Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Het wordt tijd voor een body positive christendom

Het christendom heeft een theologisch seksprobleem, zegt theoloog Erik Drenth. Daarom wordt het tijd voor een theologie die body positive is, die geen afkeur heeft van het lichaam en van seks. 

Deel:

Het christendom heeft een theologisch seksprobleem, zegt theoloog Erik Drenth. Daarom wordt het tijd voor een theologie die body positive is, die geen afkeur heeft van het lichaam en van seks. 

De onthullingen over de seksuele intimidatie van ex-Willow Creek kopstuk Bill Hybels en het schokkende nieuws rond het seksueel misbruik in de rooms-katholieke kerk in Pennsylvania zijn het zoveelste hoofdstuk van de misbruikschandalen die het christendom overspoelen. Je kunt je afvragen hoe dat komt, gruwelen over de misstanden, bidden voor de kerk of vragen om gerechtigheid en straf. Die reacties gaan allemaal voorbij aan een pijnlijke waarheid: het christendom heeft een theologisch seksprobleem.

Strijd tegen het eigen lichaam

Onlangs las ik The Darkening Age, the Christian Destruction of the Classical World van Catherine Nixey. Het boek krijgt (terecht) niet alleen positieve kritieken, maar is desondanks het lezen waard. Nixey opende mijn ogen voor de enorme schaal waarop christenen in de vierde en vijfde eeuw de strijd tegen hun eigen lichaam voerden. Totale fysieke uitputting was het summum van een vroom christenleven. Monniken leefden in totale afzondering in de woestijn, op water en brood. De beroemde Simon de Pilaarheilige bracht 37 jaar door een pilaar. Deze klaarblijkelijk bewonderingswaardige zelfkastijding bezorgde hem een plek in de geschiedenisboeken. Sloop je lijf, dan kom je dichter bij God. Fatsoenlijk eten en een reguliere wasbeurt leidden alleen maar af, en seks was uiteraard (letterlijk) uit den boze.

Afkeer van het stoffelijke

Het is niet eens zo moeilijk om theologisch te achterhalen waar die waanzin vandaan komt. Paulus schrijft in Romeinen 8 volgens de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV): Wat onze eigen natuur wil, brengt de dood, maar wat de Geest wil brengt leven en vrede. Die vertaling is een theologische miskleun van de NBV-makers, want hier is verdwenen dat Paulus voor ‘onze eigen natuur’ het woord ‘vlees’ gebruikt. Het is een terugkerend thema in de brieven van Paulus. Tegenover de Geest (met en zonder hoofdletter) plaatst hij het vlees. De afkeer van het lichaam is in die woordkeus onmiskenbaar.

Paulus, met zijn afkeer van het stoffelijke, stond in het vroege christendom beslist niet alleen. In allerlei stromingen, die onder de noemer ‘ketters’ zorgvuldig de nek omgedraaid zijn, ging die afkeer nog veel verder. De scheppende God kon volgens sommige christenen niet goed zijn. Wie verantwoordelijk is voor het maken van deze fysieke wereld kan alleen maar de verpersoonlijking van het kwaad zijn, meenden zij. Die visie haalde het mainstream-christendom niet, maar er is niet veel inlevingsvermogen nodig om te begrijpen hoe bijvoorbeeld een vroege leraar als Marcion dit in zijn hoofd haalde.

De scheppende God mocht blijven.

Fysiek genot is bedenkelijk

Het christendom, tot op de dag van vandaag, is geïnfecteerd met gedachtegoed waarin lichaam, ziel en geest uit elkaar getrokken worden. Het lichaam is daarbij niet meer dan een adequaat voertuig voor de Geest. Alles wat zorgt voor fysiek genot is bedenkelijk, en seks is in het verdachte hoekje beland. Hoewel fijne seks ook een geestelijk genot is, predikte de kerk van Paulus onthouding: seks is er voor het maken van kinderen, en wie God echt volgt ziet van seks af als genot de enige aanleiding is.

Wat hier misgaat: jij en ik zíjn geen strikt gescheiden driedelig wezen. ‘Ik’ ben niet mijn lichaam of geest, ik ben ondeelbaar. Als mijn lijf lijdt, lijd ik. Als mijn geest geniet, geniet ik. Seks is niet tot het stoffelijke terug te brengen. In bed (of waar dan ook) gebeurt hopelijk meer. Verbinding, contact en liefde. Het onderdrukken van het lichaam, expliciet of met mooie zalvende taal over ‘onthouding’, speelt in mijn ogen een rol in het ontstaan van allerlei wantoestanden.

Body positive christendom

Als tegenreactie op het perfecte Instagram-lichaam zie ik de laatste tijd foto’s op social media van echte lijven die minder aan de geldende schoonheidsnormen voldoen, maar niet minder mooi zijn. Body positive, heet die stroming. Je lijf mag er zijn.

In reactie op alle schandalen moet er erkenning en straf zijn, maar een simpel gebed helpt niet om van de ellende af te komen. Het is tijd voor theologische vernieuwing die aan de wortels van het christendom komt. Minder Paulus, meer scheppende God. Body positive christendom. De scheppende God die zijn werk deed, twee blote mensen in het paradijs zette, en ‘Hij zag dat het goed was’.

Geschreven door

Erik Drenth

--:--