Navigatie overslaan
Sluit je aanNPO Start
De Bijbel Open met Jan Martijn Abrahamse.
© Janita Sassen / EO

Jan Martijn Abrahamse: Wat moeten we met het vreemde verhaal uit Lucas 16?

vandaag · 08:25

Update: vandaag · 08:25

Afbeelding van Jan Martijn Abrahamse
Geschreven doorJan Martijn Abrahamse

“Onze waarde die in de markt zijt, uw groei worde geheiligd, uw rendement kome”, bidt cabaretier Pieter Derks in een van zijn shows op ironische wijze. Hij wijst daarmee op de bijna religieuze omgang met de economie – die niemand ooit heeft gezien, maar waarvoor we wel bereid zijn talloze offers te brengen.

Lucas 16:1-13

Hij richtte zich ook tot zijn leerlingen: 'Er was eens een rijke man die een rentmeester had en te horen kreeg dat de rentmeester zijn eigendommen verkwistte. De rijke man riep de rentmeester bij zich en zei tegen hem: "Wat hoor ik over jou? Leg verantwoording af van je beheer, want je kunt niet langer rentmeester blijven." Toen zei de rentmeester bij zichzelf: Wat moet ik doen nu mijn heer mij het beheer afneemt? Werken op het land kan ik niet, en voor bedelen schaam ik me. Maar ik weet al wat ik moet doen om ervoor te zorgen dat de mensen, wanneer ik van mijn beheerderstaak ben ontheven, mij bij hen thuis ontvangen. Een voor een riep hij de schuldenaars van zijn heer bij zich. De eerste vroeg hij: "Hoeveel bent u mijn heer schuldig?" "Honderd vaten olijfolie," antwoordde de schuldenaar. De rentmeester zei tegen hem: "Hier is uw schuldbewijs, ga zitten en maak er gauw vijftig van." Daarna vroeg hij aan de volgende schuldenaar: "En u, hoeveel bent u schuldig?" "Honderd balen graan," luidde het antwoord. De rentmeester zei: "Hier is uw schuldbewijs, maak er tachtig van." En de heer prees de oneerlijke rentmeester omdat hij slim had gehandeld. De kinderen van deze wereld gaan immers slimmer met elkaar om dan de kinderen van het licht. Ook Ik zeg jullie: maak vrienden met behulp van de valse mammon, opdat jullie in de eeuwige tenten worden opgenomen wanneer de mammon er niet meer is.
Wie betrouwbaar is in het geringste, is ook betrouwbaar als het om veel gaat, en wie oneerlijk is in het geringste, is ook oneerlijk als het om veel gaat. Als jullie onbetrouwbaar blijken in de omgang met de valse mammon, wie zal jullie dan werkelijk belangrijke dingen toevertrouwen? En als jullie onbetrouwbaar blijken met wat een ander toebehoort, wie zal jullie dan geven wat jullie zelf toekomt? Geen enkele knecht kan twee heren dienen: hij zal de eerste haten en de tweede liefhebben, of hij zal juist toegewijd zijn aan de ene en de andere verachten. Jullie kunnen niet God dienen én de mammon.'

Onze tekst in Lucas 16 wordt beschouwd als een van de lastigste gelijkenissen die Jezus vertelde. Misschien dacht u dat ook weleens: wat moet ik met dit vreemde verhaal? In deze gelijkenis wordt een financieel beheerder beschuldigd van wanbeleid. Net als de verloren zoon verkwist hij het bezit van zijn meester. Zijn baas gelooft de aantijging en zet hem op staande voet buiten. De reactie van de beheerder bevestigt de beschuldiging. Hij beseft dat hij op straat staat, zonder uitzicht op werk, en bedenkt razendsnel een plan: hoe red ik mijn toekomst? Zijn oplossing? Hij wil goodwill kweken bij de schuldenaars van zijn meester, zodat zij hem later mogelijk onderdak of werk verschaffen.

Ironie

Nog voordat hij zijn sleutels hoeft in te leveren, roept hij de schuldenaars bij zich en scheldt flinke bedragen kwijt: schulden ter waarde van tienduizenden euro’s. Zijn meester loopt dus veel geld mis. Maar dan gebeurt het bizarre: “En de heer prees de oneerlijke rentmeester omdat hij slim had gehandeld” (16:8). Hoe kan een werkgever zijn frauderende werknemer prijzen? Hoe past dit in het onderwijs van Jezus? De sleutel is ironie.

Jezus houdt zijn toehoorders een spiegel voor

Ironie is het tegenovergestelde zeggen van wat je bedoelt, zoals het gebed van Pieter Derks. Dat doet Jezus vaker. Denk aan de rijke dwaas in Lucas 12. Hier vinden we een ironische tegenhanger van de gelijkenis van de verloren zoon (Lucas 15:11-32). Beide gelijkenissen zijn een antwoord op hetzelfde verwijt: Jezus, je gaat om met foute vrienden (15:2). Anders dan de zoon die berooid thuiskwam, kiest deze manager een andere weg: hij probeert met geld en gunsten zijn toekomst veilig te stellen. En daarmee houdt Jezus zijn toehoorders een spiegel voor. Tegen zijn critici zegt Hij als het ware: kijk naar jezelf. Jullie vertrouwen op bezit om jullie positie veilig te stellen, alsof je daarmee zelfs je toekomst bij God kunt kopen (16:14).

Vertrouwen op geld

Wat Jezus hiermee duidelijk maakt: niet je omgang met mensen besmet je leven, maar je vertrouwen op geld. Niet mijn vriendschap met tollenaars en zondaars is het probleem, maar jullie gehechtheid aan bezit. Want wie denkt zijn leven zeker te kunnen stellen met rijkdom, bedriegt zichzelf. Dat is de verraderlijke kracht van geld: het geeft je het idee alles te kunnen regelen, zelfs je redding. Zo kaatst Jezus ironisch de bal terug: wie heeft hier nu eigenlijk ‘foute vrienden’? Jullie zijn vrienden met je portemonnee.

Vaker geloofsverhalen lezen?

Schrijf je in voor de gratis Visie-nieuwsbrief!

Lees onze privacyverklaring.

    Deel dit artikel:

    hyperlinkenveloppeWhatsAppfacebookTwitter

    Meest gelezen

    Lees ook

    Schrijf je hier in voor de Visie-nieuwsbrief

    Als christelijke gids willen we je helpen om te leven met God. We brengen je persoonlijke verhalen, verdiepende thema’s, christelijk nieuws en mediatips. In onze wekelijkse nieuwsbrief willen we je inspireren om hoopvol te leven en te geloven.

    Lees onze privacyverklaring.