Avondshow met Arjen Lubach: het seculiere Refoweb

Onlangs begon het nieuwe seizoen van deze dagelijkse, satirische talkshow. Zijn programma is snel, gevat, grappig, populair, maar vooral ongegeneerd moralistisch. Hij aarzelt niet stevige standpunten in te nemen en die, gelardeerd met vaak absurde grappen, als een seculiere zendeling te verkondigen. Zo preekte hij over het koningshuis (tegen), de FIFA (tegen), de Eerste Kamer (tegen), de vleesindustrie (verrassing: tegen!) en de fietshelm (voor). Daarmee is Lubach een beetje de nationale zedenmeester geworden, het grappende geweten van Nederland. Tenminste, van de plusminus miljoen mensen die naar zijn avondshow kijken. Zoals Johan Fretz zong in zijn hilarische liedje ‘Gutmensch’: “Ik heb geen mening, dus kijk ik Lubach, dan weet ik ook weer wat ik wel mag en niet mag.”

Blijkbaar is er een grote groep Nederlanders die het niet erg vindt om stevig bepreekt te worden, die misschien wel behoefte heeft aan een stevige moraal. Hoewel we ons graag presenteren als volk van vrijheid en tolerantie, houden we ervan als ons de waarheid wordt verkondigd. Ook al ben ik het lang niet altijd met Lubach eens, ik ben een liefhebber van het programma. Wellicht omdat het slimme televisie is: creatief, scherp geschreven, ad rem en dicht op de actualiteit. Beetje grachtengordelig, maar zonder meer knap. Maar misschien houd ik ook van het moralistische toontje. Vind ik het lekker om te horen dat ik aan de juiste kant sta – en anderen dus niet. Is het prettig als de wereld lekker overzichtelijk verdeeld wordt in goed en fout. En ik hoor daarin niet bij een minderheid.

Grappig genoeg lijkt Arjen Lubach daarin op de website Refoweb.nl, waar jongeren vragen stellen aan reformatorische denkers. Het gros van die vragen gaat over goed of fout. Mag je vrolijke praiseliedjes zingen? Is paardencoaching Bijbels verantwoord? Kun je met een goed geweten naar het WK voetbal kijken? Er klinkt een grote behoefte aan een helder, afgebakend, moreel wereldbeeld uit. Een wereld waarin schuldigen en onschuldigen goed te onderscheiden zijn, waar iedere beslissing een keus tussen zwart of wit is. Datzelfde verlangen proef je in de Avondshow met Arjen Lubach. Alleen zijn hun bronnen wat anders. Waar de vragenbeantwoorders op Refoweb.nl hun antwoorden uit de Bijbel en de reformatorische traditie proberen te halen (wat in de genoemde gevallen vaak wat lastig is), beroept Lubach zich impliciet op waarden als gezond verstand, zorg voor het milieu en democratie.

In ons postchristelijke land is God aan de zijlijn gezet, maar blijkt de behoefte aan moraalprediking springlevend. Niks zo fijn als een wereld die helder geordend kan worden in goed en fout.