Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Waar haal je hoop vandaan in ellendige tijden?

Eigenlijk is cynisme mijn enige antwoord is op wereldgebeurtenissen op dit moment, constateerde Marieta. Waar is de hoop gebleven?

Deel:

De weergave van deze video vereist jouw toestemming voor social media cookies.

Toestemmingen aanpassen

Ik moet eerlijk bekennen dat ik de laatste tijd niet zoveel heb met het begrip hoop. Hadden we in het begin van deze coronatijd nog hoopvolle gedachten over alle lessen die we van deze periode zouden leren- dit was immers het ‘momentum voor grote veranderingen’- een half jaar later blijkt er bitter weinig van terecht te komen. De vliegtuigen gingen gewoon weer de lucht in en volgens onderzoek hebben vier miljoen werknemers verborgen burn-outs, juist door deze afgelopen coronatijd.

Waren daar in juni opeens de Black Lives Matter protesten die de ongelijkheid tussen wit en zwart aankaartten en schreeuwden om rechtvaardigheid: na het zien van de documentaire I am not your negro over zwarte schrijver James Baldwin kon ik niet anders dan constateren dat er in 40 jaar zo ongeveer niets is veranderd. Zelfs door de eloquente Baldwin kwamen mensen niet op andere gedachten: waarom zou het nu dan wel lukken?

En dan die weeskinderen in Griekenland. En dat over-overvolle kamp Moria waar nu ook nog corona is uitgebroken…

Christelijke hoop?

Als ik naar wereld om me heen kijk, verlies ik alle hoop en houd ik alleen nog cynisme over. En als ik eerlijk ben raakt ook de christelijke hoop steeds verder uit het zicht. Ik ben opgegroeid met het vaste vertrouwen dat God uiteindelijk zal zorgen voor een nieuwe hemel en een nieuwe aarde, waarin alles op z’n plek valt. Met het beeld van het borduurwerk, waarvan we nu alleen de rafels zien.
Maar door de jaren heen krijg ik steeds meer moeite met dat beeld. Niet omdat het niet waar zou zijn - dat durf ik niet te zeggen - maar omdat ik het te makkelijk praten vind vanuit mijn comfortabele Westerse positie. Het doet geen recht aan al het leed in het hier en nu, wat ik niet kan negeren. Waar haal je in tijden als deze hoop vandaan?

Hoop die meehuilt

Ik heb vaker meegemaakt in mijn leven dat in tijden van verdriet en cynisme, hoop en humor altijd binnen handbereik zijn. Even dacht ik dat ik het zou vinden op een plek waar ik het niet verwachtte: in het modeblad Vogue, dat ‘hoop’ als themanummer had.  

Ik zag modemerken ‘hoopvolle boodschappen’ uitdragen, las over een nieuwe generatie van activisten (‘de gezichten van hoop’) en las de hoop-tips van auteur Matt Haig (bekend van o.a. Redenen om te blijven leven). ‘Schoonheid bestaat’, zei Haig ‘mensen zijn goed’, ‘we leren in moeilijke tijden’ en ‘ons bestaan is een bewijs dat we overleven’.

Wat Haig zegt, is waar en helpt. Maar ik mis in zijn opsomming de hoop die de ellende niet verhult of uit de weg gaat, maar ervan doordrenkt is. Ik geloof dat die hoop er is: hoop die meezucht, meehuilt en geen pasklare antwoorden heeft omdat die er simpelweg niet zijn. Hoop die je op een onverklaarbare manier krijgt in diepe verbondenheid omdat je dan pas de persoon wordt zoals God je bedoeld heeft. Hoop die is verbonden met genade en met barmhartigheid.

Vergeet niet omhoog te kijken

Anne Lamott, de Amerikaanse schrijfster, weet dat zo raak te verwoorden. Ze deed het onlangs weer in een speech voor een multi-religieuze organisatie waar ze sprak over ‘dopey hope’, zoals ze het zelf noemt. Dwaze hoop.

Ze zegt: vergeet niet omhoog te kijken. ‘Mijn voorganger vertelde ooit hoe je bijen kunt vangen in potten zonder deksels. Eenmaal op de bodem van de pot lopen bijen alleen maar rond, stoten zich tegen de randen van de pot, terwijl ze alleen maar omhoog hoeven te kijken en weg kunnen vliegen. Ook als het aardedonker is: als we omhoog kijken zien we de sterren. Of de bergen, waar volgens de Hebreeuwse Bijbel de hulp vandaan komt.’

Iemand luistert

Een ander pad naar hoop is luisteren. Naar jezelf, je hartslag, maar ook naar anderen die hun pijn delen, hun verhalen van genezing of verwarring. ‘Wanneer we luisteren, herinneren we hen maar ook onszelf eraan dat er iemand luistert. Luisteren is een pad naar hoop, omdat het een pad is naar eenheid.’  

Wees er ook in lastige tijden voor anderen, zegt Anne. ‘Hulp is altijd een weg naar hoop. Als we onszelf even vergeten en er kunnen zijn voor anderen: dat is hoe de hemel zal zijn, wat de hemel op aarde zal zijn.’

En houd het klein: ‘Begin bij het mosterdzaadje. Niemand kan grote dingen doen, maar we kunnen kleine dingen doen met grote liefde.’  

De hele speech van Anne kun je hier bekijken, vanaf 2 uur en 14 minuten. 

Geschreven door

Marieta van Driel

--:--