Je kunt niet op hem rekenen
Rikko geeft op de vroege ochtend inspiratie om de dag bewust te beginnen. Hij leest om 6:00 uur teksten uit een oud kerkelijk leesrooster en zo rond 7 uur deelt hij de gedachte die dan op-popt. Elke werkdag.
Je kunt niet op hem rekenen – PopUpGedachte Donderdag 11 januari
Het is misschien wel een van mijn grootste angsten. Dat mensen me niet betrouwbaar zouden vinden. Dat ze niet op me zouden kunnen rekenen. Dat op een gegeven moment vrienden en significant others zouden zeggen: oh ja, dat is Rikko weer. Weer zo’n plannetje. Nou, zullen we nog weleens zien. Veel geblaat, weinig wol. Dat zou me doodeenzaam maken. Want waar besta je dan nog voor. Niemand haakt aan, want ze gaan het eerst nog maar eens aanzien. En wat kun je uiteindelijk in je eentje in de wereld. Betrouwbaarheid, dat mensen op je kunnen rekenen, nogal belangrijk. Het is een sterke drijfveer om waar te maken wat je belooft en in elk geval te laten zien dat je er alles aan hebt gedaan.
Tegelijk is het ook een kramp natuurlijk. Want verwachtingen van anderen waarmaken is onbegonnen werk. Altijd eigenlijk. Omdat je niet verantwoordelijk kunt zijn voor de verwachtingen van de ander. Omdat je überhaupt geen verlengstuk bent van de verwachting van de ander. En dus ook niet – lang niet altijd – werkelijk schuldig bent aan onbetrouwbaarheid als iemand anders vindt dat je schuldig bent aan onbetrouwbaarheid. Je hebt alleen bepaalde verwachtingen niet waar gemaakt. Soms klopten die verwachtingen, soms helemaal niet. Een beetje ongrijpbaar zijn, klopt wel. Want we hebben ons eigen leven te leven, niet het leven dat anderen van ons verwachten.
De maker van de wereld, zoals die gepresenteerd wordt in de oude Bijbelse teksten, heeft die ongrijpbaarheid als middle name. Het tweede gebod is te vertalen als: gij zult mij niet vastleggen. Geen beelden maken. Laat je verbeelding de vrije loop, maar zo gauw je het vastlegt als ‘dit is het’ dan weet je één ding zeker: dit is het niet. Dat zeggen de mystici en de grote denkers van het geloof en dat is wat nogal pijnlijk duidelijk wordt in één van de teksten die vandaag op het rooster staat om gelezen te worden.
Israëlieten trekken ten strijde tegen de Filistijnen en verliezen de eerste slag. Ze lijden zware verliezen en vragen zich semi-gelovig af waarom hun God hun een nederlaag heeft laten lijden. Het is de eerste reactie van zovelen. Waarom laat God zoiets toe? Als er een God is, kan hij dit niet laten gebeuren. Wij hebben geleerd dat God voor ons zorgt? Nou klaarblijkelijk niet. Wat heb ik verkeerd gedaan. En vervolgens begint het creatief bedenken hoe we kunnen zorgen dat de macht achter de geschiedenis weer functioneert zoals we wensen. Bidden, Bijbellezen, beter omgaan met je familie, vergeving vragen, you name it. Allemaal leuk en aardig en allemaal trucjes. Het volk in de tekst vanochtend pakt het wat rigoureuzer aan en zegt: ‘de ark van het verbond met de Heer moet uit Silo hierheen worden gehaald. Dan zal de Heer in ons midden zijn en ons bevrijden uit de greep van onze vijanden.’ Haal de meest heilige kist, het totaalsymbool van onze rol in de geschiedenis en van de aanwezigheid van de almachtige in de wereld en span die voor de oorlogskar.
Dan gebeurt dit: ‘Toen de ark van het verbond met de heer in het legerkamp aankwam, barstten alle Israëlieten uit in luid gejuich, zodat de aarde ervan dreunde.’ Als middel om een volk te verenigen werkt het als een malle. Het functioneert als een vlag, als een volkslied bij de voetbal, hand op de borst en brullen maar, als een populist die belooft het volk te zullen redden. Het werkt om mensen bij elkaar te brengen, men brult en voelt zich helemaal ok. En het werkt – bijna. De Filistijnen worden bang en zeggen ‘Het ziet er slecht voor ons uit. Wie redt ons uit de greep van die machtige God? Het is dezelfde God die in de woestijn de Egyptenaren met allerlei plagen heeft getroffen.’ Reputatie werkt ook. Maar dan zeggen ze: nu alles op alles, want slaaf willen we niet worden. Niet van hen. En ze verslaan Israël, zware verliezen, ark buitgemaakt, einde verhaal.
De eeuwige laat zich wel zien, maar niet vangen. Je kunt wel verbinding maken, maar niet op hem rekenen. Tenminste, niet altijd, niet zomaar. En trucjes werken niet. Doet-ie niet aan mee. Ik vind het verfrissend voor mijzelf. Een eigen weg gaan; niet altijd kan iemand op je rekenen, want je hoeft niet iemands karretje te dienen. En sommige religieuze inspiratie of volksinspiratie is een absolute lege huls. En het vertrouwen van velen in hun God is soms bullshit. Omdat die eeuwige zijn eigen gang gaat.
Zij vroegen: kunnen we eigenlijk wel op God rekenen en zo niet, dan moeten we zorgen dat we die God zo manoeuvreren dat hij onze belangen dient. Een geloof uit zelfbehoud, met een wij-tegen-zij gevoel, voor je eigen karretje spannen van het verhaal. Doet iedere gelovige, en het zit in zoveel seculiere verhalen waarin gesteld wordt dat geloof zinloos is want ‘kijk maar eens wat er gebeurt, het werkt niet.’
Vele eeuwen wijsheid en geloof heeft altijd de vraag omgekeerd. Niet: kan ik op God rekenen als ik hem nodig heb, maar kan hij op mij rekenen als hij mij nodig heeft in het brengen van recht en gerechtigheid in deze wereld. En wie daarin, al is het heel klein, betrouwbaar blijkt, zal nooit meer helemaal alleen zijn.
Hier vind je drie tekstgedeeltes die Rikko vanochtend las.
Geschreven door
Rikko Voorberg