Zo maak je je kind weerbaar!

Ingrediënt 1: Weet wat er speelt

Whatsapp, Snapchat en Instagram bestonden in onze tijd nog niet. Het zijn typische voorbeelden van de hedendaagse leefwereld van je puber. Om je kinderen weerbaar te maken, is het belangrijk dat je ervoor zorgt dat je steeds goed op de hoogte bent van wat ze tegenkomen. Welke games, muziek, films, hypes en rages komen er voorbij? Welke gebeurtenissen maken ze mee? Wat zien ze op het nieuws en wat doet dat met hen? Als je weet wat er speelt, kun je pas goed bedenken welke handvatten een kind nodig heeft. Dit kan overigens per kind verschillend zijn. Karakter, interesses en vrienden hebben immers invloed op waar een kind mee in aanraking komt. En hoe hij daarop reageert. 

Om je kinderen weerbaar te maken, is het belangrijk dat je goed op de hoogte bent van wat ze tegenkomen

Ingrediënt 2: Bouw een stevig fundament

“Wie mijn woorden hoort én ze doet, is als een man die zijn huis op een rots bouwt,” zegt Jezus. Een huis dat op een rots gebouwd is, staat stevig en kan stormen trotseren. Kinderen hebben zo’n sterk fundament in hun leven nodig. Door wat ze horen, wat ze zien én de normen, waarden en principes die daaronder liggen, wordt dit fundament gevormd. Met name in de eerste acht jaar van het leven. Kinderen hebben de neiging om de patronen die in die periode gelegd zijn, hun leven lang te herhalen. Misschien maken ze niet precies dezelfde keuzes. Maar vaak nemen ze de onderliggende basisprincipes mee en baseren zij hun eigen keuzes daarop. Denk aan principes als zorg voor elkaar, eerlijkheid, gerechtigheid en delen met anderen. Of omgaan met het milieu, geld, tijd, intimiteit, et cetera. Het horen van Jezus’ woorden en ze doen, biedt uiteindelijk het stevigste fundament. 

Ingrediënt 3: Investeer in zelfvertrouwen – ‘Dit ben ik!’

Weten wie je bent, aanvaarden wie je bent, is een van de belangrijkste onderdelen van weerbaarheid. Het maakt dat je voor jezelf durft op te komen, omdat je weet dat je dat waard bent. Het maakt dat je wat anderen over jou zeggen of van jou vinden op waarde kunt schatten, omdat je een eerlijke kijk op jezelf hebt. En het zorgt er ook voor dat je jezelf niet hoeft te bewijzen door te presteren of anderen naar beneden te halen. Een kind heeft onvoorwaardelijke liefde nodig; acceptatie en aanvaarding van de mensen om hem heen, met zijn mooie kanten en talenten, maar ook met zijn zwakke kanten. Dit geeft veiligheid en vertrouwen. Vriendelijke woorden, gerichte complimenten, betrokkenheid en aandacht zijn hiervan uitingsvormen. Daarnaast bieden grenzen, discipline en consequentie duidelijkheid: je kind weet dan wat van hem verwacht wordt en dat voedt zijn zelfvertrouwen. En heel praktisch: een gezond patroon van eten, bewegen en slapen en rust in huis maken dat je kind lekker in zijn vel zit. 

Ingrediënt 4: Investeer in zelfstandigheid – ‘Dit kan ik!’

Vanaf ongeveer twee jaar ontdekken kinderen het plezier en de voldoening van dingen zelf doen. Dat is in de praktijk van het gezinsleven niet altijd even handig. Het kost veel tijd en geduld, het gaat lang niet altijd goed en, misschien nog wel de lastigste, het gaat vaak niet op jouw manier. Toch is het waardevol om te investeren in de zelfstandigheid van kinderen, omdat ze hierdoor groeien in hun ontwikkeling, ontdekken waar ze wel of niet goed in zijn en ervaren dat ze een waardevolle bijdrage kunnen leveren. Dingen zelf mogen doen, is een blijk van vertrouwen en dat draagt weer bij aan het zelfvertrouwen. Het kan heel liefdevol bedoeld zijn om een kind dingen uit handen te nemen. Het getuigt echter ook van liefde wanneer je een kind laat ervaren welke dingen hij allemaal kan! 

Ingrediënt 5: Investeer in zelfsturing – ‘Dit kies ik!’

Kinderen zijn nieuwsgierig aangelegd. Wanneer ze opgroeien, vormen ze zo hun mening over tal van zaken en ontwikkelen ze een eigen overtuiging over hoe zij in het leven willen staan. Hierin zijn ze kwetsbaar en soms erg beïnvloedbaar. Hoe sterker de overtuiging van een kind, hoe minder beïnvloedbaar hij is en hoe standvastiger hij zal zijn in de keuzes die hij maakt. Zo is de kans op roken kleiner bij jongeren die vooraf (zelf) een bewuste keuze hebben gemaakt om niet te gaan roken. Een gezond-kritische blik op de dingen om je heen, helpt om te filteren welke dingen je wel van anderen aan moet nemen en welke dingen niet.

Vragen

Door vragen aan je kind te stellen en in gesprek te gaan over tal van onderwerpen bouw je aan de vaardigheid van je kind om zelf een mening te vormen. Wanneer kinderen een vraag stellen, laat ze dan zelf op zoek gaan naar het antwoord. Natuurlijk kun je best wat sturen en is het niet verkeerd om af en toe je eigen mening te geven. Maar door in gesprek te blijven, hun een vraag terug te stellen, te luisteren naar hun ideeën en hen serieus te nemen, daag je hen uit een eigen mening te vormen. Het is verrassend met wat voor wijze antwoorden en ideeën ze soms komen. 

Ten slotte

Groeien in weerbaarheid gaat met vallen en opstaan. Niet alleen voor je kind, maar ook voor jou als je wilt werken aan de weerbaarheid van een kind. Laat het een proces zijn waar je plezier in hebt, waarvan je geniet en waarin je zelf nieuwe dingen wilt leren. Ook jij mag fouten maken, ook jij mag groeien en je ontwikkelen. In de Bijbel herhaalt God meerdere keren de bemoedigende woorden “Wees sterk en moedig.” Dit is niet zozeer een kale opdracht die we uit onszelf moeten volbrengen. God geeft in Jozua 1:9 aan waardoor we sterk en moedig kunnen zijn: “Want Ik ben met je.” God is met je, Hij wil je leiden. God is met kinderen, Hij wil hen leiden. Hij is het, die de weg wijst en de kracht geeft om die weg te gaan. Wil je écht investeren in de weerbaarheid van een kind? Leer hem dan om God te leren kennen en met Hem te leven. 

Lees ook: wat te doen als je kind wordt gepest?

Meer lezen?
Maak ze sterk, Erik Smit & Wietske Noordzij. Uitgeverij Ark Media, ISBN 9789033800535