Wel alle @#$%&!!! Waarom woede zo goed voor je is
Boosheid; het is een lastige emotie. Jorn zoekt met hulp van het Enneagram uit hoe je vrienden kunt worden met je boosheid. Woede leert je namelijk om gezonde grenzen te stellen.
‘Boos zijn. Ik haat het, durf het niet en wil het niet. Het is te spannend. Wat gebeurt er als ik boos word? Boos worden geeft mij nul gevoel van controle. Het voelt buitenaards. Voor mij gaan alle alarmbellen af wanneer iemand boos op mij is of wanneer ik voel dat ik boos ben op iemand. Ik heb zo’n typisch idee van boosheid dat het in elk opzicht negatief is. Maar de laatste jaren verlang ik ernaar om het wat meer te snappen. Ik wou dat ik het kon. Het zou mij een hoop tranen en therapiesessies hebben bespaard…
Maar… Ik probeer vrienden te worden met mijn boosheid. Het helpt me om erachter te komen wie ik ben, wat ik wil en vind. Zodat ik grenzen kan stellen. Voor een Enneagramtype 9 die rekening wil houden met iedereen, zorgt dat voor veel innerlijk conflict. Het is altijd makkelijker geweest om mijzelf onzichtbaar te maken, dan om mensen te vertellen wat ik ergens van vind. Mijn verlangen is verbinding. En boosheid lijkt die verbinding soms te breken. Ik probeer het te leren. Maar voor nu is het nog vaak één grote chaos vanbinnen.’
Worstelen met woede
Aldus Floortje, mijn verloofde, en ervaringsdeskundige die veel van zichzelf herkent in Enneagramtype 9: de Vredestichter. Dit keer wil ik namelijk wat dieper ingaan op de (onder)buik-typen, dat zijn Enneagramtypes 1, 8 en 9. Deze typen horen bij het Buikcentrum, waarin ‘doen’ een belangrijke rol speelt.
Lees meer van Jorn over het Enneagram
Bij de eerder behandelde hart-typen staat het gevoel van schaamte centraal, bij de hoofd-typen speelt angst een grote rol. Dit keer dus deze drie buik-typen, die worstelen met woede en het gevoel van boosheid. Laten we per Enneagramtype kort inzoomen op deze typen en de rol van boosheid.
Boven elk type vind je een stukje uit de nummers ‘one’, ‘eight’ en ‘nine’ van Sleeping at Last; een muzikaal project waarbij voor elk Enneagramtype een eigen liedje is gemaakt. Ze sluiten ontzettend goed aan qua tekst en sfeer.
Type 1: de Perfectionist - De wereld voldoet niet aan wat zij willen
Deze mensen willen het ‘goed’ doen: zich aan de regels houden, structuur aanbrengen en de wereld een (in hun ogen) betere plek maken. Ze zijn idealistisch, gedisciplineerd en integer. Vanuit hun hoge moraal streven zij naar ‘het perfecte’ en werken hier hard en principieel voor.
De woede (of strengheid) wordt naar binnen gekeerd: ze ervaren woede, omdat de wereld niet voldoet aan wat hij/zij wilt. Ze zijn kritisch, zien direct imperfecties en ergeren zich hieraan. Een andere benaming voor dit type is ‘de Hervormer’, omdat ze (net als bijv. een Maarten Luther) de wereld willen ‘herordenen’.
Type 8: de Leider - Zij ervaren conflict als een vorm van connectie
Deze mensen komen sterk, zelfverzekerd en soms competitief over. Ze hebben een hekel aan onrecht, komen op voor kwetsbaren en stoppen hier veel energie in. Achten zijn betrouwbaar en streven naar controle. De energie van woede komt gemakkelijk tot uiting in hun actiegerichtheid, hoe zij vaak de leiding nemen en hoe zij conflict als een vorm van connectie ervaren.
Achten hebben te leren om kwetsbaarheid toe te laten, zachter te worden en hun schild te laten zakken. Achten vinden het lastig om te vertrouwen, omdat ze ooit een diepe pijn hebben ervaren en ‘sterk’ moesten zijn om het idee van controle te ervaren.
Type 9: de Vredestichter - Zij onderdrukken hun woede om de harmonie te bewaren
Deze mensen zijn gemoedelijk, verdraagzaam, intuïtief en worden vaak door iedereen aardig gevonden. Zij kunnen goed en onbevooroordeeld luisteren naar, en aansluiten bij verschillende mensen. Sterker nog: ze herkennen zichzelf in alle andere Enneagramtypen. De Vredestichter is betrouwbaar, gevoelig en hoeft niet zo snel in het middelpunt van de belangstelling te staan.
Negens onderdrukken hun woede, omdat ze de harmonie willen bewaren en onbewust geloven dat zij er niet toe doen. Veel energie gaat naar het ‘binnenhouden’ van woede en frustratie, waardoor dit type vaak moe is en lastig contact kan maken met zijn/haar eigen behoefte en mening. Door veel gericht op anderen te zijn, ‘verdoven’ ze zichzelf. Een andere benaming voor dit type is ‘de Bemiddelaar’.
Grens en wens
De drie typen uit het buikcentrum zijn actiegericht. Op verschillende manieren gaan zij om met boosheid: Type 8 gooit zijn/haar boosheid naar buiten en ‘pakt aan’. Type 9 wil de boosheid ontkennen/verlammen. Type 1 keert de boosheid naar zichzelf en moet ‘perfect’ zijn.
Voor veel mensen, niet alleen de buiktypen, is boosheid een lastige emotie. Ik hoorde laatst dat de emotie boosheid ten diepste een grens en wens aangeeft. En dat is niet slecht – het is volkomen menselijk. Onder boosheid zit het verlangen naar verbinding: naar samenzijn, veiligheid, acceptatie en harmonie.
De buiktypen mogen ontdekken dat de grens of wens die boosheid hen wil laten zien er mag zijn. Dat hun behoeften er toe doen. De buitenwereld is niet perfect, dat vinden de buiktypen lastig te accepteren. Ze mogen leren om imperfectie te omarmen. Omdat ze vaak vergeten zijn om in contact te staan met de wijsheid van hun eigen lichaam, is het goed om in sport, yoga of ander lichaamsgericht werk hun emoties te leren omarmen. De energie van de buiktypen kan de wereld positief veranderen.
In een volgend blog onderzoek ik hoe ik het Enneagram als confronterende tool dagelijks toepas en wat de kansen/valkuilen zijn.
Meer lezen?
Lees het boek Kleine ego’s, grote Zielen als je (veel) meer wilt lezen over o.a. de buiktypen van het Enneagram.
En nog een tip van Floortje: 'De Pixar-film Inside Out (zie ook foto boven) geeft je een kijkje in het emotie-centrum van een jong meisje (Joy, Anger, Fear, Disgust en Sadness). Je ontdekt dat elke emotie, dus ook Anger, een gezonde functie heeft.'
Geschreven door
Jorn den Hertog