Zijn seksuele zonden erger?

Ik snap je vraag – die wordt ook in christelijke kring wel gesteld. Ik vraag me wel af of je waarneming klopt. De meeste voorbeelden die ik kan noemen gaan over conservatief Amerika. Zeker als je naar Zuid-Amerika, Azië en Afrika kijkt, vallen gelovigen veel minder over seksuele misstappen. En terwijl de gelovigen in Nederland hier ook milder in worden, lijkt het buiten de kerk strenger te worden. Cabaretiers en columnisten klagen regelmatig over ‘vertrutting’ en ‘verpreutsing’.

Zijn christenen hier dus wel zo veel ‘strenger’ in dan niet-christenen? Ze hebben inderdaad gemiddeld een wat steviger morele overtuiging, op diverse gebieden, maar of de seksualiteit daarin een uitzondering is...? Ik ken geen cijfers die dat idee ondersteunen.

Minder moetjes
Ik denk zelf dat seksuele zonden niet een aparte categorie vormen. Wel is seksualiteit nu eenmaal een grote kracht in de meeste mensen en kan er dus enorm veel moois uit voortkomen, maar ook enorm veel door kapot gaan. Het is moreel enigszins te vergelijken met het bezitten van een auto. Ik bedoel: een auto kan prachtige dingen bieden, maar je moet ook allerlei geboden en verboden ontwikkelen omdat er ook zo ontzettend veel mee mis kan gaan.

Wel kan er tegenwoordig minder mee mis gaan. We leven in een maatschappij waarin verkrachters door DNA-matching steeds makkelijker kunnen worden opgespoord, waarin door voorbehoedsmiddelen ‘moetjes’ steeds minder voorkomen, en waarin de rechtspositie van vrouwen gelijk aan is die van mannen. De situatie lijkt weer een beetje op die met auto’s: daar zijn ook airbags enzovoorts bijgekomen, en daardoor kon de maximumsnelheid van 100 naar 120 en vervolgens naar 130 verhoogd worden. Er kan meer, omdat de risico’s kleiner zijn.

Schaamtecultuur
Dat is ook ons gevoel als het gaat om seksualiteit. Veel onderdelen van de huidige christelijke seksuele moraal zijn ontwikkeld in een zogeheten schaamtecultuur. Dat is een soort cultuur die ontstaat als er veel onzekerheden zijn. In dat geval moet je familie en je stam daarvoor zorgen: die beschermen en verzorgen je, niet Vadertje Staat. Je familie is je ‘verzekering’, ‘bijstand’, ‘uitkering’, ‘gezondheidszorg’, ‘rechtspraak’, ‘defensie’ en ‘opsporing’. Omdat die zo belangrijk voor je is, kom je ook voor hen op. Ze zijn net zo belangrijk voor je, als tegenwoordig in onze cultuur al onze contracten, bankrekeningen, formulieren en polissen. Als je familie beledigd wordt in zo’n cultuur, voelt dat hetzelfde als in een Westerse cultuur iemand al je papieren steelt.

Seksualiteit is in zo’n schaamtecultuur extra gevoelig. Een verkrachting kan zelden worden bewezen en nog sporadischer berecht. Een zwangerschap betekent een forse kostenpost en een groot gezondheidsrisico. Na een paar misstanden ga je in zo’n situatie allerlei taboes ontwikkelen om erger te voorkomen.

Bijna alle culturen zijn schaamteculturen. Pas sinds kort hebben we in het Westen voldoende bestaanszekerheid om losser met seksualiteit te kunnen omgaan. De christelijke seksuele moraal is daar nog niet volledig op ingespeeld – ik kan niet overzien in hoeverre dat terecht is, maar ik constateer het. En ja, je merkt, zoals ik noemde, dat de algemene moraal in Nederland ook al weer ‘preutser’ wordt. Dat kan ermee samenhangen dat ons bestaan weer onzekerder aan het worden is en we terug richting een schaamtecultuur aan het bewegen zijn. Het christendom loopt nu nog achter, maar zou zomaar eens voor kunnen blijken te lopen...  

Auteur: Reinier Sonneveld