Lazarus staat op | Voorbij de regels

(Rikko is onderweg in Bosnië, audio lukt even niet maar schrijven wel)

Voorbij de regels - PopUpGedachte woensdag 23 maart 2022

‘Daar, voorbij het denken in fouten maken of het goed doen, the ideas of wrongdoing and rightdoing, daar is een tuin. Laten we elkaar daar ontmoeten.’ De Nederlandse taal kan de grote Perzische dichter Rumi geen recht doen, de Engelse waarschijnlijk ook niet. Maar wat een zin is dit. Wat een verlangen. Waar is die tuin? Of geloof ik als rechtgeaard Hollands calvinist eigenlijk niet dat die er is? Dat er een plek is waar goed en kwaad niet bestaan, geloof ik ten dipste dat er altijd oordeel zal zijn of ik altijd gebukt moet gaan onder mijn kwaad doen? Mijn falen? Of geloof ik dat de schaduw het licht in mijn leven nodig heeft, dat ik moet vallen om te kunnen opstaan en met mijn neus tegen de muur moet lopen om te leren. Vaak is dat het geval namelijk - dat van die neus en het leren.

Aan de grenzen van Europa loop ik goed en kwaad tegen het lijf op de meest vreemde manieren. Het is goed om mensen te helpen, maar de vele mensen onderweg zijn een probleem, zegt men. Als één iemand heeft kwaad gedaan of gestolen, hebben alle Pakistani of Afghani gestolen. Behalve als je iemand kent die aan je deur klopt en duidelijk hulp nodig heeft, dan bak je veelal een taart, biedt een douche aan of een stopcontact om telefoons en powerbanks op te laden. En dat zijn de gewone burgers. Aan de grens is het schenden van het goede, het gewone recht van de mens, opeens verpakt in termen van goeddoen - want het zou de Europese Unie beschermen. Een grenswacht zou de schouders ophalen over morele afkeuring want we leven nou eenmaal niet in het paradijs. Dit is de harde werkelijkheid waar je moet kiezen tussen het ene kwaad of het andere, ja toch? MIsschien is dat het dat wat Rumi bedoelt, dat dáárbuiten een tuin ligt.

Jezus introduceert vandaag een nieuwe gedachte over goed en kwaad, over de vele regels die al dan niet nageleefd worden en als reflectie op zijn nogal uitzonderlijke manier van omgaan met de geboden, gewoontes, rituelen en heilige huisjes. Dit staat er:

In die tijd zei Jezus tot zijn leerlingen : Denkt niet dat Ik gekomen ben om Wet en Profeten op te heffen; Ik ben niet gekomen om op te heffen, maar om de vervulling te brengen.

Want voorwaar, ik zeg u: Eerder nog zullen hemel en aarde vergaan, dan dat een jota of haaltje vergaat uit de Wet, voordat alles geschied is.

De wet opheffen? Of de vele oproepen van de profeten die het volk wezen op de wet, de voorschriften om te leven. Ne, hij komt ze vervullen. Maar dat kan helemaal niet. Dat is grammaticaal incorrect. Dat weet een kind. Een wet kun je houden of breken, regels kun je opleggen en opheffen, regels kun je invoeren en afschaffen. Vervullen hoort ergens anders bij. Vervullen hoort bij beloftes. Die gaan in vervulling. Ja toch? Vertaalfoutje? Slip of the tongue? Of een heel bewust reframen van the ideas of wrongdoing and rightdoing? Waren de Joodse leefregels en misschien wel goeddoen en foutdoen wel helemaal geen eeuwige regels. Waren het beloftes van een nieuw tijd? Beloftes zijn van tijdelijke aard, als ze in vervulling gaan is er een nieuwe wereld aangebroken.

Even terug naar de grens. Grensbewaking is nodig als we niet kunnen samenleven. We behandelen ze niet als tijdelijke constructen die een belofte in zich dragen van een nieuwe tijd, maar zijn de hoop uit het oog verloren. En dan worden regels rigide en raakt zelfs de wet zelf in de war over goed en kwaad. Dan zie je alleen nog maar kwaad en ga je kiezen uit de kwaden. Dan is de hoop op de tuin verdwenen. Toch zie ik hier de tuin voor mijn ogen geboren. Als er hier een vluchteling aan de deur klopt, ziet de Bosnische medemens opeens de menselijkheid van de ander. Dan gebeurt de tuin, dan wordt de vers gebakken taart uit de oven gehaald in in z'n geheel meegegeven aan de mensen waar je volgens de regels een hekel aan moet hebben. Dan mag de powerbank natuurlijk opladen. Zo gebeurt Rumi's tuin zomaar in de voortuin.

Vannacht zijn er vier kinderen met hun ouders de bergen ingetrokken om ongezien de grens over te steken en asiel aan te vragen. Een vrouw op krukken en haar broer en neef. Ze vrezen degenen die het zogenaamd goede en kwade bewaken. Ze hopen - misschien wel tegen beter weten in - mensen te treffen die de tuin kennen en ronddragen in hun hart, die in hun ogen hun menszijn zullen zien, die plek voorbij goed en kwaad. Ze hopen op geuniformeerden die het uniform nog niet tot hun identiteit hebben verklaard en in hun hart het geloof in samenleven nog niet verloren hebben. Ik hou mijn hart vast. En bid. 

Tot zover vanochtend. Een hele goede woensdag gewenst. En vrede, en alle goeds

Hier vind je drie tekstgedeelten die Rikko vanochtend las.