De onmogelijke mogelijkheid

Rikko geeft op de vroege ochtend inspiratie om de dag bewust te beginnen. Hij leest om 6 uur de teksten uit een oud kerkelijk leesrooster en zo rond 7 uur deelt hij de gedachte die dan op-popt. Elke werkdag te lezen en te beluisteren.

De onmogelijke mogelijkheid – PopUpGedachte dinsdag 12 maart 2019

Zouden ze mogen terugkeren? Die landgenoten die hun heil zochten bij IS? Deels verblind, deels bewust, op zoek naar identiteit of reizend met hun partner. Nu is IS op een haar na verslagen, zitten er mannen, vrouwen en kinderen vast in kampen en wordt er gevraagd of de landen waar de vechters vandaan komen, hun verantwoordelijkheid willen nemen en hen willen berechten.

De één roept: rot op, ze hebben gekozen, weg met hen. De ander: haal ze hierheen, die kids kunnen er niets aan doen. Zegt de ander: je kunt de gezinnen niet uit elkaar halen (opeens barmhartig, maar dan in het kader van onbarmhartigheid), zegt de één: klopt, laten we ze hier dan berechten. Zegt de ander: dat is gevaarlijk, want IS wil aanslagen plegen in het Westen en dan regel jij het transport voor ze. Zegt de één: check dan, ze hebben spijt. Zegt de ander: ja, dat is lekker makkelijk zeggen en wie geeft er garanties. Zegt de ander: niemand.

En dat laatste is waar. Er zijn geen garanties. Zoals zo vaak. Er zijn geen garanties dat een vluchteling géén slechte intenties heeft. Maar er zijn ook geen garanties dat je oppas niet toch stiekem pedofiel is. Er zijn geen garanties dat degene met wie je leeft, niet stiekem vreemd gaat. Er zijn geen garanties dat de ouders op wie je vertrouwt, bij elkaar zullen blijven. Er zijn geen garanties. Zegt de een: als het dan zo onzeker is, moet je niet nog meer problemen importeren. Zegt de ander: het is geen importeren, ze zijn al deel van ons want ze vertrokken uit ons land.

Je kunt die hele discussie niet terugbrengen tot één principe, maar er is wel een duidelijke scheidslijn op te merken en die ligt ergens net achter Arnhem en onder Maastricht. De één denkt: buiten ons land is buiten onze verantwoordelijkheid. Niet altijd, maar in dit geval wel. De ander denkt zonder die grens: de planeet is onze menselijke verantwoordelijkheid en daar heeft ieder zijn rol in te spelen. Het kan niet zo zijn dat iemand die vertrekt uit ons land om ergens te vechten, dat diegene dan opeens andermans verantwoordelijkheid is. Zeker niet als dit mogelijke berechting tot gevolg heeft door landen waar mensenrechten niet of nauwelijks worden gerespecteerd.

Voor de één volstrekt logisch om het probleem niet te ‘importeren’ zoals dat heet. Voor de ander is er geen sprake van importeren omdat de wereld nou eenmaal niet zo begrensd is. En het geeft geen pas om de één gelovig te verklaren of ‘goed’ en de ander ‘slecht’, maar er zit iets in dat christelijke denken wat de natiestaat relativeert. De planeet is van de Eeuwige, de mensheid is één mensheid: zaken als ras, bloed en natie bestaan niet in de ogen van de Eeuwige: 1 soort, de mensheid, 1 bloed dat door de aderen ruist omdat de Eeuwige er leven in geblazen heeft en 1 natie onder God.
Natie is een begrip geworden dat mensen verbindt van dezelfde kenmerken en daardoor onderscheid maakt, maar het betekent ‘geboorte’ of ‘afstamming’ en de Bijbelse verhalen doen er alles aan om duidelijk te maken dat alle mensen één en dezelfde afstamming hebben en uit dezelfde vrouw geboren zijn. Een mythisch verhaal misschien, maar met een enorme urgentie juist in deze tijd. Elk mens is een broer, een zus, een tante, oom, opa of oma. Ook de evil ones onder hen.

En de mensheid is een brokkenpiloten-gezelschap. Rik Zutphen, alias De Droominee, schreef dat in strakke bewoordingen in de Church of Fuck-ups, de Kerk van Brokkenpiloten. Waarbij mijns inziens niet bedoeld wordt dat de sukkels onder de mensen zich in een kerk verzamelen, maar dat de kerk een plek is waar we aan elkaar toegeven hoe sukkelig, idioot of evil we soms zijn én hoe fantastisch, liefdevol, vergevingsgezind we kunnen zijn.

Die erkenning is key. Als we idioten zijn, tot op zekere hoogte, en dat beseffen, dan kunnen we vergeven zijn. Als we liefdevol en groots kunnen zijn, tot op zekere hoogte, dan kunnen we vergeven. Et voilá, de kern-uitwisseling van christendom ligt dan op tafel. Want er is weinig zo belangrijk als leren vergeven. Weinig zo moeilijk ook, weinig zo goddelijk en zo menselijk noodzakelijk.

Een specialist in menselijke interactie noemde vergeving een onmenselijke mogelijkheid en onlogisch, irrationeel en noodzakelijk voor menselijk omgang. Dat is ongeveer het gewicht dat de Bijbelse teksten aan vergeving geven als Jezus vanochtend tegen zijn leerlingen zegt:

Want als gij aan de mensen hun fouten vergeeft, zal uw hemelse Vader ook u vergeven;
maar als gij niet vergeeft aan de mensen, zal ook uw hemelse Vader uw fouten niet vergeven.

Is dat niet te hard? Soms vind ik het zo moeilijk? Die ene kan ik echt niet zomaar vergeven. Misschien moeten we het zinnetje ‘als gij niet vergeeft aan mensen’ absoluut nemen. Als het je principe is dat je niet vergeeft, dan zou het kunnen dat de Eeuwige ook principieel wordt. Als het je principe is dat iemand die gekozen heeft voor het kwaad en nu buiten je landsgrenzen is, dat daarvoor geen terugkeer mogelijk is (wat zou gaan om berechting, niet eens om vergeving) loopt je het risico met dezelfde principes behandeld te worden. En wie zichzelve enigszins kent, zou mijns inziens moeten huiveren bij die gedachte.

De Eeuwige vraagt geen absolute vergevingsgezindheid als voorwaarde voor zijn genadige betrokkenheid, maar een principiële toewijding tot vergeving, met erkenning van het recht en het falen, vanuit een gebroederlijkheid, als mensen met eenzelfde moeder, bewoners van eenzelfde planeet, bij wie hetzelfde bloed door de aderen vloeit.

De principiële toewijding vraagt niet om absolute uitvoering, maar om oefening, steeds opnieuw, met vallen en opstaan.

Hier vind je drie tekstgedeeltes die Rikko vanochtend las.

Deze rubriek heeft een eigen boek: Lazarus staat op. Daarin zijn de 25 mooiste ochtendgedachtes van de afgelopen tijd gebundeld en geïllustreerd door Joanne Zwart.

Lazarus staat op | Rikko Voorberg | Vuurbaak | ISBN 9789460050404 | € 17,95