Quarantaine in de Bijbel

Epidemieën door virussen en bacteriën zijn opgekomen toen mensen dieren gingen houden en in grotere groepen gingen wonen. Als er daarvóór een gevaarlijke mutatie was, verspreidde die zich nauwelijks, omdat er te weinig contacten waren. Maar sinds een paar duizend jaar zijn epidemieën normaal geworden op onze planeet. Er zijn honderden miljoenen mensen overleden aan tyfus, pokken en de pest.

Ook de Bijbel beschrijft een besmettelijke huidziekte, die in oude vertalingen ‘melaatsheid’ heet en tegenwoordig meestal ‘huidvraat’. In Engelse vertalingen wordt het vaak ‘leprosy’ genoemd, maar er is discussie over de vraag of het wel echt om lepra gaat. Waarschijnlijk gaat het om diverse schimmelinfecties die men in die tijd lastig kon onderscheiden.

Angst voor nieuwe besmettingen

Leviticus 13 schrijft de vroegst bekende quarantaine-maatregelen uit de geschiedenis voor. Het is een tamelijk ‘vieze’ passage om te lezen, omdat vrij nauwkeurig allerlei huidkwalen en symptomen worden onderscheiden. Wees gewaarschuwd, in de hoofdstukken erna wordt het er niet gewoner op! 
Mensen met huidvraat moeten zeven dagen buiten de gemeenschap leven en als ze dan nog niet genezen zijn, is de maatregel permanent. Ook de kleren van diegene worden dan bijvoorbeeld apart gehouden en uiteindelijk zelfs verbrand.

Deze maatregelen zijn opvallend effectief als het gaat om besmettelijke ziektes en dat zijn ze nog steeds. Maar we voelen tegenwoordig natuurlijk ook makkelijker mee hoe zwaar deze sociale isolatie is voor deze ‘melaatsen’. Kleine groepjes zieken mochten met niemand meer contact hebben – zelfs niet met hun naaste familie of partner, uit angst voor nieuwe besmettingen – en gingen dus maar met elkaar optrekken.

Van een afstandje roepen

Als het in de Bijbel gaat over ‘geween en tandengeknars’ en ‘de buitenste duisternis’ dachten veel toehoorders waarschijnlijk aan deze uitgestotenen. Het waren mensen die ver weg leefden, afgesloten van iedereen. Ze behoorden tot de armsten en eenzaamsten van het land.
En Jezus ontmoet ze. Natuurlijk! We hadden het kunnen raden. Jezus gaat ernaartoe en ontmoet ze.

Tien mannen roepen om genezing (Lucas 17:11-19). ‘Van een afstand’ staat er letterlijk bij en ook dat kunnen we ons inmiddels inleven. En dat waren tientallen meters, niet onze anderhalve meter. Het was een soort videobellen, zullen we maar zeggen.
Jezus geneest ze. Een tijdje later komt een van hen terug. Die heeft zich laten testen bij de experts van die dagen, een priester, en hij vormt inderdaad geen besmettingsgevaar meer. Maar hij blijkt de enige. En hij is bovendien een Samaritaan.

Uitgesloten worden

Dat is opmerkelijk. Joden en Samaritanen vermeden elkaar in die tijd, maar onder melaatsen trokken ze blijkbaar wel met elkaar op. En misschien herkennen we dat ook wel, dat een gezamenlijk lot soms kan verbinden. Ik zie in elk geval in onze buurt en onze straat dat er veel meer contact is tussen buren die elkaar daarvoor eigenlijk negeerden. En ik kan me voorstellen dat deze pandemie ons als Westerlingen ook gevoeliger maakt voor het leed van armeren in de wereld.

Jezus zoekt de mensen in de ‘buitenste duisternis’ op. Letterlijk hier. Maar de Vroege Kerk geloofde ook dat Jezus het dodenrijk binnen is getreden en daar de overledenen opzocht en ophaalde.
Dat is typisch Jezus. Hij vermeed niet de ‘outcasts’, maar zocht hen juist op. “Gezonde mensen hebben geen dokter nodig, maar zieken wel,” legde Hij uit (Markus 2:17).

Als we iets van Jezus en de Bijbel kunnen leren in deze dagen, is dat we heel alert zijn op sociale uitsluiting en zo veel mogelijk onze naasten laten merken dat ze belangrijk voor ons zijn. Iedereen is waardevol. Dat uitdragen is pas goed nieuws. 

Beeld: Shutterstock

• Lees ook: Hoe wordt het rustiger in mijn hoofd?