Wat gebeurt er na de verkiezingen van 22 november?

Voor wat betreft de peilingen: er zijn op dit moment vijf partijen die boven de tien zetels worden gepeild: NSC, VVD, GroenLinks-PvdA, PVV en BBB. Ik ga er voor deze column van uit dat drie of vier van deze partijen het hart van een nieuw kabinet zullen vormen.

Belangrijk thema de afgelopen jaren: klimaat. Vier van de vijf partijen willen zich houden aan het klimaatakkoord van Parijs: de aarde mag niet meer opwarmen dan twee graden, er wordt zelfs gestreefd naar niet meer dan 1,5 graden. Daarom moet de CO2-uitstoot fors worden beperkt. NSC, VVD en BBB gaan daarvoor. GroenLinks-PvdA pleit voor een stevige versnelling van het klimaatbeleid, de PVV wil alle klimaatmaatregelen “door de shredder halen”.

Opgeteld en afgetrokken: de doelstelling om ‘Parijs te halen’ blijft overeind na de verkiezingen, misschien gaan we zelfs wat sneller. Belangrijk conflictpunt in de campagne tot nu toe: extra kerncentrales. Daar is zelfs de PVV voor. GroenLinks-PvdA is nog tegen, hoewel niet principieel. Ze zullen er dus wel komen.

Ook veel in het nieuws: stikstof. Lijkt in de campagne een minder grote rol te spelen dan bij de Provinciale Statenverkiezingen, maar het onderwerp komt in de formatie zeker weer op tafel. De doelstelling van het huidige kabinet was halvering van de stikstofuitstoot in 2030. Dat idee staat alleen nog in het program van GroenLinks-PvdA. NSC en VVD gaan uit van 2035, de BBB noemt geen datum en Wilders wil “stikstofregels schrappen, op z’n minst versoepelen”. Mijn vermoeden op grond van deze programma’s: omdat het al 2024 is voordat het nieuwe kabinet begint, staat 2030 niet meer in het nieuwe coalitieakkoord. Er zullen uiteraard wel plannen worden gemaakt om de stikstofuitstoot terug te dringen, want dat moet ook van Europa.

Tot slot: migratie, het onderwerp waarop het kabinet is gevallen. Speerpunt voor de VVD, NSC, PVV en BBB. Alle vier de partijen willen een forse beperking van migratie, de PVV zelfs een stop. GroenLinks-PvdA zit hier anders in de wedstrijd. Die partij wil wel meer grip op arbeidsmigratie, maar pleit nergens voor een beperking van de asielinstroom. Als GroenLinks-PvdA mee gaat regeren, wordt dit een groot onderwerp in de formatie, misschien wel het grootste. Al met al ligt (een poging tot) een beperking van migratie voor de hand.