Menselijkheid heeft de toekomst (of: ‘spelen met vuur’)

Rikko geeft op de vroege ochtend inspiratie om de dag bewust te beginnen. Hij leest om 6 uur de teksten uit een oud kerkelijk leesrooster en zo rond 7 uur deelt hij de gedachte die dan op-popt. Elke werkdag te lezen en te beluisteren.

Spelen met vuur – PopUpGedachte maandag 25 juni 2018

Het is nergens zo stil deze ochtend als in de weidse omgeving van de Achterhoek. In een boerderij die al een eeuw oud is, die twee wereldoorlogen heeft zien komen en gaan, verblijft de hele familie Voorberg ter viering van het huwelijksjubileum van mijn ouders. Stiller wordt het niet. Op dit uur althans, want straks wordt iedereen wakker. Dan is het anders.

Ik lees de oude teksten en denk aan de gebeurtenissen van gistermiddag en gisteravond. Natuurlijk gingen wij ter kerke. Met z’n allen, in optocht. Als vroeger. Maar nu met alle gezinnen. Er was wat onrust in de gelederen. Mijn moeder zat ongemakkelijk te schuiven, er werden nog snel appjes gelezen en kleine overlegjes gevoerd. Een bevriend gezin, oorspronkelijk uit een gevaarlijke regio in de wereld, had de uitzetting uit Nederland niet willen afwachten en waren hals over kop vertrokken. Met kinderen en alles. Vriendinnetjes van mijn nichtje. Nu waren ze aangekomen in Duinkerke en in totale paniek. Ze waren al bedreigd met een mes door anderen, ze konden niet weg, stonden in het gras met koffers en rondom hen honderden tentjes van andere wanhopige vluchtelingen die met elkaar één watertappuntje delen. Geen sanitair, geen hulp, hoogstens enkele vrijwilligers die overdag doen wat ze kunnen maar zich ’s nachts ook niet de buurt wagen. Mijn moeder vroeg zich af hoe we in vredesnaam in de kerk konden zitten, terwijl zij net hadden bericht dat ze daar zaten. Dat vond ik dan wel weer mooi. De traditie is heilig maar de naastenliefde is altijd heiliger. Zeker als er mensen in nood zijn.

Na de kerk vroeg ik op social media of er helpers waren in Duinkerke. En binnen twee uur waren ze opgepikt door een hulporganisatie. Het bleek dat de dochter de Bijbel had zitten lezen. En dat voelde blijkbaar als provocatie voor anderen. Vandaar het mes. En dat overdag. En vandaar nu de hulp. En een opvangplek voor een nacht.

Ik moet er aan denken vanwege deze tekst: ‘Bekeert u van uw wangedrag, en onderhoudt de geboden en voorschriften van de wet, die Ik aan uw vaderen gegeven heb, en door mijn dienaars de profeten heb ingescherpt.’ Het volkje Israel krijgt op z’n lazer omdat ze goede wetten hebben gekregen. Medemenselijke, zorgzame, milieu- en ander-respecterende voorschriften. Die niet makkelijk zijn, die een snelle economische groei en een trots nationalisme mogelijk in de weg staan. Die de concurrentiepositie met andere volken lijkt te verzwakken. Die zo karig lijkt bij de uitbundige, hedonistische godendienst van andere volken. Mooie ideeën, dat wel. Maar vooral wijs en hooggegrepen. In de praktijk werkt dat niet. Vonden ze. Maar nu hebben ze daarmee een beetje hun eigen graf gegraven want hun land is meegenomen in het woeste landje-pik van die tijd, eeuwen voor Christus. En ze zijn van huis en haard verdreven. Ballingschap heet het en blij wordt je er niet van.

Gisteren was er een Europese mini-top. Of we misschien dat recht op asiel in Europa konden opheffen. Of we vluchtelingen niet konden terugduwen naar hun eigen contreien en ze daar schiften, de schapen van de bokken. De mensen in nood die om politieke redenen vluchten van degenen die vanwege honger en kansloze omstandigheden vluchten. En het is op zichzelf een goed idee. Dat je vóórdat je het water oversteekt al asiel kan aanvragen. Of vóórdat je door de woestijn trekt.

Maar de praktijk is zo weinig hoopgevend. De liefde voor de rechten van de mens, die vast waren gesteld na de tweede wereldoorlog is zo non-existent. En dit zou best eens slechts het begin kunnen zijn van veel grotere migrantenstromen de komende decennia. En nu al zijn we de wetten en voorschriften zoals we die hadden vastgesteld na de Tweede Wereldoorlog aan het parkeren. Het is politiek niet haalbaar om ons aan de voorgeschreven wetten te houden.

Het waren geen goddelijke wetten, die mensenrechten en dat vluchtelingenverdrag. Maar we stelden ze in met heilige ernst, wetende dat dít nooit meer mocht gebeuren. Uit solidariteit onderling. En uit diepe morele bezorgdheid over waar we als mens blijkbaar toe in staat waren. Nu staan we op het punt weer mensen terug te duwen. En zal er een fatsoenlijke luchtbrug zijn? De Turkije deal geeft weinig hoop. We moeten erom roepen, dat wel. Ook gaan er mensen kapot in onmenselijke kampen in Europa. De geschiedenis herhaalt zich niet, dat niet. Maar ze rijmt wel.

Op deze ochtend ben ik wat bezorgd bij het lezen van de teksten. Over een volk dat zijn eigen hoge idealen vergeet en z’n eigen voorschriften parkeert. Over Jezus van Nazareth die roept dat we wel wel wijzen op de splinters in ogen van anderen, van andere landen denk ik dan, van andere religies ook, van dictators en van Trump, maar dat het misschien een goed idee is om te realiseren dat er ondertussen niet maar een splinter maar een complete balk in ons eigen oog steekt. Toch is er altijd dit: het wondertje van de vrijwilligers die afgelopen nacht nog een familie redden, dat ik tegen mijn bezorgde nichtje kan zeggen dat haar vriendinnetje veilig is, twintig Nederlandse hulporganisaties die nog nooit zo snel en met zoveel eenparigheid een protest laten horen tegen de weg van de EUtop en het voorstel van Tusk. En zovelen die onder protest en soms met lood in de schoenen klaarstaan voor ieder die in nood is. Menselijkheid heeft de toekomst, wat de politieke toekomst ook is. In godsnaam.

Hier vind je drie tekstgedeeltes die Rikko vanochtend las.

Deze rubriek heeft een eigen boek: Lazarus staat op. Daarin zijn de 25 mooiste ochtendgedachtes van de afgelopen tijd gebundeld en geïllustreerd door Joanne Zwart.

Lazarus staat op | Rikko Voorberg | Vuurbaak | ISBN 9789460050404 | € 17,95