Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Egbert Modderman: ‘Dat is wat ik zo mooi vind aan het geloof, dat de arme stakkers centraal staan’

Kunstschilder Egbert Modderman won deze week een prestigieuze Britse kunstprijs. Hij had zijn kunst nooit kunnen maken zonder zijn vrijgemaakt-gereformeerde opvoeding, vertelt hij Hanneke Rozemuller, die een ontmoeting met hem had.

Deel:

Egbert Modderman won deze week de prestigieuze BP Young Artist Award 2020 van The National Portrait Gallery in Londen voor zijn kunstwerk Rusteloos (zie hierboven), een portret van de oudtestamentische priester Eli. Het is een prijs die internationaal zeer hoog aangeschreven staat en Egbert is de eerste Nederlander die de award wint. 
Hij studeerde in 2015 af aan de Groningse Academie Minerva en zijn kunstwerken worden al geëxposeerd in Washington. Voor de Groningse Martinikerk schilderde hij een portret van naamgever van de kerk, de heilige Martinus en hij werkt er aan een bijzonder project: een verbeelding van de werken van barmhartigheid aan de hand van Bijbelverhalen. 

afbeelding
afbeelding.

Wat heeft je ertoe gebracht om deze schilderijen te gaan maken?

‘Kijk, ik was best wel laf. Ik dacht: Ik wil een baan waarin ik ook nog een beetje mijn geld kan verdienen. Grafisch ruimtelijk ontwerp, dan doe ik nog een beetje iets met kunst en dan kan ik ook nog mijn geld verdienen. 
Ik heb na de kunstacademie een jaar gewerkt bij een architectenbureau, maar ik vond het niet zo leuk en dacht: Is dit het nou voor de komende veertig jaar? Dat wilde ik niet, dan zou ik niet gelukkig worden. 

Ik begon te schilderen, heb aan de klassieke academie in Groningen gestudeerd en daarna even in Florence. Vlak na mijn studietijd maakte ik kleine portretten en stillevens in opdracht. Ook dat vond ik niet heel bevredigend. Ik kon mijn brood verdienen, maar ik maakte niets wat ik zelf graag zou willen zien. Dat zijn dan meer van die grote werken zoals die van Italiaanse kunstschilder Caravaggio bijvoorbeeld, werk waar heel veel emotie in zit. 

Toen ging ik inhoudelijk nadenken: waar zou ik werk over kunnen maken? Ik bedacht me dat ik zo’n boertje van de Russische kunstschilder Ilja Repin dat hard aan het werk is op het veld veel overtuigender vind dan wéér iemand die het klimaatprobleem aansnijdt. Ik houd van kunst die dicht bij de maker staat. 

Ik ben bij mezelf nagegaan wat dat voor mij zou kunnen zijn en kwam uit op de vrijgemaakt -gereformeerd traditie waarin ik ben opgegroeid. Toen ik ouder werd, besefte ik steeds meer dat het best wel een rare subcultuur is met eigen regeltjes en gebruiken. Ik was verbonden met deze groep zonder dat ik dat zo doorhad. Het bepaalt hoe je naar de wereld kijkt, het bepaalt je gedrag, je idee over wat goed is en wat niet. Het staat heel dichtbij me, en daarom vond ik het een logische stap om hier werk over te maken.

Er zit ook iets van zwaarte in. Ik heb zelf ook het idee dat er een bepaalde zwaarte aan het leven hangt. Dat wil ik in mijn schilderijen benadrukken. Het gaat juist om die persoon die niet zo ‘gelukt’ is, de slappeling. Dat is wat ik zo mooi vind aan het geloof, dat de arme stakkers centraal staan.’

Lees ook: Ontwerper Floris Hovers: 'Ik vertrouw erop dat God er is'
Lees ook: Ontwerper Floris Hovers: 'Ik vertrouw erop dat God er is'
afbeelding
afbeelding.

Hoe belangrijk was het geloof in je opvoeding? 

‘Mijn ouders geloofden, maar het was niet zo dat zij wereldvreemd waren. Mijn vader stuurde me bijvoorbeeld gewoon Reddit memes. Ik kreeg wel een sterk moreel kompas mee. Een soort standaardprotocol van wat je wel en niet kunt doen. Dat merk ik bijvoorbeeld wanneer ik met vrienden ben die ook uit de vrijgemaakt zijn. We maken veel lol samen, en we kunnen wel heel ver gaan in onze grappen. Sommige grappen zitten misschien tegen het randje aan van wat kan en wat niet, en zo verkennen we die grenzen. Tegelijkertijd merk ik toch altijd dat we dezelfde set waarden hebben meegekregen.

Wat bijvoorbeeld bij mij thuis sterk werd benadrukt als moreel schrikbeeld was iemand die in een dikke auto aan komt rijden, eruit stapt, op zijn dure horloge kijkt en dan gaat vertellen over zijn dikke vakantiehuis. Dus iemand die rijk is en dat geld alleen aan zichzelf besteedt. Dat draag ik bij me. Dat staat dan voor mij tegenover een oud mannetje dat knutselt in een klein schuurtje, niet zo veel bezit en daar heel tevreden mee is. Dat is veel mooier en iets wat ik veel liever wil.’ 

Ging je met je ouders naar de kerk?

‘Ja, maar met die klassieke kerkgang uit mijn jeugd heb ik niet meer zo veel. Het idee dat je ’s ochtends en ’s middags een keer ‘moet’. Waarom niet drie of vier keer?  Waar gaat dat dan om? Gaat het erom dat je dag staat in het teken van God, of gaat het om die aantallen? 
Ik vind het wat kunstmatig. Dan vind ik het veel beter als je kunt binnenlopen wanneer je wilt. Wanneer je zelf vast kunt stellen wanneer je er tijd aan besteedt en hoeveel het is, zodat het binnen je eigen agenda past. 

Hier in de Groningse Martinikerk hebben we Spoor van Licht-diensten. Die diensten zijn zo ingericht dat mensen een paar uur lang de kerk kunnen in- en uitlopen en dan een kaarsje kunnen aansteken. Soms zijn dat mensen die helemaal niets met het geloof hebben, maar het een heel mooi ritueel vinden. 

Ik denk overigens ook niet dat er een grens is tussen mensen die wel geloven en die niet geloven. De gedachte dat je erbij hoort als je gelooft en anders niet vind ik lastig. Dat idee van een afgebakende geloofsgemeenschap. Voor mijn gevoel hoort iedereen bij die gemeenschap. God schrijft je echt niet af op basis van of je het allemaal wel of niet gelooft. Dat is iets wat de kerk ervan heeft gemaakt.’

Ga je zelf naar de Martinikerk?

‘Nee. Op kerkgebied hang ik er een beetje tussenin. Bij de gereformeerde kerken spreekt de hang naar rationalisme me niet zo aan. Daar speelt emotie niet zo’n grote rol, terwijl ik het gevoel heb dat het geloof daar juist op gestoeld is. Je kunt de neiging van mensen om te geloven in iets hogers vast volledig rationeel onderbouwen. Wanneer je analyseert hoe dat allemaal gaat in je brein, en op psychologisch gebied. Als je kijkt naar de evolutietheorie valt er ook vast heel veel te onderbouwen. Maar daar kom je niet zo ver mee, want dat is niet waar dat geloof op gestoeld is. Dan kun je het ook helemaal wegredeneren. 

In de evangelische beweging en de katholieke kerk neemt dat gevoel wel een belangrijke plaats in. Tegelijkertijd ligt dat me ook niet altijd. Om een voorbeeld te noemen: in mijn studententijd zat ik bij Navigators Studentenvereniging Groningen, en dat zat wel een beetje in evangelische hoek. Dat sprak me niet zo aan. Dat heel erg uiten, heel erg naar buiten brengen van je geloof, dat vind ik onnatuurlijk. Dan vind ik dat ingetogene van de vrijgemaakte kerk mooier.’

afbeelding
afbeelding.

Wie of wat is God?

‘Onmogelijk te beantwoorden. Het hele idee achter geloof is dat je het niet zeker weet. De liefdesboodschap is het belangrijkst. De mooiste quote van Augustinus vind ik: ‘Heb lief en doe wat je wilt.’ Zolang je in alles wat je doet met een liefdevolle blik om je heen kijkt, kun je niet zoveel fout doen. Ik zie vooral dat liefdevolle.’

Waarom geloof je? 

‘Het is een gevoel. Als kind had ik al het idee dat ik gelovig was. Ik had altijd al dat onveranderlijke besef van God. Maar dat wil ik liever voor mezelf houden, dat wil ik niet helemaal onder woorden brengen. Zodra ik het probeer uit te leggen hoor ik mezelf praten. Dan denk ik: wat is dit nou weer voor gezwets? Net als wanneer je probeert uit te leggen waarom je van iemand houdt, dat lukt helemaal niet.’ 

Schept dat dan geen afstand tussen jou en iemand met wie je dat niet kunt delen? 

‘Nee, maar ik denk dat dat ook niet erg is. Dat schept wel een afstand, maar je hebt als mensen allemaal een bepaalde afstand tot elkaar. Je kunt een ander mens nooit helemaal doorgronden of helemaal kennen, en dat is prima. Je houdt altijd een deel voor jezelf, je hebt allemaal een eigen gedachtewereld die anderen nooit te zien zullen krijgen.

Het heeft ook iets van ‘het is er gewoon’. Het leven komt zoals het komt. We willen alles tegenwoordig heel graag benoemen, maar daar ben ik niet zo van. Je neemt het leven zoals het is, zoals het zich aanbiedt. Dat zag ik bijvoorbeeld veel bij oude mensen uit de kerk. Een omaatje uit Friesland dat in haar stoel zit te breien en vertelt over God en hoe ze op Hem vertrouwt, vind ik heel mooi en dat trekt me aan. Zulke oude mensen die zo’n doorleefd geloof hebben. Dan denk ik: dáár zou ik wel bij willen horen.’

Wil je meer over Egbert weten? Kijk dan op zijn website: egbertmodderman.nl

De weergave van deze video vereist jouw toestemming voor social media cookies.

Toestemmingen aanpassen
Verder lezen: Muzikant Lotte Pen: ‘Ik vind woorden niet zo interessant, en al helemaal niet wanneer het over God gaat’
Verder lezen: Muzikant Lotte Pen: ‘Ik vind woorden niet zo interessant, en al helemaal niet wanneer het over God gaat’

Geschreven door

Hanneke Rozemuller

--:--