Dilemma’s van (werkende) moeders

Maakt bovenstaande cartoon je aan het lachen, of heb je de neiging in tranen uit te barsten? In het laatste geval behoor je wellicht tot de groep moeders die werkt en zorgt en die even niet meer ziet hoe dat allemaal met elkaar te combineren valt.

Ontroostbaar

De afgebeelde vrouw zou Jozien Rietkerk (32) kunnen zijn, zij het dat zij een heel milde werkgever heeft, die begrip heeft voor de spagaat waarin ze zich bevindt. Toen ze haar drie kinderen (een tweeling van drie en een zoon van vijf) na de zomer bij de crèche afleverde, waren ze ontroostbaar. Opeens viel het kwartje: “Wat doe ik eigenlijk? Niemand is gelukkig zo!” Ze zegt het glimlachend, terwijl de kinderen om haar heen ieder hun eigen aandacht vragen. Het besluit dat ze diezelfde dag nog nam, geeft haar nu al rust. “Die avond heb ik samen met mijn man Hans besloten dat ik, in ieder geval voor een jaar, stop met werken.” Om er ietwat beschaamd op te laten volgen: “Mijn nieuwe uitdaging is het huishouden draaiende te houden. Ik durf dat bijna niet te zeggen, want het klinkt zo oubollig. Toch zie ik er enorm naar uit.”
Stoppen met werken? Je hebt toch niet voor niets gestudeerd? En is het niet ontzettend geestdodend om alleen maar met het huishouden en de kinderen bezig te zijn? Jozien verwachtte die vragen wel, maar kreeg ze niet. “Ik krijg vooral te horen dat mensen me dapper vinden. Dat zet me wel aan het denken. Blijkbaar zijn er meer moeders die wel willen stoppen, maar dat niet durven of kunnen. Ik ben niet zo ambitieus dat ik per se wil werken en wij hadden het geluk dat we een financiële meevaller hadden, zodat geld niet direct een rol speelde. Toen hoefde ik alleen nog maar de sprong te wagen.”

Hoge hypotheek

Voor veel vrouwen spelen financiën wél een rol om wel of niet te blijven werken, valt Erna Stelma (33) op. Als lactatiekundige sprak ze met veel jonge moeders die geen vrije keuze hadden vanwege een hoge hypotheek of andere financiële verplichtingen. “Dat vind ik erg jammer. Het is goed als je de keus om wel of niet te werken in vrijheid maakt en daar je financiële beleid op aanpast. Helaas gebeurt dat weinig.” Erna heeft een zoon van twaalf en is fulltime thuis, maar ook dat ging niet zonder slag of stoot. Ze vertelt op een humoristische manier over haar worsteling, en geeft toe dat het nog steeds met vallen en opstaan gaat. “In mijn geval gaat de uitdrukking ‘Kennis vermeerdert smart’ zeker op. Ik heb altijd al de roeping gevoeld om fulltime moeder te worden, en na mijn hbo-opleiding – onze zoon was toen 19 maanden – bleef ik dus ook thuis. Na drie weken werd ik gillend gek. Ik had het gevoel dat mijn hersenen verschrompelden!”

Vluchten

‘Een slimme meid is op haar toekomst voorbereid.’ Wie herinnert zich die slogan niet? De campagne, die meisjes op het belang van een doelbewuste beroepskeuze wees, bereidde vrouwen echter niet voor op dilemma’s van werkende moeders. Erna: “De overheid gaat er vooral vanuit dat je economisch je steentje bijdraagt, omdat je op kosten van de gemeenschap gestudeerd hebt. Na die mislukte start thuis, ben ik parttime gaan studeren, ditmaal voor lactatiekundige. Ik dacht dat ik dit goed zou kunnen combineren met mijn gezin, maar dat viel tegen. Acht jaar lang heb ik steeds wisselende dingen gedaan. Er waren ook jaren bij dat ik wel zestig uur per week werkte, vooral in de avonduren. Ik kon geen vreugde binnenshuis vinden, vooral omdat ik huishoudelijk werk niet leuk vond, en zocht het dus buitenshuis. Dat terwijl ik al van jongs af aan een roeping voelde voor het fulltime moederschap! Na een verhuizing lag alles stil en kreeg ik meer rust.” Twee jaar later werd Erna enorm aangesproken door een boek van Sally Clarkson over de roeping van het moederschap. Dat boekje was zo’n eye-opener voor haar, dat ze het vertaalde in het Nederlands (De roeping van het moederschap, uitgeverij Van Wijnen). “Dit boek zet het moederschap in een veel breder perspectief dan alleen maar zorgen en huishouden,” vertelt ze enthousiast. “Het heeft eeuwigheidswaarde, omdat je bezig bent met de ziel van je kind. Onze samenleving beweert dat het niet uitmaakt wie de luier van je kind verschoont, maar door dat boek ontdekte ik dat dit niet klopt. Je geeft je kind iets mee van God in alles wat je doet en dat kan niet iedereen. Het boek gaat overigens niet in op het thema werkende moeders; het gaat vooral over geloofsopvoeding. Voor mezelf heb ik wel besloten dat ik geen betaalde verplichtingen meer wil, omdat dit de rust in ons huis wegneemt. Een tekst uit Titus 2 is voor mij steeds meer gaan leven; de vrouw wordt daar in sommige vertalingen de ‘bewaarder van het huis’ genoemd. Dat is een prachtige taak! Ik merk dat ik met Gods hulp nu ook binnenshuis veel meer vreugde en vrede vind.”

Taboe

Zoveel vrouwen, zoveel meningen en mogelijkheden. Want wat als je bruist van ambitie, of misschien gewoon moet werken om alles draaiende te houden? Desiree Onvlee (38) is drie dagen per week jeugdcoördinator bij de recherche; daarnaast is ze zorgcoördinator in de kerkelijke gemeente én moeder van drie kinderen in de leeftijd van een tot vier jaar. Een interview met haar kan niet uitlopen; de volgende afspraak staat al weer strak in de agenda. Toch is haar aandacht echt. Ze komt gedreven en gelukkig over. Desiree is de eerste om dat perfecte plaatje te nuanceren: “Het is een taboe om eerlijk te zeggen dat het soms ontzettend zwaar is om kinderen op te voeden. Aan de ene kant is het intens genieten, maar het is ook intens zwaar. Zeker als je ook werkt, heb je weinig tijd voor jezelf. Ik ben echt heel vaak heel moe. Toch kies ik hiervoor, omdat ik het heerlijk vind om te werken. Alle aspecten die ik in me heb, komen tot hun recht. Omdat ik in balans ben, ben ik een leukere moeder voor de kinderen. Mijn man zorgt ook één dag voor de kinderen en daardoor hoeven ze maar twee dagen naar de kinderopvang.” Ze geeft toe: “Ik heb geluk dat ze het daar naar hun zin hebben. Toen onze oudste voor het eerst naar de naschoolse opvang moest, heb ik een halfjaar lang geworsteld met de vraag of dit nu goed was. Het is voor hem best zwaar om na school weer ergens heen te moeten. Ik heb het in Gods handen gelegd en stapje voor stapje gekeken hoe het ging. Voor mezelf heb ik heel duidelijk een prioriteitenlijstje: God staat bovenaan, mijn gezin op twee en daarna komen de kerk en het sociale leven. Als het niet goed gaat met mijn gezin, moet ik daar dus ook consequenties aan verbinden.”

Schuldgevoel

Het schuldgevoel waar veel werkende vrouwen mee worstelen, is Desiree niet vreemd. “Ik denk wel dat veel vrouwen worden gedreven door valse schuldgevoelens. Als een kind naar de opvang moet en je vindt dat vreselijk, is dat dan jouw pijn of de pijn van het kind? Veel kinderen vinden het daar heel leuk. Het is dus belangrijk dat je je schuldgevoel onderzoekt. Natuurlijk moet je je kinderen liefhebben en koesteren, maar dat betekent niet dat je alle pijn voor ze moet wegnemen. In de weg naar volwassenheid moeten ze soms ook pijn doormaken. Dat is wat anders dan je kind verwonden! Zeker als christenen zijn we niet alleen maar op de wereld gezet om plezier te maken. Het is niet verkeerd om je kinderen daar al iets van te leren.”

Jozien Rietkerk, de eerste moeder uit dit artikel, vond ook dat een positieve reden om te werken. “De kinderen zagen dat het geld er niet zomaar kwam.” De pogingen van de overheid om meer vrouwen aan het werk te krijgen, slaat ze geamuseerd gade: “Iedere vrouw en ieder gezin is anders, dus algemene oplossingen werken niet. Ik ben wel heel blij dat dit kabinet weer wat meer aandacht voor het gezin heeft. Als christen heb ik beloofd dat ik goed voor mijn kinderen zal zorgen, en in dat licht is het voor dit moment beter dat ik nu volledig thuis ben. Ik wil later niet denken: ‘Had ik het maar anders gedaan, of had ik maar meer genoten.’” Desiree Onvlee merkt op dat je je ook weer niet moet laten verlammen door zo’n gedachte. “Ik zie mijn kinderen genoeg en geniet enorm van ze. Omdat ik elke stap bewust en biddend zet, kan ik later zeggen dat ik naar beste weten heb gehandeld. Meer kun je als werkende moeder niet doen.”