‘God gaat alles rechtzetten’ - Maar hoe dan?

Zet je schrap, dan citeer ik een vers uit de Bijbel.

Het is een tekst uit het eerste hoofdstuk van de brief van Paulus aan de Efeziërs:

Hij [God] heeft ons in al zijn wijsheid en inzicht dit mysterie onthuld: zijn voornemen om met Christus de voltooiing van de tijd te verwezenlijken en zijn besluit om alles in de hemel en op aarde onder één hoofd bijeen te brengen, onder Christus.

Wacht even – wat?
alles bijeenbrengen?
Echt álles?

Laten we eerst eens naar de Griekse brontekst kijken, voor wie de dingen graag zelf wil nagaan.

Het woordje ‘alles’ is de vertaling van het Griekse pas, en dat betekent letterlijk: alles. (Ik vermoed dat je iets heel subtiels of diepzinnigs had verwacht, maar nee, het is precies wat het lijkt.)

Even samenvatten: Paulus zegt in deze verzen dat God iets doet – iets wat alles omvat – door Christus, in al zijn wijsheid en inzicht.

In oudere vertalingen staat er in dit vers dat God dit ‘naar zijn welbehagen’ doet, dus omdat Hij daar plezier in heeft. Hij doet dit – wat dat dan ook precies is – omdat Hij het fijn vindt.

Maar wat is dat dan precies?

Het zinsdeel dat aangeeft wat God door Christus van plan is, is hier vertaald met: ‘onder één hoofd bijeen te brengen’.
In andere vertalingen: onder één hoofd ‘te plaatsen’, ‘te vergaderen’, ‘samen te brengen’, ‘samen te vatten’.

In het Grieks staat er anakephalaiossathai. Een lang, indrukwekkend woord. Als je zulke woorden gebruikt, laat je niet met je spotten. Je kunt er een spelletje Scrabble makkelijk mee winnen.

Het is een woord dat alleen op deze plek in de Bijbel voorkomt.
ana betekent ‘nogmaals’,
kephale betekent ‘hoofd’,
dus anakephalaiossathai is ‘iets weer samen brengen onder één hoofd’.

(In de oudheid werd een vorm hiervan ook in de rekenkunde gebruikt, waar het verwijst naar het resultaat van een optelling.)

Details vormen het verhaal

Twee opmerkingen over deze term: je ziet dat het woord soms vertaald wordt met ‘samenvatten’. Als je iets samenvat, vertel je het met andere woorden. Er is een verhaal dat op een bepaalde manier werd verteld, vanuit een bepaald perspectief, vanuit een optiek, maar als je het samenvat doe je dat op een andere manier.

In een samenvatting laat je lastige stukken of betreurenswaardige gebeurtenissen niet weg, die hou je erin. Maar door het verhaal opnieuw te vertellen valt er een ander licht op. Ze blijven hetzelfde, maar toch krijgen die zaken nu een andere betekenis, een ander gewicht.

Denk bijvoorbeeld eens terug aan die keer dat je ging kamperen en het de hele tijd regende, alles en iedereen drijfnat werd en je ook nog eens een lekke band kreeg en de wasberen je voorraad hadden aangevreten (vul zelf een vergelijkbare herinnering in). Als je later dat verhaal ophaalt tijdens een etentje, vertel je het met een glimlach en veel hilarische details tot je alle gasten aan het lachen hebt gekregen.

Jouw verhaal over ‘de gruwelijkste kampeervakantie aller tijden’ slaat altijd aan. Maar moest je op het moment zelf lachen toen de tent begon te lekken? Heb je glimlachend geconstateerd dat je geen droge kleren meer had? Vond je het leuk om naar de kampwinkel te lopen door die stortbui?

Nee.
Dat was vreselijk.

En toch noem je later al die details stuk voor stuk, want samen vormen die een mooi verhaal.

Sterker nog: juist die nare gebeurtenissen overdrijf je wat. Het was niet zomaar een buitje, het was een enorme stortregen, een moesson, een wolkbreuk. En je zusje had niet een beetje buikpijn van de cakejes uit het winkeltje die jullie ’s morgens, ’s middags en ’s avonds aten, maar ze was de hele nacht straalmisselijk terwijl het tentzeil klapperde in de gure wind.

Wat toen het akeligst was, blijkt nu het beste stuk van je verhaal te zijn.

God gaat opnieuw vertellen

Terug naar de Bijbeltekst.
Volgens Paulus gaat God alles opnieuw ‘vertellen’. Alles is gebroken, verscheurd, losgeraakt, gebarsten, maar God schept er behagen in om dat allemaal weer bijeen te brengen. In Christus.

Alle dingen?
Alles wat er is gebeurd?
Alles wat er ooit door mensen is gedaan?
Waarom kiest Paulus juist voor dit omvangrijke woord pas? Waarom voegt hij er ‘in de hemel en op aarde’ aan toe?
Waarom heeft hij dat niet een beetje beperkt?
Waarom zei hij bijvoorbeeld niet: ‘alles wat uit geloof is’, ‘alles wat christelijk is’ of ‘alles wat verlost is’?
Waarom moet er echt alles onder vallen?
Waarom maakt Paulus duidelijk dat God het leuk vindt om alles in de wereld te anakephalaiossathaiën, zonder uitzondering?

Lees met die gedachte in je achterhoofd wat Petrus in Handelingen 3 zegt:

tot de tijd aanbreekt […] waarin alles zal worden hersteld

en Paulus in Kolossenzen 1:

… door hem en voor hem alles [weer dat woord pas] met zich willen verzoenen, alles op aarde en alles in de hemel, door vrede te brengen met zijn bloed aan het kruis.

En wat Jezus zegt in Matteüs 19:

Ik verzeker jullie, wanneer de tijd aanbreekt dat alles vernieuwd wordt…

Wat precies?
Waar hebben ze het over?

Over herstel, verzoening, vernieuwing, anakephalaiossathai-ing: hier wordt eensluidend en herhaaldelijk beweerd dat God alles in de wereld gaat rechtzetten zoals het zou moeten zijn.

Je gebroken hart?

Alles.

Armoede?

Alles.

Misbruik?

Alles.

Racisme?

Alles.

Verbroken relaties?

Alles.

Want volgens Paulus heeft God daar plezier in.
Dat is God met de wereld van plan.
Daar is God nu mee bezig.

Dit blog werd eerder geplaatst op 8 juni 2016