Martine herdenkt haar overleden moeder: ‘De woorden uit psalm 103 klinken in mij’

En zelfs haar eigen plaats kent haar niet meer. (Psalmen 103 vers 15, 16).

Het is een jaar na dato. 365 dagen zijn voorbij gegaan zonder haar. Mijn geboortedag, haar geboortedag, de feestdagen, fijne samen-zijn momenten en verdrietige dagen. Ik kan niet begrijpen dat ze er niet meer is én iets daarvan begint te wennen. Het is alsof ik gisteren aan haar bed zat en haar hand vast hield. En het is alsof ik haar in geen jaren heb gezien. Mijn moeder is op een plek buiten de tijd. Een plek die zich niet laat vangen door mijn begrip en voorstellingsvermogen. Waar ze intens dichtbij is en onvoorstelbaar ver weg.

Met alle kinderen en kleinkinderen staan we bij de plek waar we haar een jaar geleden aan de aarde toevertrouwden. De natuur is zijn gang gegaan en het graf van mijn moeder is grotendeels overwoekerd. Alleen het bordje met haar naam is nu nog een stille getuige van het feit dat dit haar laatste rustplaats is. Maar ook het bordje zal in rap tempo vergaan.

Psalm 103

Zo vaak heb ik het in de kerk gezongen: psalm 103. Eén van mijn lievelingspsalmen, al vond ik het wel vrij storend als we daar meer dan 2 verzen van moesten zingen, gezien het feit dat het nogal een slome melodie is. Als ik op zondagochtend de kerkbank inschoof scande ik altijd gauw het bordje met de liturgie om een kleine inschatting te maken van hoe lang de dienst ongeveer zou gaan duren.
Factoren van invloed: de lengte van de Bijbellezing, de hoeveelheid liederen, de dominee natuurlijk en eventuele bijzonderheden.

Met stip genoteerd in het lijstje ‘meest rampzalige diensten’: doopdiensten en bevestigingsdiensten. Met ellenlange formulieren en toespraken, uitreiken van doopbijbels en inzegeningstoestanden en als het helemaal tegenzat dan ook nog een gewone preek met drie punten. Nee, dan liever de diensten waarin de preek werd voorgelezen. Gewoon lekker efficiënt zo’n ouderling van dienst die zich hield aan wat er op papier stond zodat je binnen een uur aan de koffie met gevulde koek zat.

Mijn moeder leeft in mij, ze is onmiskenbaar onderdeel van wat ik doe en wie ik ben.

Maar terwijl ik daar aan het graf van mijn moeder sta, zijn het de woorden van psalm 103 die in mij klinken:

De mens is aan het sterven prijs gegeven,
gelijk het gras kortstondig is zijn leven,
en als een bloem die naar de zon zich keert,
maar die ten prooi valt aan de barre winden,
en knakt en sterft, en is niet meer te vinden.
Ja zelfs haar eigen plaats kent haar niet meer.

En precies dát sta ik hier te ervaren. Op deze winderige herfstdag, zomaar een jaar nadat ik haar voor het laatst zag.

Mijn moeder leeft in mij, ze is onmiskenbaar onderdeel van wat ik doe en wie ik ben. In haar kinderen en kleinkinderen leeft ze voort. En ze zal gerust nog een poosje herinnert worden in de kring van familie en vrienden. Maar langzaam maar zeker wordt haar bestaan hier uitgewist.

We kunnen als mens ons best doen om dat proces nog een poosje uit te stellen, door een plek te maken op een begraafplaats, een urn te bewaren, door foto’s neer te zetten, in memoriams te plaatsen, maar het is een onomkeerbaar proces.

Haar stoel is leeg

Mijn moeder is er niet meer. Zelfs haar plaats kent haar niet meer. Haar stoel is leeg en ik begin daar, hoe naar ik het ook vind, aan te wennen. Ik kan haar stem bijna niet meer horen. Er zijn dagen die voorbij gaan zonder dat ik heel bewust aan haar denk. Ik vind het geruststellend en schokkend tegelijk dat het leven door gaat en dat we nieuwe herinneringen maken zonder haar.

Een jaar verder. Een ademteug én een eeuwigheid. Ik ben zo benieuwd, mama, of je nog ergens buiten de tijd leeft. Misschien zit je lekker aan de koffie met oma en tante Ginie, speel je scrabble – let je wel ff op oma, dat ze niet weer de x en de y onder de tafel gooit – of ben je aan het oefenen voor een hemelse uitvoering met kerstliederen. Maar misschien lig je ook wel rustig te wachten tot die ene dag.

Ach, hoe het ook is, als het leven in dit tempo door gaat hoef ik je niet heel lang te missen:
tot straks mama!

• Column Martine: ‘Mama, ik rouw steeds meer van jou’

  Klik hier