Is God een product van onze hersenen?

God in je hersenen - over religieuze ervaringen

afl.2 Tegen beter weten in | God in de hersenen

Doorpraten over deze aflevering?

‘Het zien van beelden, het horen van stemmen, de aanwezigheid van God voelen of één worden met de omgeving om je heen: al deze ervaringen gaan gepaard met een specifiek patroon van hersenactiviteit. (…) Verschillende wetenschappers trekken op basis van dezelfde onderzoeksgegevens compleet verschillende conclusies. Hersenonderzoek naar religie toont onomstotelijk het bestaan van een hogere werkelijkheid aan, óf laat juist zien dat religie tussen onze oren zit. De emoties in dit gebat kunnen hoog oplopen aan beide zijden.’

Michiel van Elk, De gelovige geest: Op zoek naar de biologische wortels van religie, Amsterdam: Bert Bakker, 2012, 233-234.

-Leegsuggestie uit de Bijbel: Exodus 3:1-14
-Leessuggestie: blog Michiel van Elk 'Wetenschap gaat voorbij aan het feit dat het moeite kost om te geloven'

Gespreksvragen

1. Ard Louis zegt dat het moeilijk is in de jungle te zijn en daar niet iets van het goddelijke te ervaren. Dat mensen in het algemeen in overweldigende natuur godservaringen hebben. Heb je zelf dergelijke Godservaringen gehad? Hoe interpreteer je Godservaringen, van jezelf en van anderen?

2. Rik Peels deelt een religieuze ervaring die hij zelf als tiener op een boerderij in Frankrijk had. Is die herkenbaar? Kunnen we zulke ervaringen verklaren? Kunnen we ze wegverklaren? Wat zeggen zulke ervaringen over Gods bestaan?

3. Helen de Cruz zegt dat levensbeschouwing sterk beïnvloed is door opvoeding en ouders; welke rol speelde dat bij jou? Is dat veranderd in de loop van de tijd?

4. Ellen ter Gast identificeert een ervaring van één zijn met de omgeving met een goddelijke ervaring. Zou je zo’n ervaring als een goddelijke ervaring bestempelen?

5. Michiel van Elk spreekt over absolute eenheid (versmelting met de natuur en een bovennatuurlijk wezen). Hij concludeert dat de neurowetenschappen neutraal zijn over de waarachtigheid van religieuze ervaringen, omdat God juist ook zulke hersenprocessen kan gebruiken. Zijn de wetenschappelijke verklaring en de waarachtigheid van dergelijke ervaringen wel verenigbaar met elkaar?

6. Ellen ter Gast merkt op dat een Godservaring is als een ervaring van liefde: er gebeurt iets in de hersenen en dat kun je wetenschappelijk onderzoeken, maar dat maakt de ervaring niet minder echt. Gaat deze vergelijking op?

7. Helen de Cruz zegt dat we allemaal religieuze aanleg en religieuze neigingen hebben. Herken je dit? Zijn er ook areligieuze mensen? Wat betekent het dat mensen een dergelijke natuurlijke aanleg hebben, wat zegt dat?

8. Rik Peels zegt dat zijn geloof in God meerdere bronnen heeft. Welke bronnen heeft jouw religieus geloof of jouw wereldbeschouwing?