'Ik doe een gebedje voor Caroline van der Plas'

En toen zei een verrassend groot deel van de kiezers: ho! ‘Ho’ tegen ‘onbekwame’ ministers, ‘ho’ tegen het stikstofbeleid van dat kabinet. Bijna de helft van de kiezers bracht een ‘tegenstem’ uit bij de Provinciale Verkiezingen, bleek uit onderzoek van Ipsos: substantieel meer dan voorgaande jaren.

De BoerBurgerBeweging wist onwaarschijnlijk veel kiezers te trekken. Vooral in het landelijk gebied, maar ook in de steden. Hét thema van deze verkiezingen was stikstof, hoezeer een partij als de VVD dat ook probeerde te vermijden. Als de BoerBurgerBeweging de winst weet te verzilveren door deel te gaan uitmaken van de colleges van Gedeputeerde Staten, kan het niet anders dan dat de stikstofkoers wordt gematigd.

Ik heb het op deze plek vaker betoogd: daar is vermoedelijk ook ruimte voor. D66 heeft bij de formatie haar zin gekregen op dit dossier, maar de meerderheid van de kiezers denkt daar gematigder over. VVD, CDA, CU en alles rechts daarvan, hadden de halvering van de stikstofuitstoot van 2035 naar 2030 niet in hun verkiezingsprogramma staan.

Het wordt wel heel spannend: is D66 bereid op dit punt een beetje in te schikken? Dat kan electoraal gevaarlijk zijn. Want tijdens de campagne bleek dat de PvdA, GroenLinks en zeker ook de Partij voor de Dieren juist verder willen gaan dan het kabinet.

Spannend wordt ook wat rechters gaan doen. Stikstofactivisten houden vast niet op met het aanspannen van allerhande rechtszaken. Nu al kan er op veel plekken niet gebouwd worden. Dat is tamelijk absurd, want de bouw levert een bijdrage van 0,6 procent (!) aan de stikstof-uitstoot. Dat is echt verwaarloosbaar.

Wat doe je in een democratie als de kiezer en de rechter tegenover elkaar komen te staan? De rechter baseert zich op wetten en internationale verdragen, die weer zijn gebaseerd op de stem van de kiezer in vroeger dagen. Telt de stem van de kiezer van vroeger zwaarder dan de stem van de kiezer nu?

Wat als kiezers nu zeggen: we vinden 162 versnipperde natuurgebieden te veel in een klein en vol land als Nederland, waar we ook huizen willen bouwen en landbouw willen blijven bedrijven? Wat als de kiezer de bouw van een huis belangrijker vindt dan de biodiversiteit op de hei, zeker als die bouw de biodiversiteit nauwelijks verslechtert?

De koninklijke weg is de wet aanpassen. Maar dat kost tijd. De vraag is of de democratie én de natuur die tijd hebben.

Ik doe een gebedje voor Caroline van der Plas. Je zal maar in haar schoenen staan…