Lazarus staat op | Kun je echt veranderen?

Een van de kernbeloften van het christendom is een nieuw begin. Komende zondag preek ik over de opstanding van Lazarus. Hij was dood en kwam weer tot leven. Paulus noemde z'n christelijke leerlingen zomaar een 'nieuwe schepping'. Hij bracht een radicale breuk aan tussen het verleden (zijn verleden, hun verleden) en het nu en straks. 

Eens in de zoveel tijd verschijnt er een biografie van een voormalige crimineel die ergens in zijn leven het licht van Jezus zag, en nu een heel ander mens is geworden. Het zijn vaak bestsellers, omdat we er hoop aan ontlenen. Wijzelf zijn dan misschien geen zware criminelen, maar we vinden het een prettig en veilig idee dat er verandering mogelijk is. En we lezen misschien ook wel graag een goeie crimi met een happy ending. 

Tegelijkertijd wringt er iets. Ik zie BN'ers in het nieuws dromen van een nieuw begin, nadat hun wangedrag aan het licht is gekomen. Ze gaan een paar weken naar een afkickkliniek en hopen er dan weer te zijn. Ze gaan in relatietherapie en hopen dan weer verder te kunnen. Ze nemen ontslag, zetten een excuusbericht op Instagram, en staan morgen weer op deze of gene kies- of loonlijst.

Tegenover hun begrijpelijke wens om zo snel mogelijk te zeggen: 'Lieverds, ik ben veranderd. Aanvaard me weer in je leven!' staat de bloeddorst van de meute die graag zo snel mogelijk zo veel mogelijk wassen beelden in het Madame Tussauds ziet worden omgesmolten. Om voor altijd het digitale bonnetje te bewaren van de misdragingen uit het verleden.

Die kernbegrippen van het christelijke verhaal zijn nogal netelig. Vergeving, verzoening, vernieuwing. Ze zijn gratis, maar kosten veel meer dan al het andere. Er zijn hardnekkige restanten van oude pijn bij je slachtoffers, en de angst dat je terugvalt in je oude gedrag. Er is vertrouwen beschadigd, nederigheid kan geveinsd zijn, en een bekering een verdienmodel. Het wordt nooit perfect, het wordt nooit als nieuw, maar met geloof, hoop, liefde en heel veel tijd kan het wel degelijk vernieuwd worden.

Volgens de bekende, niet te achterhalen uitspraak is de kerk geen museum vol heiligen, maar een veldhospitaal voor gewonde zielen. En er valt nogal wat op te ruimen.

Een nieuw boek over Anne Frank rijt allerlei wonden open. Vandaag verschijnt er een groot rapport over Nederlands gedrag in Nederlands-Indië. Een land kan slavernij hebben afgeschaft, maar de gevolgen ervan nog steeds ondervinden, want anderhalve eeuw kan heel erg kort zijn.

Paulus zelf had een nieuwe naam en identiteit aangenomen, zag zichzelf als een totaal nieuwe schepping en nam vocaal afstand van wie hij ooit geweest was. Tegelijkertijd is hij heel zijn leven bezig geweest met het herstellen van wat hij destijds fout had gedaan. Ooit wilde hij Jezus en zijn volgelingen de wereld uit helpen - uiteindelijk hielp hij Jezus en zijn verhaal de wijde wereld in. De verzoening werd zijn levenswerk, en uiteindelijk zelfs zijn dood.

Genade is niet dat je het verleden uitwist: genade is dat het verleden jou niet kan opslokken.

Schilderij: de bekering van Paulus van Bartolomé Esteban Murillo (hangt in het Museo del Prado in Madrid) via Wikimedia Commons.