Reinder IJmker verloor zijn vrouw Kinga Bán
‘De periode van haar ziekte waren onze zeven vette jaren’
‘Christelijk Nederland rouwt om Kinga Bán’ kopte de NOS een dag na het overlijden van de zangeres. Kinga was een beetje van ons allemaal geworden. Maar thuis liet ze haar man en drie kinderen achter. Haar man Reinder IJmker vertelt voor het eerst over het verlies van zijn geliefde.
Als Reinder IJmker (39) tijdens dit interview over Kinga vertelt, wisselt hij de verleden tijd vaak af met de tegenwoordige tijd. “Ik denk er weleens over na: bén ik nu de man van Kinga of wás ik haar man? Ze is hier niet meer, maar ik ben niet de man van iemand anders. Ik ben nog steeds de man van Kinga. Het is gek. Net als wanneer mensen mij vragen of het goed met me gaat. Dan zeg ik dat het goed gaat, maar mijn ‘goed’ is nu niet meer dezelfde ‘goed’ als toen Kinga nog leefde.”
Ik ben nog steeds de man van Kinga
Leuk contact
Met een groepje plaatsgenoten fietste Reinder als tiener elke dag heen en weer naar de middelbare school. Een van hen was Kinga Bán. “We hadden meteen al leuk contact,” herinnert Reinder zich. “We deden allebei mee met de schoolmusicals. Ik speelde graag toneel en zij zong.” Het viel toen al op dat Kinga een mooie stem had. “Haar rol bevatte altijd hét lied dat gezongen moest worden. Ik probeerde juist onder het zingen uit te komen. In haar tweede jaar op de middelbare school zong Kinga ‘Maanlicht’ uit de musical Cats. Dat lied heeft ze later uit een soort nostalgie op haar cd Uit Liefde gezet.”
Maanlicht, heel alleen in het maanlicht, droom ik hoe het voorbij vloog, oh, hoe mooi was ik toen
Rationele beslissing
Na zes jaar verkering trouwden Kinga en Reinder in 2005. “Ik ken mijn trouwtekst niet uit mijn hoofd,” biecht hij op. “Kinga kan ‘m zo opnoemen. Het gaat in elk geval over gastvrijheid, en jezelf niet boven een ander stellen.” Hij pakt zijn telefoon en zoekt de tekst op. “Het gaat om Romeinen 12: 9-13.” Reinder is even stil. “Mijn schoonmoeder zei laatst dat we echt naar die tekst geleefd hebben. We planden meestal niet ver vooruit. Als we iets wilden doen, deden we dat gewoon. Er was geen uitgestippeld plan voor de toekomst. Wel wilde Kinga graag moeder worden. Toen we ons huis kochten, was ze zwanger. Ik vond het geweldig om vader te worden. Zo’n klein kindje dat op jou en je vrouw lijkt, en voor wie je mag zorgen… Het was een avontuur dat we samen aangingen.”
Lees ook:Kinga Bán zingt ontroerend lied voor haar kinderen
Uitgezaaid
Eind 2012 trok een donkere wolk het leven van Kinga en Reinder binnen. “Er was een knobbeltje in Kinga’s borst ontdekt. We dachten eerst dat het operabel zou zijn, maar op de echo zagen we dat het gerafeld was. Dan is het moeilijker weg te halen. Toen ontdekten de artsen ook een plekje op haar borstbeen: de borstkanker was uitgezaaid.” Verdrietig liepen ze het ziekenhuis uit. “Maar we hebben toen meteen tegen elkaar gezegd dat dit ons niet klein zou krijgen. Het is zoals het is, dus we zouden dit accepteren en er het beste van maken. Die houding was echt iets van ons samen: we waren niet alleen bezig met de ziekte, maar we waren bezig met léven.”
Dit is vandaag, met zijn vreugde en zijn pijn. En je hoeft maar één ding te doen. Dat is: er zijn.
Je moet met lijden proberen te leven
Met lijden leven
Ondanks het verdriet, is Reinder niet boos geweest op God. “We leven in een gebroken wereld en daar heeft iedereen mee te maken. Het leven is niet maakbaar, hoewel mensen in het Westen dat vaak denken. Waarom zou je naar God wijzen bij de slechte dingen? Ik denk eerder dat Hij erbij is in alles, dat Hij ons dat niet aandoet. In onze samenleving vinden we ziekte het ergste wat er is, maar ik geloof niet dat je waarde kunt toekennen aan hoe erg iets is. In Syrië raken mensen elkaar kwijt door oorlog: dat is lijden. Toen Kinga ziek was, was dat lijden. Nu ik haar moet missen, is dat lijden. Je moet met lijden proberen te leven.”
[tekst loopt door onder de foto]
Dichter bij elkaar
In de jaren dat Kinga ziek was, veranderde er veel voor het gezin. Kinga moest stoppen als zangeres bij Sela en werd steeds zwakker. “Tegen mijn schoonmoeder zei ik laatst dat de zeven jaren waarin Kinga ziek was, voor ons de vette jaren waren, zoals in het verhaal van Jozef. We zijn veel dichter bij elkaar gekomen. Natuurlijk: we hadden samen drie kinderen en deelden altijd al veel, maar uit noodzaak groeiden onze werelden nóg dichter naar elkaar. Reinder en Kinga stemden hun bezigheden steeds meer op elkaar af. “Voordat ze een concert had, gingen we eerst nog even naar een meertje, zodat ik daar kon sporten. Dan schreef zij in een schriftje, las ze uit de Bijbel of appte ze vriendinnen.”
Ik zal er zijn
Een van Kinga’s bekendste liederen is het Sela-nummer 'Ik zal er zijn'. Dit lied ontstond nadat Kinga tijdens het autorijden een gesprek had gevoerd met God. Ze zag een regenboog verschijnen en wist dat God beloofde dat Hij er altijd zou zijn. Terugkijkend zag Kinga dit als een voorbereiding op de moeilijke tijd die tijdens haar ziekte zou komen. “Want dit gebeurde jaren voordat ze ziek was,” licht Reinder toe. “In de week na haar overlijden gebeurde er iets soortgelijks. Op woensdagavond konden mensen naar het kerkgebouw komen om afscheid van haar te nemen. Het regende, maar de zon brak door en er verscheen een regenboog boven de kerk. Mensen appten me daar foto’s van. Voor mij is dat een knipoogje, een teken dat er Iemand is.”
Een boog in de wolken als teken van trouw, staat boven mijn leven, zegt: Ik ben bij jou.
Lees ook: 'Mijn wereld wordt kleiner'
In de rouw
Nu Kinga er zelf niet meer is, ervaart Reinder steun van familie en vrienden. Hij staat er niet alleen voor, al neemt dat zijn verdriet niet weg. “In Nederland kennen we niet echt een cultuur van rouwen. Er is iets gebeurd en we moeten weer verder. Mijn broer vertelde dat het opperhoofd van de indianen vroeger tegen mensen die iemand hadden verloren zei: ‘Jij bent nu in de rouw.’ En je was pas uit de rouw als het opperhoofd dat zei. Ik heb bedacht dat ik mijn eigen opperhoofd moet zijn en de tijd moet nemen om in de rouw te zijn. Ik ben momenteel veel thuis, omdat ik tijd nodig heb om te ervaren wat er precies is. Er zijn momenten waarop ik heel verdrietig ben, of waarop een van de kinderen dat is. Maar dat is niet altijd zo. Ik merk dat het goed is dat ik er nu voor ze kan zijn.”
Nieuwe CD 'Geboren'
Reinder neemt nu ook de tijd om de reeks van drie cd’s waaraan Kinga werkte te voltooien. Vandaag en Uit liefde zijn er al, en in het voorjaar van 2020 verschijnt het derde album: Geboren. “Op deze cd vertelt Kinga wat ze nog op haar hart had. Samen met haar muziekcollega’s en vrienden mag ik haar werk afmaken. Ik zie het zo: Kinga en ik hebben samen de akkers geploegd en het zaad gezaaid, maar zij wist dat ze de tijd niet meer had om het te zien groeien of te oogsten. Het voelt heel natuurlijk om dit voor haar af te maken. Komend jaar gaan we deze video’s gebruiken tijdens de avonden waarop we Geboren presenteren.”
De stad bruist, de mensen zingen, een feest als nooit tevoren. Dan klinkt mijn naam, mijn nieuwe naam, ik ben opnieuw geboren.
Voor haar duurt het maar even tot we elkaar weer zien
Eén been in de hemel
“Het verdriet is er, ik mis haar,” zegt Reinder. Tegelijkertijd is hij blij dat zijn vrouw niet meer hoeft te lijden. “Ze heeft enorm geleden, dus het zou egoïstisch zijn om te zeggen dat ze er nog zou moeten zijn. De kinderen konden twee dagen voor haar overlijden ook zeggen dat het beter was als mama doodging.” Kinga zei altijd dat ze met één been in de hemel stond, daar wilde ze naartoe. “Zoals Kinga moest accepteren dat ze ziek was, moet ik nu accepteren dat ik haar niet meer heb.”
Lees ook: Jezus maakt me weer wakker
'Jezus maakt me wakker'
Kinga vergeleek haar sterven weleens met slapen, en Jezus zou haar dan – net als bij het dochtertje van Jaïrus – weer wakker maken. “Kinga was daar meer uitgesproken over dan ik. Ik denk er niet te veel over na, misschien slaapt ze nu nog. Ik geloof wel dat ze in de hemel is, dat het leven niet ophoudt. Kinga wilde om die reden ook geen afscheid nemen. Voor haar duurt het maar even tot we elkaar weer zien, maar voor mij is het veel langer. Ik zit nog aan deze tijd vast.” Hoewel Kinga geen afscheid wilde nemen, heeft ze wel veel bewuste momenten doorgebracht met Reinder, de kinderen en anderen. “‘Tot de volgende keer,’ zei ze dan. Ik denk dat we best wat vrolijker mogen zijn over ons overlijden. Als je christen bent, ga je niet dood, maar leef je verder.”
Beeld: Jacqueline de Haas
Bekijk hier de video die Visie in 2018 met Kinga maakte van 'Op reis'
Geschreven door
Marco van der Straten