‘Gratis kinderopvang? Liever niet!’

Wat is het probleem van gratis kinderopvang?
“Laat ik vooropstellen dat ik niet kan inschatten of meer of minder mensen gebruik gaan maken van kinderopvang als deze gratis wordt. Daar zijn onderzoeken voor nodig. Maar wat ik in algemene zin lastig vind aan de discussie over gratis kinderopvang, is dat de teneur lijkt te zijn dat beide ouders zo veel mogelijk moeten gaan werken. Omdat ze anders niet genoeg bijdragen aan de samenleving. De vraag wat nu goed is voor het kind zelf, blijft onderbelicht. Terwijl het dáárom gaat.

Ouders kunnen toch nog steeds kiezen om er geen gebruik van te maken?
“Het kan inderdaad zijn dat mensen denken: ik ben straks minder geld kwijt aan kinderopvang, dus in de praktijk kan ik daardoor juist meer uren thuis zijn. Als dat het gevolg is, is dat natuurlijk prima. Maar de druk kan ook juist groter worden; het is immers gratis, dus wat weerhoudt jou ervan om te gaan werken? Begrijp me goed, ik ben geen tegenstander van kinderopvang – ik maak er zelf ook gebruik van – maar wel van een beleid waarbij ouders gestimuleerd worden zo veel mogelijk te werken en hun kind zo veel mogelijk elders onder te brengen.”

Wat stel je voor?
“Het zou goed zijn als de maatschappelijke norm wordt dat ouders beiden in deeltijd werken, zodat ze de gelegenheid hebben zélf voor hun kind te zorgen, gewoon omdat kleine kinderen – dat blijkt ook uit onderzoek – behoefte hebben aan de stabiele aanwezigheid van een klein aantal primaire verzorgers. Mijn indruk is dat een voltijdsbaan de norm is en een parttime werkende moeder wordt gezien als een deeltijdprinses die haar studie verkwanselt. Terwijl ouders juist een gigantische maatschappelijke bijdrage leveren als ze zelf voor hun kinderen zorgen.”

Dus vaders moeten een grotere opvoedrol krijgen?
“Ja, met het belang van het kind voorop. Vaak wordt gezegd: ‘Mannen werken fulltime, vrouwen blijven daarbij achter, dus dat moeten we gelijktrekken door vrouwen ook fulltime te laten werken. Dat is goed voor de emancipatie van de vrouw.’ Maar daarbij vergeten we de emancipatie van het kind! Laten we daarom zorgen dat vaders die voltijds werken zich gaan aanpassen en wat meer in deeltijd gaan werken.”

Veel mannen kúnnen volgens hun werkgever niet minder werken.
“Dat is precies die maatschappelijke norm waar verandering in moet komen. Mannen moeten daarin enerzijds wat meer lef tonen, anderzijds moet het maatschappelijk gesprek gevoerd worden over de vraag waarom werkgevers er soms nog zo star in staan.”

Met meer fulltimers lossen we wel (een deel van) de krapte op de arbeidsmarkt op.
“Dat is inderdaad een lastig thema. Maar ik vind niet dat kinderen daar de dupe van moeten worden. Ik ben daarnaast ook benieuwd wat je ermee wint als meer ouders voltijds werken. Allerlei maatschappelijke rollen kunnen dan niet meer vervuld worden. Denk aan mantelzorg, maar ook aan simpele dingen als: Wie gaat er mee op schoolreisje? Wie kan de buurvrouw een kom soep brengen als ze ziek is? Dus het is wellicht een waterbedeffect: als meer mensen voltijds werken, krijgen we een groot vrijwilligerstekort.”