Ruth, de bijzondere betovergrootmoeder van Jezus
Dat er een compleet bijbelboek aan Ruth is gewijd, is best bijzonder, zegt dominee Arie van der Veer. Want Ruth was en bleef een Moabitische, een allochtoon. En uitgerekende deze Ruth wordt familie van Jezus.
Er is een compleet Bijbelboek aan haar gewijd. Ze is een van de vier vrouwen die vermeld staan in het geslachtsregister van Jezus. Dus als we het over Ruth hebben, hebben we het niet over zomaar een vrouw:
• ze is een voorouder van Jezus;
• ze is geen Joodse vrouw, maar een Moabitische; • ze is een allochtoon.
Dat laatste is heel opvallend.
De geschiedenis van het volk van Ruth, Moab, is bepaald niet fraai. Het zijn de afstammelingen van een kind dat werd geboren na een incestueuze verhouding tussen vader Lot en zijn dochter. Daar kwam een (klein)kind uit voort: Moab.
Schande
Moab werd de stamvader van een nieuw volk dat ging wonen ten oosten van de Jordaan. Tijdenlang horen we niets van dit volk. Totdat Israël bevrijd wordt van de slavernij en uit Egypte vertrekt naar het beloofde land. Moab wil Israël dan tegenhouden. In eerste instantie lukt dat niet, maar als ze (weer) een seksfestijn organiseren, krijgen ze de Israëlieten zover om mee te doen. In het laatste Bijbelboek wordt daar nog met schande over gesproken (Openbaring 2:14).
Emigreren naar Moab
Door de eeuwen heen bleef de verhouding tussen deze twee volken slecht. Daarom zullen ze het in Betlehem vast niet gewaardeerd hebben, toen het gezin van Elimelech in een economisch slechte tijd besloot om te emigreren naar Moab.
Het gezin kreeg daar te maken met grote problemen: Elimelech en zijn twee zonen stierven. Zijn vrouw Noömi besloot terug te gaan, met haar twee Moabitische schoondochters, Orpa en Ruth. De zoons waren namelijk in Moab getrouwd. Er was dus sprake van twee gemengde huwelijken. Voor een Jood was dat een heel uitzonderlijke stap.
Mee met haar schoonmoeder
Vreemdelingen hebben het altijd moeilijk gehad. Nu, maar ook vroeger. Was er toekomst voor twee jonge Moabitische vrouwen in Israël? Twee vreemde vrouwen die een andere taal spraken? Afkomstig uit een andere cultuur? Noömi vond het in ieder geval veel verstandiger dat ze teruggingen. Orpa leek dat een goed idee. Maar Ruth wilde koste wat het kost met haar schoonmoeder mee.
Uitkeringen bestonden niet
De eerste periode was heel zwaar. Er lag nog een stuk grond dat ooit van de familie was. Maar wie moest dat bewerken? Uitkeringen bestonden niet. De twee vrouwen hadden geen enkele inkomstenbron. Hun situatie was volkomen uitzichtloos. Ruth moet verschrikkelijk eenzaam zijn geweest en Noömi had haar handen vol aan de verwerking van haar eigen verdriet.
Argwaan
Ruth probeerde hun kostje bij elkaar te scharrelen. Op het land zocht ze naar restanten van de oogst. Ze werd met argwaan bekeken. Ze was en bleef een vreemdelinge. Elke keer wordt vermeld dat zij een Moabitische was.
Gelukkig was er een boer die medelijden met haar had. Hij zorgde ervoor dat er wat meer van de oogst op het veld achterbleef. Maar Noömi en Ruth bleven armoedzaaiers. Twee vrouwen zonder toekomst.
Wie was bereid te helpen?
Het was Noömi’s idee om naar een losser op zoek te gaan, iemand uit de familiekring die moest helpen als je in nood kwam. Zo’n man moest dan met de weduwe trouwen om voor haar te zorgen en de naam van de overledene in stand te houden. Dat was een oude, Joodse wet. Maar wie was bereid een huwelijk aan te gaan met Ruth? Ze was en bleef een Moabitische, een vreemdelinge, een allochtoon.
Prostituee
Daarom is het een wonder dat er toch iemand gevonden werd. Het bleek die aardige boer te zijn: Boaz. Hij trouwde met Ruth en werd zo de redder van het gezin. Waarom die Boaz dat gedaan heeft? Ja, Ruth had geko-
zen voor het Joodse geloof. Maar ze was en bleef een Moabitische. Misschien kwam het ook wel, omdat Boaz familie was van Rachab. Je weet wel, die prostituee uit Jericho. Rachab was ook een vreemdelinge, kwam ook tot geloof en sloot zich ook aan bij Israël.
Jezus' voorgeslacht telde vreemdelingen
Het is bijzonder dat Matteüs besloot het allemaal op te schrijven. Tegen alle gewoonten in, want in die tijd noemde je vrouwen niet als voorouder. Bovendien worden er maar vier vrouwen specifiek genoemd; alle vier verre van onbesproken.
Natuurlijk deed Matteüs dat met een bedoeling. Jezus, de Zoon van God, was een Jood. Maar Zijn voorgeslacht telde meerdere vreemdelingen. Ook mensen met een fout verleden. Toen Hij later met iedereen omging, leverde Hem dat veel kritiek op. Misschien hebben mensen gezegd: ‘Hij heeft het niet van een vreemde. Het zit in de familie.’
Betovergrootmoeder van Jezus
Het grote verschil met ons is dat wij onze familie niet kunnen kiezen. Zijn familie was wél een keuze en hij koos uitgerekend deze. Met Ruth als Zijn betovergrootmoeder.
Ook al ben je bij anderen minder geliefd of voel je je (een) vreemd(eling): Jezus staat voor je in en is je familie. Boaz werd de losser van Ruth. Jezus is dat voor jou.
