit het boek Ik weet je wachtwoord van Daniël Verlaan.

Dit artikel komt uit Eva 3. Nooit meer een Eva missen? Klik hier om een Eva in je brievenbus te ontvangen.
Tekst: Jeannette Coppoolse
*Vanwege privacyredenen is Olaf een fictieve naam

Ook Anja kreeg te maken met oplichting, lees haar verhaal: 'Ze proberen je te isoleren. Hij zei: vertel nog niemand van ons, laat het lekker ons dingetje zijn'