Tijd die stilvalt

“Oké,” zei mijn moeder, die kaart kon lezen als geen ander, “als we nu zo terugrijden, dan kunnen we dit nog bekijken en daar nog even uitstappen en dan komen we
 via dat uitzichtpunt weer terug bij de camping.” En dat zei ze dan aan het einde
 van een lange dag die al rijkelijk gevuld was met bezienswaardigheden en door de reisgids aanbevolen ‘groene weggetjes’. Ook op vakantie hadden wij nogal eens een haastgevoel. 

Zoiets gaat in je bloed zitten en nog steeds betrap ik mijzelf op het maken van een programma in de vakantie. Als we nou vandaag dit gaan doen, dan kunnen we morgen naar dat museum en dan hebben we ook nog tijd om daar te gaan wandelen. En dan wordt het weer eens tijd om naar een andere plek te gaan... 

Gelukkig heb ik een echtgenoot die daar helemaal niet van is. Hij wandelt rustig dezelfde route meerdere keren en zou het liefst drie weken op een klein overzichtelijk eiland doorbrengen. Toen ik hem nog maar net kende, liepen we een keer een lange wandelroute en na een half uurtje op een bankje gezeten te hebben, sprong ik op om door te lopen, want anders zouden we niet op tijd... enzovoorts. “Nee, wacht nog even,” zei mijn geliefde, “ik zag net een ijsvogeltje en als we nu nog even blijven zitten, komt-ie weer langs.” En hij kreeg gelijk. Dat had ik mooi gemist als ik rusteloos was doorgehold. 

Chronos en Kairos 
Waar ik te veel naar neig, is chronos. En wat echtgenoot veel beter in de vingers heeft dan ik, is kairos. Chronos en kairos zijn twee Griekse begrippen die twee verschillende manieren van omgaan met de tijd aanduiden. Chronos is de tijd zoals die gemeten wordt, de tijd die doortikt. Kairos is de tijd die stil lijkt te staan, die geestkracht, geloof, creativiteit, passie en weldadige rust schenkt. Kairos is kwalitatieve tijd, terwijl chronos alleen de kwantiteit meet. In chronos zijn we doende en bezig, het is de tijd van het ‘hebben’, terwijl we in kairos gewoon mogen ‘zijn’. 

De barmhartige Samaritaan was op reis, toen hij op de weg van Jeruzalem naar Jericho een gewonde man zag liggen. Hij had een programma, met afspraken, waarmee misschien wel zakelijke deals gesloten zouden worden. Die hij mis zou lopen als hij te laat zou komen. Maar toch koos hij voor kairos, de eeuwigheid, toen hij halt hield, de man op zijn ezel tilde, bij de eerste de beste herberg in bed legde en de waard opdracht gaf de man te verzorgen. Hoeveel tijd ging daarmee ‘verloren’? En wat werd ermee ‘gewonnen’? Want zo gaat chronos met de tijd om: als iets wat je kunt besparen of verspillen. Sinds Henry Ford het beroemde ‘time is money’ uitsprak, zijn hele generaties gehersenspoeld met het idee dat het ‘zonde’ is om ‘kostbare’ tijd te verspillen. Tijd moet iets opleveren en dat iets is – let maar op – bijna altijd geld.

Bloeiend vlas
De priester en de Leviet kozen voor chronos, de tijdelijkheid, toen ze op hun horloge keken en doorliepen: ze moesten op tijd in de tempel zijn, want ze dachten dat God hen daar verwachtte en niet bij de gewonde man aan de kant van de weg... Laatst maakte ik hetzelfde mee: een gemeentelid in nood belde en ik moest als diaken meteen in actie komen. Dat vroeg nogal wat tijd in de vorm van gesprekken en bellen met instanties, maar chronos tikte door en wees op mijn overvolle werkschema. Ik had eigenlijk helemaal geen tijd voor mijn naaste en dus niet voor die dingen die er in de eeuwigheid toe doen. Dat geldt trouwens niet alleen voor zoiets als hulpverlening. In juni bloeiden de vlasakkers op Zuid-Beveland, het allermooiste wat er is, en ik heb er maar één keer met een fototoestel even bij staan kijken, terwijl ik er met een thermosfles koffie een hele ochtend naast had moeten zitten. Want dat had mij pas echt wat opgeleverd: verwondering, rust, vreugde, schoonheid. 

Tijd van genade 
Dit zegt de benedictijn en schrijver Anselm Grün over chronos en kairos: “Chronos was de oergod die zijn kinderen opat. Dit is een beeld voor de tijd die wij meten via de chronometer: ze eet ons op. We hebben steeds minder tijd, ze glipt ons uit de vingers. Kairos daarentegen is de aangename tijd, de tijd die ons geschonken is. Jezus spreekt altijd over kairos, over de vervulde tijd die met Hem aangebroken is. Waar Jezus is, wordt de tijd vervuld: tijd en eeuwigheid vallen samen. 

De aangename tijd, de tijd van genade, kan ik alleen beleven wanneer ik een gezond ritme heb, een ritme dat past bij wie ik wezenlijk ben. Als de mens in een gezond ritme leeft, dan leeft hij gezond, dan werkt de tijd helend en komt hij in aanraking met de tijd die hem geschonken is. Iedere tijd is anders, de wintertijd is anders dan de zomertijd, de tijd van de herfst of de tijd van de lente. Wie leeft in het ritme van de tijd, krijgt gevoel voor de heilige tijd die hem door God geschonken wordt.” 

Tekst: Theanne Boer
Beeld: Studio Vandaar