7 wijsheden over vriendschap

“Het bijzondere aan vriendschappen is dat het relaties zijn die je zelf hebt gekozen. Je buren, familie en collega’s kríjg je, en de inhoud van je partnerrelatie is al grotendeels sociaal vormgegeven,” vertelt Beate. “Vrienden daarentegen selecteer je zelf en ook de inhoud van die vriendschappen bepaal je zelf. Hoe? Door mensen te kiezen die op jou lijken. Daarom zijn vrienden vaak spiegels van elkaar. Dat begint bij kenmerken als opleiding, leeftijd, etniciteit en sekse. Maar soms gaat dat veel verder, en kiezen mensen vrienden die tot op hun kledingstijl en manier van praten symmetrisch zijn.” 

Wijsheid 1: Timing

Het ideale moment om vriendschappen te sluiten, is volgens Beate je studententijd. “Als je aan een opleiding begint, ben je open en kom je allerlei mensen tegen die in dezelfde situatie zitten en ook open zijn. Daar komt bij dat je je bestaande netwerk en vrienden vaak achterlaat en nu iets nieuws wilt opbouwen. Wat ook bijdraagt, is dat je je medestudenten in verschillende settings tegenkomt. In de collegezaal, maar ook in het café of op de sportvereniging. Vriendschappen ontstaan ongemerkt. Je spreekt een keer af, drinkt een keer een kopje koffie samen. Geleidelijk gebeurt er iets waarvan je na een tijdje denkt: hé, wat leuk!” Hoe we van ‘hé, wat leuk’ naar ‘jij bent mijn vriend’ gaan, is een dynamisch proces. “Het is niet zo dat je steeds hechter wordt, het gaat eerder in sprongetjes. 

Nieuw onderzoek laat zien dat er een golfbeweging in vriendschappen zit. Het is heel natuurlijk dat de vriend waarmee jij nu heel close bent, na verloop van tijd wat naar de achtergrond schuift en later weer terugkomt. Die dynamiek hoort erbij.” Beate legt uit hoe je in de maatschappij wordt voorgesorteerd om mensen te ontmoeten die op je lijken. “Op school ontmoet je mensen die hetzelfde opleidingsniveau en dezelfde interesses hebben en als je gaat werken, beland je opnieuw in een omgeving met gelijkgestemden. Eenmaal gesetteld, kom je vaak niemand meer tegen die wezenlijk van je verschilt.” 

Wijsheid 2: Vertrouwen en onbaatzuchtigheid

De basis voor een goede vriendschap is volgens Beate in één woord te vatten: vertrouwen. In een vriendschap hoor je allebei de veiligheid te ervaren om je ware zelf te laten zien. Daar hoort ook onbaatzuchtigheid bij. Dit betekent dat je het beste met elkaar voorhebt. Beate: “Als het goed is, voel je dat als je met elkaar praat. Dat de ander wil dat jij tot bloei komt, dat het goed met je gaat. Dat onbaatzuchtige basisgevoel maakt een vriendschap waardevol.” Het ideale aantal vrienden bestaat niet, volgens Beate. “Je kunt maximaal twee of drie beste vrienden hebben. Wat ideaal is, is afhankelijk van wie je bent.” Meerdere vrienden maken vriendschappen soms moeilijk. “Liefdesrelaties zijn exclusief, je hebt doorgaans maar één man of vrouw tegelijkertijd. Voor vriendschappen geldt dat niet. Je moet accepteren dat jouw vriend of vriendin soms ook iets leuks doet met een ander.” 

Mensen vormen elkaar

Wijsheid 3: Identiteit

“Vroeger had je vrienden nodig om je te helpen bij het vinden van een huis of bij ziekte. Dat is nu veel minder aan de orde. Natuurlijk kunnen vrienden je tijdelijk helpen met de boodschappen als je je been hebt gebroken, maar het
zijn geen mantelzorgers,” vertelt Beate. “Kenmerkend voor vriendschappen van deze tijd, is dat identiteitsbevestiging een grote rol speelt. Je moet tegenwoordig je positie bepalen in een steeds groter wordende wereld, met complexe vraagstukken over migratie en het klimaat. Waar sta je? Vriendschappen zijn nodig om dat uit te vinden. Wat is nou echt belangrijk? Welke keuzes maak ik? Hoe scheid ik het belangrijke van het onbelangrijke in deze jungle van informatie en complexiteit?” De invloed van vrienden kan twee kanten op werken, legt Beate uit. Aan de ene kant kan een vriendengroep een klankbord vormen, waarna je als individu je eigen keuzes maakt. Aan de andere kant kunnen vrienden elkaar enorm bevestigen. “Vandaar dat vrienden binnen een groep vaak dezelfde meningen hebben. Mensen vormen elkaar.” 

Wijsheid 4: Gezond

“De wetenschap weet niet precies hoe het werkt, maar een aannemelijke theorie is dat je je goed voelt bij je vrienden en dat dit stress vermindert,” zegt Beate over de positieve effecten van vriendschap op je gezondheid. “En omdat vrienden je vertellen wat ze hebben meegemaakt en vragen om je mening, blijf je mentaal actiever.” Beate raadt ouderen daarom aan om regelmatig dingen te ondernemen met vrienden. “Zo houd je je brein fit.” 

 Ga je nu alweer met die vriend of vriendin weg?

Wijsheid 5: man-vrouwvriendschap

“Natuurlijk kunnen mannen en vrouwen bevriend zijn. Toch is het onwaarschijnlijk. Zoals gezegd kies je vrienden op basis van gelijke kenmerken, waaronder sekse.” Ook vanuit beeldvorming is het te verklaren waarom man-vrouwvriendschappen weinig voorkomen. “Als je bevriend bent, ga je er samen op uit. De buitenwereld ziet je als stel, dat kan een beetje vreemd zijn. En wanneer een van de twee vrienden een partner krijgt, gebeurt het vaak dat hij of zij het niet begrijpt: ‘Ga je nu alweer met die vriend of vriendin weg?’ Goede vrienden doen graag dingen met z’n tweeën en dat is al snel verdacht als je tegelijkertijd een partner hebt.” Man-vrouwvriendschappen zijn wat Beate betreft nog niet sociaal geaccepteerd. “Uiteindelijk komen man- vrouwvriendschappen vaak onder druk te staan.” Het komt wel voor, benadrukt ze, “maar het zijn de uitzonderingen die de regel bevestigen. Net als vrienden van tien jaar ouder of jonger, die heb je niet veel. Of vrienden met een andere etnische achtergrond. Blijkbaar zijn er sociale grenzen aan onze netwerken.” 

Wijsheid 6: uit je comfortzone

Hoe ouder je wordt, hoe moeilijker het kan voelen om nieuwe vriendschappen te sluiten. Beate: “Op hogere leeftijd moet je uit je comfortzone stappen om kennis te maken met nieuwe mensen. Het beste wat je kunt doen, is iets gaan ondernemen wat jij leuk vindt en wat je samen met anderen kunt doen. Of het de breiclub, een boekenkring of een koor is, maakt niet uit. Kies een activiteit die regelmatig plaatsvindt, zo ontmoet je gelijkgestemden. Dan nog is het eng om iemand een keer uit te nodigen: je loopt immers het risico dat de ander ‘nee’ zegt.” 

Een andere manier om je netwerk te vergroten, is door een zogenaamd second degree dinner te organiseren. Dat is een diner waarbij je drie mensen uitnodigt die je goed kent en aan die drie mensen vraagt iemand mee te nemen die jij nog niet kent. “De kans dat dat leuk wordt, is heel groot.” 

Wijsheid 7: vrienden hervinden

Dat vrienden komen en gaan, is voor velen herkenbaar. “Soms kom je er opeens achter dat je al twee jaar geen contact hebt gehad.” Volgens Beate kun je in zo’n geval het beste een berichtje sturen met ‘lang niks van je gehoord, heb je zin om weer bij te praten?’ “Zo geef je jezelf en de ander de kans het contact weer op te pakken. Het gebeurt echt dat vriendschappen weer opbloeien. Je moet bedenken dat er ooit een reden was waarom jullie bevriend zijn geraakt. Het zou zomaar kunnen dat die reden nog steeds een goede reden is om vrienden te zijn.” 

Tekst Aliene Boele

Beeld: Gerdien van Delft-Rebel