Navigatie overslaan
Sluit je aan

Gratis inloggen

Praat mee op onze sites, beheer je gegevens en abonnementen, krijg toegang tot jouw digitale magazines en lees exclusieve verhalen.

Door in te loggen bevestig je dat je de Algemene Voorwaarden en Privacyverklaring van de EO hebt gelezen en begrepen.

Hulp nodig?

Check de veelgestelde vragen.

NPO Start
Uitgelichte afbeelding

9: Veluwe, het jaar 150.000 jaar v.Chr.

20 juli 2021 · 11:12

Update: 29 november 2024 · 11:22

Het verhaal van de Veluwe begint net als de Utrechtse Heuvelrug, zo’n 150 duizend jaar geleden, in de voorlaatste ijstijd, ook wel het Saalien genoemd. Het landijs kroop toen zo ver naar het zuiden dat het de helft van Nederland bedekte. Ten noorden van de lijn Haarlem – Utrecht – Nijmegen was de wereld wit.

Deze grens vormde geen rechte lijn. Meerdere ijstongen staken uit naar het zuiden. Hun gewicht was zo groot dat ze de bodem waarop ze lagen naar de randen wegduwden en zo de stuwwallen opwierpen die nu het skelet van de Veluwe vormen: de zuidelijke, oostelijke en noordwestelijke heuvelruggen met hoogtes van soms wel meer dan 100 meter. De Veluwe is, samen met de Utrechtse en Nijmeegse Heuvelrug, het meest intacte stuwwallenlandschap van Europa. Vergelijkbare gebieden vind je ook in Noord-Duitsland, Polen en verder oostelijk, maar daar zijn de heuvelruggen uit het Saalien allemaal weer overgebulldozerd door het landijs uit de laatste ijstijd. Dat ijs heeft Nederland niet bereikt en daarom zijn de Nederlandse stuwwallen zo gaaf gebleven.

    Woenstijnlandschap

    Later zorgde de akkerbouw en steeds intensievere schapenhouderij ervoor dat het bos verdween. Heide kwam ervoor in de plaats. Op de leemgronden van de stuwwallen was de heide behoorlijk robuust, maar op de droge zandgronden zorgde verdere overbegrazing ervoor dat het zand vrij spel kreeg en de heide overstoof. Een woestijnlandschap ontstond zoals je het nu nog aantreft op het Kootwijkerzand of het Beekhuizerzand. Deze stuifzandgebieden waren eerst enorm, maar nu zijn het nog slechts snippers van de oorspronkelijke Nederlandse Sahara. Dit komt door de aangeplante dennenbomen die er in de sinds het midden van de 19e eeuw werden geplant om de verwoestijning tegen te gaan.

    Zie ook het ontstaan van de Utrechtse Heuvelrug:

    youtube

    De weergave van deze video vereist jouw toestemming voor social media cookies.

    Toestemmingen aanpassen

    Meest gelezen

    Lees ook

    Schrijf je hier in voor de EO-nieuwsbrief

    Wil je op de hoogte blijven waar de EO mee bezig is? Meld je aan voor de EO nieuwsbrief vol inspirerende verhalen, de nieuwste programma's en waardevolle verdieping. EO. Als je gelooft.

    Lees onze privacyverklaring.