Quarantheologie | De drie G’s: gedenken, genoeg, geven.

Goedemorgen Lazarus! Vandaag krijgen jullie mijn Quaranttheologie. Sinds de eerste lockdown maak ik elke dag een kort theologietje: een geschreven versie en een ingesproken versie die ik elke ochtend op de mail zet. Vandaag kijken we met Jozua en Jezus naar de drie G’s.

De eerste G is van Gedenken. Gisteren preekte ik over dat moment dat de Israëlieten zo dwars door het water heen liepen en geen natte voeten kregen. Zo bereikten ze een nieuw land. Nee, niet die keer met Mozes. Die andere doortocht, met Jozua door de Jordaan. Terwijl ze daar lopen moet er uit alle twaalf de stammen iemand een grote witte steen van de droge Jordaanbodem pakken. Deze twaalf stenen worden aan de overkant opgericht als monument, zodat de wonderbaarlijk veilige oversteek nooit zal worden vergeten.

Er is een verschil tussen herdenken en gedenken, leerde ik ooit. Herdenken is iets van vroeger, en iets van andere mensen. Gedenken gaat over onvoltooid verleden tijd. Iets wat vroeger met een ander gebeurde, maar alles met jou te maken heeft. Als je nakomelingen later vragen wat die twaalf stenen betekenen, zegt Jozua, antwoord dan: 'Toen heeft jullie God jullie veilig door het water laten lopen'. Gedenken werkt de generaties door: omdat opa en oma bevrijd werden, leven wij nu in vrijheid en vrede. En dus zijn wij toen ook bevrijd. Je draagt de geschiedenis bij je.

De tweede G is van Genoeg. Toen Israël eenmaal in het Beloofde Land was, lag er nooit meer manna op de aarde. Veertig jaar lang hadden ze elke werkdag manna gekregen. Een prachtig verhaal: in de woestijn verschenen 's ochtends witte schilfers die ze konden verzamelen en waarvan ze koeken maakten. 'Wat is dat nou?', zeiden ze, en in het Hebreeuws klinkt dat als 'manna'. Het spul is de belichaming van de verwondering.

Voor iedereen was er genoeg manna. Als je niet goed kon lopen of geen grote kruik had, vond je aan het einde van de ochtend precies zoveel manna als degenen die slim en snel te werk gingen en handenvol manna raapten. Een hemelse manier om ongelijkheid tegen te gaan. Hamsteren mocht en kon niet: als je een voorraad aanlegde, trof je daar de volgende dag wormen in aan (behalve op de zesde dag, als je voor de sabbat een dubbele portie raapte). Veertig jaar lang was er Godgegeven economische gelijkheid bij het uitverkoren volk. Voor iedereen was er genoeg. Daarna mogen ze het zelf gaan proberen, maar natuurlijk ontstaat dan vanaf dag 1 al een scheefgroei.

Veel meer dan duizend jaar later loopt Jezus door het groene gras. Het is bijna Pesach, net als in het verhaal van Jozua en de twaalf witte stenen. Vijfduizend mannen en meer vrouwen en kinderen volgen hem, maar er is niemand die een lunchpakketje bij zich heeft. Behalve een jongen met vijf broden en twee vissen, en hoe het verdergaat weten we allemaal. Jezus breekt en deelt, en alle monden worden gevoed. Ze houden nog twaalf manden restjes over, net als de twaalf stenen van Jozua een symbool dat er geen stam wordt vergeten, dat de goede gaven van God voor ieder mensenkind gelden. 

De derde G staat voor Geven. Je zou maar die ene jongen zijn geweest die wél zo slim was om een broodje vis mee te nemen, terwijl hij op een berg naar Jezus ging luisteren. Filippus kijkt met paniek in zijn ogen naar je rugzakje, en je besluit om alles te geven. Er kan alleen gebroken en gedeeld worden als er mensen zijn die geven. Die jongen heeft een geweldige daad verricht. 

De komende week gaan we stemmen. Ik hoop dat je de drie G's meeneemt het stemhokje in. Wees bereid om te geven. Besef dat er op aarde genoeg is voor iedereen, en dat het onze verantwoordelijkheid is om dat eerlijk te verdelen. Gedenk de geschiedenis, opdat je de verkeerde dingen niet herhaalt en de goede dingen bij je blijft dragen. Geef de volgende generaties redenen om in dankbaarheid te gedenken dat wij hun wereld niet vernielden, maar in goede orde overdroegen. Als twaalf witte stenen bij een rivier, die vertellen dat er toen, tijdens die pandemie, voldoende mensen waren die rechtvaardigheid en duurzaamheid de voorrang gaven boven eigenbelang en kortzichtigheid.