Ga naar submenu Ga naar zoekveld

René August: ‘Onze identiteit ligt in het brengen van goedheid’

René August, Anglicaans priester en ‘peace building specialist’ bij Tearfund Zuid-Afrika, is een van de sprekers op de komende 'Justice Conference' in Nederland. Marieta had een indrukwekkend interview met haar.

Deel:

René strijdt voor rechtvaardigheid in Zuid-Afrika, in de kerk, in The Warehouse Project waar ze werkte en nu bij Tearfund Zuid-Afrika. Haar missie zit diep. ‘Zolang er onrecht is, zal ik ertegen strijden.’
Die strijdvaardigheid heeft alles te maken met de plaats waar ze werd geboren: in een gelovig gezin tijdens de apartheid in Zuid-Afrika, een land dat was beïnvloed door de koloniale machten die ‘de Kaap’ bestuurden, waaronder ook de Nederlandse VOC. ‘Als je van jongs af aan wordt verteld dat je geen volwaardig mens bent, niet geschapen bent naar het beeld van God en een derderangsburger bent, als je op plekken woont waar de overheid je elk moment kan komen wegjagen, dan doet dat iets met je geloof. Als je de woorden van Jezus leest en de Bijbel serieus neemt, kun je niet anders dan betrokken raken bij al de initiatieven die onrecht aankaarten en bestrijden.’

René vertelt hoe een voorval op haar middelbare school diepe wonden achterliet. ‘We hadden een bijeenkomst met de hele school waarop de directeur ons toesprak. Opeens vloog er een helikopter boven de school en een stem die door een megafoon schreeuwde: “Dit is een illegale bijeenkomst, jullie hebben vijf minuten om je te verspreiden.” We waren verbijsterd en verward. Al na zo’n twee minuten stormden de agenten op ons af, schoten ze met rubberen kogels en was er traangas. Daar bleek ook een zenuwgas in te zitten waardoor spieren verslapten en mensen in elkaar zakten … Ze werden afgevoerd door politiebusjes en verdwenen zes maanden, zonder enige vorm van proces.
Mijn vrienden werden in elkaar geslagen en achternagezeten door honden. Ik wist te ontkomen en verschuilde me in de meisjes-wc. Pas na een tijdje begreep ik wat er was gebeurd: dat dat is hoe de machine van onrechtvaardigheid werkt.’

Economisch onrechtvaardig systeem

Dit alles maakte dat René niet anders kon dan in actie komen. Na haar studie theologie belandde ze in een stadskerk, waar ze kennismaakte met andere vormen van onrecht. Ze kreeg er te maken met mensen die besmet waren met hiv, aids hadden, dakloos waren. ‘Als je geen huis, geen adres hebt waar je woont, heb je ook geen recht op gezondheidszorg. Dat is discriminatie. Dat is onrecht.’ Armoede discrimineert, legt ze uit: ‘Als je geld hebt en hiv-positief bent, is de kans dat je aids krijgt heel klein. Maar als je arm bent en geen medicijnen kunt betalen, escaleert de ziekte snel en krijg je aids.’

‘We vochten eerst tegen apartheid, dat was het grootste obstakel op onze weg. Maar toen de wetten rond apartheid werden opgeheven, zagen we pas het systeem dat het had gecreëerd. Apartheid was een economisch onrechtvaardig systeem dat de rijkdom van de rijken en de armoede van de armen creëerde op hetzelfde moment.’

Goedheid brengen

René’s strijd tegen al die vormen van onrecht heeft alles te maken met haar geloof. ‘In het eerste Bijbelboek, Genesis, lees je hoe God schiep en steeds concludeert dat het ‘goed’ is. Elk vers eindigt daarmee. Als je het woord in het Hebreeuws bekijkt, zie je dat het een conjunctie is: een taalconstructie die bedoel is om zinnen met elkaar te verbinden. Als we het zouden vertalen zou er bijvoorbeeld staan: En God zag dat het goed was tussen de vogels in de lucht en de vissen in de zee. In het Hebreeuws heeft goedheid ‘verbinding’ in zich. Goedheid kan niet bestaan op zichzelf, het bestaat tussen dingen. En als er goedheid is tussen de dingen, als er goede onderlinge relaties zijn, is het resultaat rechtvaardigheid.’

‘Het eerste verhaal van de Bijbel vertelt ons al dat de schepping niet alleen goed gemaakt is, maar ook gemaakt is om goedheid te brengen. Dat geldt niet alleen voor de mens, alles is met elkaar verbonden. Martin Luther King zegt: “Onrecht dat ergens plaatsvindt, is overal een bedreiging voor het recht.” Een gat in de ozonlaag is niet goed, het brengt geen goedheid voort. En dat heeft consequenties voor ons, voor ons eten, voor onze gezondheid. Als we niet proberen om die verbinding te herstellen, worden we deel van een zelfmoordmachine. Wij zijn de beelddragers van God en onze identiteit ligt in het brengen van goedheid. Dat betekent dat iedereen geroepen is om die goedheid en dus ook die rechtvaardigheid te brengen.’

Jezus was arm

René ziet het daarom als haar taak om stem te geven aan de stemlozen, mensen in de marges van de maatschappij. Dat is niet makkelijk, geeft ze toe. ‘Het is niet fijn om met mensen om te gaan die zich in de marges bevinden. Het is oncomfortabel. Maar als we de Bijbel lezen en Jezus zegt: “Volg mij”, dan betekent dat dat we bereid moeten zijn om te gaan waar Jezus ging.'

'Jezus werd arm geboren. Als zijn ouders met hem als baby naar de tempel gaan, schrijft bijbelschrijver Lukas dat ze twee duiven meenemen, “zoals de gewoonte was”. Maar dat was niet de gewoonte, dat was alleen maar de gewoonte als je zo arm was dat je niets anders kon betalen om mee te nemen.’

‘Jezus komt naar deze wereld in de gedaante van een arm Palestijns jongetje, op een moment in de geschiedenis dat het volk waar hij werd geboren een gehate groep was. Ik weet niet wie het gehate ras in jouw land is, maar Jezus komt dus tot ons als mens in de gedaante van een gehaat ras. Bovendien komt hij uit een dorp waarvan mensen zeggen: “Kan daar iets goeds vandaan komen?” Wat is het Nazareth in jouw land? Daar komt Jezus vandaan...’

Aan de voet van het kruis

De bril waardoor je om je heen kijkt, is ongelofelijk belangrijk, legt René uit. ‘Als je wisselt van lens, ontdek je soms waar je blinde vlekken zitten. Zo probeerden we tijdens een project voor sanitaire voorzieningen, de Bijbel door die bril te lezen.

En een van de voorgangers merkte op: ‘We zingen zo makkelijk mooie liederen over het kruis waar Jezus aan hing: “Kom naar de voet van het kruis”. Maar voor het eerst besef ik dat de voet van een kruis een plek is vol uitwerpselen. Want als je doodgaat, ontspannen al je spieren. Dus wat vind je aan de voet van het kruis? Het is een stinkende, afschuwelijk smerige bende. We zingen met onze ogen dicht onze liederen, maar tegelijkertijd zijn we niet bereid om onze comfortabele plek te verlaten om naar plekken te gaan die lijken op de plaats waar het kruis stond.’

‘Er is een Zuid-Afrikaanse film,Son of Man, een eigentijdse vertelling van het verhaal van Jezus. Daarin wordt hij verbeeld als zwarte man die door de townships loopt waar hij geboren is. We keken deze film met een groep en na afloop zat er een vrouw te huilen. Ze zei: “Als Jezus vandaag de dag rond zou lopen op aarde, zou ik hem waarschijnlijk niet herkennen.”

'Ik denk dat het voor ons niet mogelijk is om Jezus te herkennen als we in economische en sociale machtscentra blijven en denken dat hij daar opduikt. Het is belangrijk om hiermee te worstelen. Anders lopen we het risico dat we Jezus niet zien…’

Tijdens The Justice Conference spreekt René August over ‘Het ontdekken van je blinde vlekken in het brengen van recht’. The Justice Conference wordt dit jaar online gehouden op zaterdagavond 30 oktober en je kunt er nog bij zijn. Hier vind je meer informatie en kun je tickets bestellen.

Geschreven door

Marieta van Driel

--:--