'Vrijuit spreken over de trans­gen­der­wet is nog steeds een probleem'

De campagne Gendertwijfel lanceerde een radiospotje rond het debat over de wet, die beoogt om het gemakkelijker te maken om op papier te veranderen van geslacht. De tekst van het spotje: “Als moeder ben ik tegen de transgenderwet. Mijn dochter kan zich registeren als man. Onze zoon als vrouw. Dit kan zelfs onder de 16 jaar. Geslacht is toch geen keuze? Tweede Kamer, stop de transgenderwet. Kijk op Gendertwijfel.nl.”

• 'Debat over transgenderwet is pure winst'

Een aantal maatschappelijke organisaties dienden bij de Reclame Code Commissie (RCC) een klacht in: ze vinden de radiospot onnodig grievend door de spottende toon. De RCC gaf de klagers gelijk. De toon van het spotje kan niet anders worden opgevat dan “spottend, verontwaardigd, neerbuigend en afwijzend” en daarmee “op grond van de huidige maatschappelijke opvattingen nodeloos kwetsend voor (jonge) transgenders”.

Gendertwijfel ging in hoger beroep. En deze week was daar de uitspraak: het spotje is toch niet nodeloos kwetsend voor (jonge) transgenders! De vrijheid van meningsuiting gaat niet alleen over de inhoud van een mening, maar ook over de vorm en de toonzetting van die mening, zegt het College van Beroep.

Toch kan de vlag niet uit bij de mensen van Gendertwijfel, want de Reclame Code Commissie heeft wel een ander bezwaar: het spotje is bij nader inzien feitelijk onjuist! In het spotje wordt niet gezegd dat mensen onder de 16 alleen met behulp van hun wettelijke vertegenwoordiger hun geslacht kunnen aanpassen op hun paspoort. Die nuance vindt de RCC van belang. En omdat in het spotje geen onderscheid wordt gemaakt tussen geslacht (biologische kenmerken van man of vrouw) en gender (sociale of culturele kenmerken van man of vrouw), kan het spotje de indruk wekken dat mensen zomaar een geslacht veranderende operatie kunnen ondergaan. Een zeer merkwaardig argument, in het spotje gaat het immers expliciet over registreren en niet over opereren.

Dus: eerst nodeloos kwetsend (en niet misleidend), later niet nodeloos kwetsend, maar wel feitelijk onjuist. De Reclame Code Commissie heeft het er maar moeilijk mee. Ronduit slecht voor haar eigen gezag, maar vooral ook een teken dat vrijuit spreken over deze wet nog steeds een groot probleem is. Zelfs voor een ‘rechtsprekende’ instantie.