Reyer: 'Ik ben geen geboren performer'

Wie zo’n vijf jaar geleden een interviewafspraak met Reyer van Drongelen – artiestennaam Reyer – wilde maken, moest er vroeg bij zijn. De kans dat het binnen een paar weken zou lukken, was klein. De agenda van de zanger, liedjesschrijver, producer en aanbiddingsleider zat bomvol.

Dat is nu wel anders. Op een maandag lukt het om nog de daaropvolgende woensdag een afspraak in te plannen. En op de dag zelf: of het ook een uurtje later mag, zodat hij nog even kan sporten. De eerste kenmerken van een nieuwe Reyer? Lachend: “Ik denk het wel, ik hou nu bewust een dag in de week mijn agenda leeg. Maar dan moet ik wel oppassen dat ik ’m niet alsnog volprop.”

Reyer doet er niet lichtzinnig over; de periode dat hij stopte met publieke optredens vanwege zijn mentale gezondheid. Sterker nog, zijn burn-out en daaropvolgende depressie hebben hem naar eigen zeggen gevormd tot de persoon die hij vandaag de dag is. De oude is hij niet meer, maar bekende valkuilen liggen nog altijd op de loer. “Als ik nu zou merken dat ik het mentaal en fysiek weer zou aankunnen, weet ik zeker dat ik steeds weer meer optredens zou gaan doen.”

'Mijn hoofd zat zo vol'

Eind 2019 raakt Reyer overspannen. Hij besluit het rustiger aan te doen, maar een jaar later belandt hij in een depressie. “Ik wist niet meer waar ik het zoeken moest en voelde me wanhopig. Ik was boos op God en dacht: wat wilt U nou van mij? Als ik voor U wil gaan, beland ik in een burn-out en als ik stop, dan word ik depressief.”

De aanbiddingsleider worstelt met zijn geloof. Bidden gaat niet meer vanzelf. “Mijn hoofd zat zo vol. Dat zorgde voor verwarring. Ik dacht: dit is toch mijn lijntje met God? Waarom kan ik dat niet meer? Ik vond het moeilijk om te merken hoe vrij God me in die periode liet. Het voelde alsof Hij me losliet op het moment dat ik het het allermoeilijkst had. Ik wil mijn lijden niet vergelijken met dat van Jezus, maar ik herkende mezelf wel in zijn woorden ‘Mijn God, waarom hebt U Mij verlaten?’”

Was je ook boos op jezelf?

“Om mij heen zag ik allemaal mensen die van alles deden en bij wie het allemaal lukte. Althans, dat leek zo. Maar zelf kon ik op een gegeven moment nog geen autorijden of een supermarkt binnenlopen. Dan werd ik overvallen door alle prikkels, ik voelde me claustrofobisch en wilde alleen nog maar weg. Ik dacht: wat is er mis met mij?

Ik was best hard voor mezelf. Als mijn lichaam zijn grenzen aangaf, was ik al snel geneigd om te denken: gaan we nu weer moeilijk doen?

Laatst zag ik een Opwekkingsdienst van mezelf uit die periode. Ik zat zo hoog in mijn energie, ik ging er tweehonderd procent voor en wilde de zaal koste wat het kost meekrijgen met mijn muziek. Ik was er dan ook kapot van als ik merkte dat dat niet lukte. Het voelde als een afwijzing, ik faalde.”

Lagere lat

Zo lang hij zich kan herinneren is hij ambitieus geweest. En precies dat is waar hij volgens zichzelf de mist in ging. “Mijn kracht heeft nooit gelegen in het op z’n kop zetten van een zaal vol met mensen, ik ben geen geboren performer. Toen ik eigen concerten ging doen, legde ik mezelf onbewust een druk op: laat maar zien wat je kan. Het ging me daarbij niet om bekendheid, maar ik wilde laten zien dat ik het verdiende om daar te staan. Laatst hoorde ik iemand zeggen: je belandt in een burn-out als je te lang de verkeerde dingen doet of als je de goede dingen met verkeerde intenties doet. Dan klopt er iets niet in je motivatie.”

Was dat bij jou het geval?

“Ik leunde te veel op mijn eigen kunnen. Waarheid en echtheid heb ik altijd belangrijk gevonden, maar na mijn burn-out helemaal. Ik durf absoluut te zeggen dat ik altijd met goede intenties op het podium stond. Als aanbiddingsleider moet dat ook wel, denk ik. Maar er komen ook menselijke elementen bij kijken. Als je succesvol bent, doet dat ook iets met je ego en je zelfvertrouwen.

Die spanning blijft denk ik altijd wel bestaan in worship. Het is een soort kunstvorm geworden, die zich aan de ene kant richt op het grote publiek en aan de andere kant juist gaat om het naar binnen gaan en God aanbidden.

Ik gaf Hem niet de kans om er voor mij te zijn

Als een kerk groeit en een aan mensen een podium biedt, dan komt er altijd een bepaalde mate van performance bij kijken. Dat is denk ik niet erg. Gevaarlijk wordt het als er te veel aandacht op jezelf komt te liggen. In de kerk gaat het juist om echt en kwetsbaar zijn. Dat is ook het evangelie, dat je toegeeft: ik kan het niet alleen, ik heb God nodig. Maar in de kerk zie je vaak veel geliktheid. Daar ben ik nu gevoeliger voor geworden. Ik probeer voor mezelf te bewaken dat ik dezelfde ben hier met jou als op het podium.”

Je kiest je woorden zorgvuldig als je het over jouw burn-out en depressie hebt.

“Ik wil voorzichtig zijn in claimen waar ik allemaal last van heb gehad en ik wil niet overkomen alsof ik nu snap hoe alles zit. Dat is niet zo. Ongetwijfeld heb ik ook vaak nog de aandacht te veel op mezelf gericht. Ik ben geen heilige.”

Rust er een taboe op praten over mentale gezondheid in de kerk?

“Aanbidding rijmen met mentale problemen vindt de christelijke wereld moeilijk. Het idee is vaak dat Jezus op alles het antwoord is. Dat geloof ik ook, maar dat is niet zo simpel voor mensen die door een moeilijke periode gaan.

Het enige wat je dan kan doen is jouw problemen in het licht brengen; het doel van mijn laatste album Leven en toekomst. Ik wilde de wereld van aanbidding en de wereld van mentale gezondheid samenbrengen. Ja, problemen bestaan, maar hoop overheerst. We mogen onze problemen bij God blijven brengen, Hij wil niets liever dan herstel geven.”

Heb je geleerd om minder hard voor jezelf te zijn?

“God is niet onder de indruk van een groot podium, weet ik nu. Hij houdt zich alleen maar bezig met ons hart, Hij wil intimiteit. Ik stel mezelf nu steeds de vraag: waarom doe ik dit? En daarmee druk ik ook meteen de angst de kop in, die soms weer opspeelt. Er staan toch duizenden mensen voor je, die iets van je verwachten. Maar als ik dan bedenk: we komen hier allemaal voor hetzelfde en dat is om God te aanbidden, dan ervaar ik rust.

Ik leg de lat nu minder hoog, ben liever voor mezelf. Voorheen deed ik veel voor God, maar ik gaf Hem niet de kans om er voor mij te zijn. Als ik één ding ben gaan geloven, dan is het wel dat het leven een leerschool is en dat God je dat leven wil leren. Hij laat veel aan onszelf over, geeft ons veel vrijheid. Daardoor ga je soms ook op je bek, maar daar leer je van. En de waarheid bewijst zichzelf: je kunt je hele leven dingen blijven doen die slecht voor je zijn, maar dan zal je ook merken dat het niet goed met je gaat.”

God is niet alleen bij je, Hij zit op je te wachten

God de Vader

Helemaal loslaten doet God hem niet, meent Reyer. “Ik ben ervan overtuigd dat Hij uiteindelijk de baas is. Hij heeft alles in zijn hand en zal alles goed maken. Hij zegt tegen mij: Ik heb jou gemaakt en bescherm je. Psalm 139 vind ik daarom ook zo mooi: ‘Al ga je naar de verste verte, er is geen plek waar Ik niet op je zal wachten.’ In deze vertaling van The Passion Translation komt dat zo mooi naar voren: God is niet alleen bij je, Hij zit op je te wachten. Er is geen plek die Hij niet kent, ook mentaal niet. Daarom gebruik ik zo graag het beeld van God als Vader. Alles wat God voor mij is, zit verborgen in dat woord: Vader.

Mijn aardse vader is voor mij ook degene die me altijd beschermt. Toen ik mijn familie vertelde dat ik in een burn-out zat, was mijn vader de eerste die zei: je gaat nu alles afzeggen.”

Denk je dat Hij trots op je is?

“Ja, ik denk dat God heel veel van mij houdt. Die liefde is allesoverstijgend. Geloven is lang niet altijd voelen, het is ook keuzes maken. Ik koos ervoor om te geloven dat het goed komt, hoop te houden. En ik koos ervoor om te aanbidden in een tijd dat het klote ging. Dat wil God ook van ons hebben, de minder mooie delen. Hij wil zijn kinderen kennen, maar dan ook alles van zijn kinderen.”

Met zijn besluit om te vertrekken als aanbiddingsleider bij de Opwekkingsband is hij niet over één nacht ijs gegaan, vertelt hij later. Wat de doorslag gaf? “Opwekking is fantastisch en het was een voorrecht om in die band te spelen. Maar er komen ook veel verplichtingen bij kijken. Ik kies nu voor meer eigen controle en meer vrijheid”, licht hij in een later telefoongesprek toe. “Ik wil erachter komen wat er in mij leeft, wie weet waarover ik ga dromen. Maar muziek maken blijf ik sowieso doen.”