1917: een episch oorlogsdrama dat je letterlijk meeneemt ★★★★☆
Winnaar van twee Golden Globes
Aan de grote verzameling oorlogsfilms die we al kenden, is nu een nieuwkomer toegevoegd: 1917. Een episch drama dat even mooi als gruwelijk is. En de Eerste Wereldoorlog op zo’n bijzondere manier laat zien dat het voelt alsof je zelf in de loopgraven loopt. 1917 draait vanaf 9 januari in de bioscoop.
Het is 6 april 1917. Vogels fluiten en aan de rand van een veld liggen de Britse soldaten Blake (Dean-Charles Chapman) en Schofield (George MacKay) te slapen. Je zou het bijna idyllisch noemen, maar als een sergeant hen wakker schopt, word je als kijker uit die droom geholpen. De generaal wil de jonge Blake spreken, en hij moet een man uitkiezen om met hem mee te gaan. Blake steekt zijn hand uit naar Schofield, zijn beste vriend die naast hem ligt. Die sluit eerst weer zijn ogen, voordat hij met tegenzin toch Blakes hand vastpakt en meegaat.
Unieke filmtechnieken
Ook wij gaan mee, dankzij de bijzondere filmtechniek in dit oorlogsdrama. De film van regisseur Sam Mendes is zo gefilmd dat het lijkt alsof het één onafgebroken take is. De camera glijdt letterlijk met de mannen mee – door loopgraven, over rottende lijken en langs monsterlijk grote ratten. Twee uur lang volg je de 19- en 20-jarige Blake en Schofield door de nachtmerrie die de Eerste Wereldoorlog heet. En dat maakt 1917 bijna een virtual reality ervaring.
Het plot
De twee soldaten banen zich een weg door een drukke en onrustige loopgraaf. “Something’s up”, merkt Blake op. Hij is naïever dan Schofield, die alleen ongerust knikt. Verwachtingsvol loopt Blake verder naar waar de generaal op hen wacht. Ze stappen een donkere ruimte binnen. Drie mannen staan over een tafel met satellietfoto’s en landkaarten gebogen. Generaal Erinmore (Colin Firth) draait zich om naar de soldaten.
Op het hoogtepunt van de Eerste Wereldoorlog krijgen Blake en Schofield een bijna onmogelijke missie toegewezen. De Duitsers hebben zich teruggetrokken van hun positie in Noord-Frankrijk, maar dat betekent niet dat ze zich overgeven, zoals veel Britten geloven. De Duitsers hopen de Britten in de val te lokken. En dat lijkt te werken: twee Britse divisies staan klaar om de volgende ochtend aan te vallen.
Omdat alle communicatiekanalen verbroken zijn, is de hoop gevestigd op Blake en Schofield. Zij moeten, in een race tegen de klok, over het Franse platteland – en door vijandelijk gebied – trekken om de boodschap door te geven. Anders zullen 1.600 mannen sterven, inclusief Blakes oudere broer.
Karakters
Zowel Blake als Schofield passen niet in het stereotype plaatje van een held. Ze zijn jong en naïef. Bleekjes en ondervoed. Onervaren en absoluut doodsbang. Maar juist omdat het zulke ‘gewone’ jongens zijn, leef je met ze mee. En juist het feit dat ze zo doodsbang zijn, maar wél gaan, maakt hun daden zo heldhaftig. Maar niet op een geromantiseerde of onrealistische manier: hun doorzettingsvermogen is groot, maar het is geen blind doorzettingsvermogen. Met elke stap zijn ze zich bewust van het gevaar en meer dan eens zijn ze de wanhoop nabij.
Dat persoonlijke is misschien ook wat 1917 zo’n sterke film maakt: in een oorlog die zo ongelooflijk groot is… meer dan 60 miljoen soldaten, 20 miljoen doden, 33 landen, 200 miljard dollar… vertelt 1917 het verhaal van twee van die soldaten, die wanhopig proberen hun broeders te beschermen. De oorlog wordt menselijk gemaakt door de karakters en het filmwerk, terwijl de omstandigheden onvoorstelbaar onmenselijk waren.
Contrasten
De horror en het inhumane van deze oorlog komt zo sterk naar voren in 1917, dat je bij een handjevol momenten een sterke maag nodig hebt. Tegelijkertijd weet regisseur Sam Mendes heel mooi allerlei contrasten in zijn film te verweven. Leven en dood, hardheid en tederheid, angst en moed… Zodra je vergeet dat die ontelbare slachtoffers ménsen waren en niet alleen lijken in de modder van het ‘niemandsland’, herinnert Mendes je er even aan hoe mooi het leven eigenlijk is. Hoe kostbaar.
Zelfs in het camerawerk spelen Mendes en zijn team met contrasten: soms gaat de camera voor de twee soldaten uit en zie je als kijker als eerst wat er gebeurt. Op andere momenten is de camera iets vertraagd, waardoor jij pas als laatst weet wat er te zien is.
Emotionele achtbaan
De unieke filmtechniek maakt 1917 tot de prijswinnende film die het is, maar heeft ook een nadeel: omdat er niet (zichtbaar) is geknipt in de film, was er geen andere keus dan het tempo van Blake en Schofield te volgen. Dat maakt de film soms wat traag – al worden die momenten goed opgevuld met karakterontwikkeling. Juist in die ‘stille’ momenten, leer je de personages kennen. Ook zitten er genoeg spanningsmomenten in 1917 dat je niet afhaakt. De actie, in combinatie met het goede acteerwerk van George MacKay en Dean-Charles Chapman, maken 1917 tot een emotionele achtbaan.
De buitengewoon goede soundtrack van Thomas Newman helpt daaraan mee. Onheilspellende muziek vergezelt de soldaten als ze een verlaten Duitse loopgraaf verkennen. En gedragen pianomuziek maakt tedere scenes af.
Het is geen wonder dat deze film twee Golden Globes heeft gewonnen (beste regisseur & beste dramafilm). 1917 is ambitieus door het camerawerk. Realistisch door het acteerwerk. Nagelbijtend spannend door het plot. En simpelweg prachtig om mee te maken, door de helden van het verhaal: korporaals Blake en Schofield.
Lees ook: The Peanut Butter Falcon: een lieve feel-good film met een rauw randje
Geschreven door
Wendy Verra
