Rob Bell heeft een tip voor iedereen die de Bijbel maar een frustrerend boek vindt…

Wanneer je de Bijbel leest, is je vlieghoogte belangrijk. Je kunt een vers lezen en de afzonderlijke woorden bestuderen. Je kunt nadenken over een zin. Je kunt op zoek naar logica, flow en betekenis in een aantal opeenvolgende verzen. Je kunt een langer tekstdeel of een hoofdstuk overdenken.

Of je vliegt hoger en bekijkt het hele bijbelboek.

Dit bedoel ik met vlieghoogte: je kunt de Bijbel lezen op verschillende hoogten – van een onderzoek dichtbij, van één enkel woord tot het zicht dat je hebt op een heel boek, op een vlieghoogte van 10.000 voet. En als je hoog vliegt, zie je vaak dingen die je zou missen wanneer je vlak boven de grond vliegt.

De cirkel van Handelingen

Zoals bijvoorbeeld in het boek Handelingen.
Hoe begint Handelingen? Met Jezus die zijn volgelingen vertelt dat ze kracht zullen ontvangen van de Geest om zijn boodschap naar de uiteinden van de aarde te brengen, te beginnen in Jeruzalem en dan Judea en Samaria. (Goed onthouden… een stukje verderop gaat dat een rol spelen.) Jezus, die joods is en spreekt tot zijn overwegend joodse volgelingen, vertelt hen dat ze hun joodse geboortegrond gaan verlaten en in de verste uithoeken van de aarde zullen belanden.

(En wat lezen we als we in hoofdstuk 8 zijn aangekomen? Dat ze nog steeds in Jeruzalem zijn! Interessant gegeven, of niet? Hij vertelt ze dat ze hun vertrouwde plekje gaan verlaten en ergens ver weg van huis zijn boodschap gaan verspreiden, maar acht hoofdstukken later zitten ze nog steeds in de wereld die ze altijd hebben gekend. Daarna lezen we dat een grote vervolging uitbrak tegen hen en dat ze verdreven werden naar… ja, en nu komt het! … Judea en Samaria. Er is wel wat strijd en lijden voor nodig om hen uit hun veilige omgeving te halen. Daaruit kunnen wel wat lessen uitgetrokken worden…)

Nu snel door naar het einde van het boek Handelingen. Wat zien we daar? De apostel Paulus is in… Rome. Rome was, in de ogen van een jood uit de eerste eeuw, echt het uiteinde van de aarde. Hij huurt er een huis en hij ontvangt iedereen die hem komt bezoeken, en vertelt hen over Jezus en het koninkrijk van God.

Er zit een cirkel, een baan, een beweging in het boek Handelingen dat je alleen ziet als je vliegt op de hoogste vlieghoogte, het boek leest als een doorlopend verhaal. Wat je ziet is dat deze boodschap niet beperkt kan worden tot één groep of ras of geografische plaats. Deze boodschap van het koninkrijk van God (daarover sprak Jezus het meest en daarover sprak Paulus het meest) kan gewoonweg niet in een hokje gestopt worden.

Het gaat van Jeruzalem naar Rome,
van het bekende naar het onbekende,
van plaatselijk naar wereldwijd,
van één bevolkingsgroep naar alle mensen.

Het begint met een bepaalde groep mensen uit een bepaalde stam, maar het verspreidt zich tot in het centrum van de wereld en brengt leven aan allerlei soorten mensen van heel diverse achtergronden.

Het is een werkelijkheid die zich uitbreidt, het breekt door elke muur die het omringt, het verspreidt zich en groeit voorbij elke grens die eraan gesteld is. (Maar dat weet je al, want je hebt Jezus al in zoveel mensen en plaatsen ervaren die niet geassocieerd worden met iets ‘christelijks’ of ‘kerkelijks’…) Het is juist inherent aan Gods verlossende liefde en de verzoening van alle dingen dat het z’n weg vindt naar de uiteinden van de aarde.

Een verhaal over een groter verhaal

En dan het boek Ruth.
De echtgenoot van een vrouw sterft, zij zet koers naar een nieuw land, ze zoekt ’s nachts toenadering tot een man die haar vervolgens tot vrouw neemt.

Dit verhaal lijkt bij de eerste lezing te gaan over een onopvallende familie met een verbitterde schoonmoeder. Tot je bij de laatste twee verzen aankomt en daar lees je dat de baby die Ruth krijgt met Boaz Obed wordt genoemd, en dat zijn zoon Isaï heet en dat Isaï de vader van David is.

Waarom is dit zo belangrijk?

Omdat het Oude Testament gaat over een man, Abraham genaamd, en zijn stam, die ronddwaalt en lijdt en twist en worstelt met God. Abraham heeft een roeping om de vader te worden van een nieuw soort stam, die de wereld de verlossende liefde van God zal laten zien. Maar meteen (nog maar één hoofdstuk nadat we hem hebben ontmoet) gaan Abraham en zijn neef Lot gescheiden wegen. Het blijkt dat hij en Lot zo welvarend zijn geworden dat het land letterlijk niet kan voorzien in de levensbehoeften van al hun kudden en hun arbeiders. Te veel spullen in een te kleine ruimte. Hun rijkdommen brengen hen tot de conclusie: Laten we uiteengaan. Als jij naar links gaat, ga ik naar rechts…

Als het de bedoeling is om een nieuw soort stam te vormen, dan is het een tragisch begin, want we zijn nog maar één hoofdstuk op weg in dit nieuwe verhaal (Genesis 13) en deze nieuwe stam is al gescheurd.

Lot gaat de ene kant op,
Abraham de andere.

Tot aan het boek Ruth.

Hoezo? Omdat Ruth uit Moab komt, en de Moabieten waren afstammelingen van Lot. Dus als Ruth erop aandringt dat ze bij haar schoonmoeder wil blijven, wanneer zij terugkeert naar Israël, wordt dit verhaal over deze onopvallende familie een verhaal over de stam van Lot en de stam van Abraham die worden herenigd. Het gaat over het herstellen van de familie. Het gaat over het verzoenen wat jaren daarvoor was gescheiden.

(In de Hebreeuwse taal wordt hier hetzelfde woord gebruikt voor het uiteengaan van Lot en het niet uiteengaan van Ruth. Fascinerend. De verteller weet duidelijk dat dit verhaal gaat over een veel groter verhaal.)

Dat is de reden dat het verhaal eindigt met een kleine stamboom: de stam is net op tijd herenigd voor David om geboren te worden, de koning die hun identiteit zal vormgeven wanneer ze beginnen te hopen op een messias.

Verlossing uit de ellende

En dan het boek Exodus.
Hoe begint dat? Met van die Hebreeërs in slavernij in een vreemd land, eigendom van de farao, en met hun God nergens te bekennen.

En hoe eindigt het? Met slaven die bevrijd zijn en wonen in de woestijn, met een tabernakel in hun midden, met God die woont in de tabernakel

zichtbaar voor alle Israëlieten zolang hun tocht duurde.
(Exodus 40: 38)

Het verhaal begint in duisternis maar eindigt in het licht,
begint in slavernij maar eindigt in vrijheid,
begint met de afwezigheid van God en eindigt met de aanwezigheid van God.

(Wie van jullie in een afkicktraject zit, kent dit verhaal, nietwaar? Je was verslaafd, was bezit, maar toen verlost en nu is elke dag dat je clean en nuchter bent een geschenk…)

Een nieuwe realiteit

En nu we toch bezig zijn, wat dacht je van het boek Efeziërs?
De apostel Paulus schrijft een brief aan zijn vrienden in de stad Efeze en in de eerste drie hoofdstukken schrijft hij niets over dat ze iets moeten doen. Hij vertelt hen gewoon wie ze zijn in deze nieuwe werkelijkheid van Christus. Hij zegt dat ze gezegend zijn en aangenomen en verlost en vergeven en opgenomen en apart gezet en verzegeld en levend en opgewekt en hij gaat maar door en door en door met bekendmaken wie ze zijn en wat God heeft gedaan voor hen en hoe de Geest nu woont in hun midden

En dan, in hoofdstuk 4, begint hij hen te vertellen hoe het in de praktijk van het dagelijkse leven eruitziet om te leven vanuit deze nieuwe realiteit.

Allereerst vertelt hij hen wie ze zijn
daarna vertelt hij wat ze moeten doen.

Waarom?

Omdat de Jezus-boodschap vooral een bekendmaking is van wie je bent. Het gaat over jouw identiteit, over het nieuwe woord dat over jou is uitgesproken, de liefde die altijd van jou is geweest.

Wanneer je begint met geboden en verordeningen kan dat mensen op het verkeerde idee brengen dat God van ons houdt om wat wij doen of om hoe vroom of deugdzaam of goed wij zijn. Dat is geen evangelie. Evangelie is de bekendmaking van wie jij nu bent in Gods ogen om Christus. Je bent een kind van God, niet omdat jij zo geweldig bent, maar omdat God allerlei soorten kinderen heeft en jij bent er één van.

Maar als je mensen vertelt wie ze zijn, hoe ze op hun best zijn, als je ze herinnert aan hun ware identiteit, dan is er een goede kans dat ze zullen weten wat ze moeten doen als ze leven vanuit dat goede nieuws.

Nogmaals, pas als je hoger vliegt, zie je die kleine overgang van het einde van hoofdstuk 3 naar het begin van hoofdstuk 4 en dat opent de hele brief, en onthult allerlei helderheid en inzicht zien.

Nog een stukje hoger…

En als we toch bezig zijn, wat denk je van het evangelie van Matteüs?
Jezus wordt geboren en hij wordt naar Egypte gevoerd, nietwaar? Dan komt hij terug naar Israël en wordt hij gedoopt en dan brengt hij veertig dagen door in de woestijn.

Wacht even, de Israëlieten waren in Egypte, toch? En toen werden ze door het water heen in de woestijn gebracht waar ze veertig jaar bleven.

En Matteüs schrijft voor een joods publiek, dat klopt toch? En hoe begint hij? Met Jezus te verbinden met de geschiedenis van zijn volk.

We kunnen hier nog wel even mee doorgaan.
Je leest deze verhalen op een hogere vlieghoogte en opeens zie je de schittering en de ingenieuze, revolutionaire aard van deze schrijvers die verhalen te vertellen hebben, verhalen die ons vaak doen denken aan onze verhalen. Wat natuurlijk de bedoeling is.

Dus als je weer eens gefrustreerd bent of verward over iets wat je leest in de Bijbel, vraag jezelf dan: is er iets wat ik mis omdat ik niet het totaaloverzicht heb, zou ik hoger moeten vliegen?