Soebatten

Rikko geeft op de vroege ochtend inspiratie om de dag bewust te beginnen. Hij leest om 6 uur de teksten uit een oud kerkelijk leesrooster en zo rond 7 uur deelt hij de gedachte die dan op-popt. Elke werkdag te lezen en te beluisteren.

Soebatten – PopUpGedachte 15 november 2018

Soebatten. Ik wil het wel adopteren als vergeetwoord als dat niet al is gebeurd. Radio 1 heeft zo’n rubriek. Vergeetwoorden: mooie woorden die we zijn vergeten. Je kunt er eentje adopteren en dan word je verantwoordelijk voor het gebruik ervan zodat het niet verloren gaat. Mooi.

Ik dacht vanochtend aan ‘soebatten’ na het lezen van de teksten van vanochtend. De teksten zijn fragmenten uit de Bijbel geselecteerd in een grijs en waarschijnlijk eerbiedwaardig verleden om tijdens de eucharistie gelezen te worden. De eucharistie komt er waarschijnlijk niet van vandaag, maar mijn meditatiemoment voor de dag begint wordt gevuld door deze lezingen. Ik bevraag ze op hun actualiteit of verfrissende blik op het leven van vandaag. De gedachte die eruit oppopt heet een PopUpGedachte, naar de PopUpKerk die we gestart zijn in Nederland.

En vandaag lees ik Paulus. Die sommigen van u kennen en die ik anders graag aan u voorstel als en weledelzeergestrenge apostel. De man kan scherp zijn en oordelend, tenminste zo klinkt het. Hij is diep geraakt door Jezus van Nazareth en van harte gaan geloven dat de – door de lange eeuwen heen verwachte – hoop van het volk Israël uitgekomen is. Dat met Jezus de wereld is veranderd in een plek waar iedereen direct toegang kan hebben tot God. We zijn allemaal verantwoordelijk voor wat we doen met die keuze, met die open uitnodiging. Als we allemaal toegang hebben tot het goede is niemand meer te verontschuldigen. Volgens Paulus is de wereld volwassen geworden en wie volwassen is moet kiezen hoe hij of zij het leven inricht. En is er niemand en niets meer om je achter te verschuilen.

Deze Paulus heeft nogal wat te verduren gehad vanwege zijn boodschap van radicale vrijheid, zowel van sommige zijn Joodse geloofsgenoten die vonden dat het verhaal toch echt Joodser moest blijven dan Paulus nu verkondigde, als van anderen die vonden dat hij staatsondermijnend opereerde, de anarchist.

Momenteel zit de beste man in de bak. Ik denk zonder tv en fatsoenlijk eten, maar dat weten we niet zeker. Hij kan er wel brieven schrijven. Gelukkig. Anders had de helft van het Nieuwe Testament niet bestaan. Hij kan toch niets doen, dan maar brieven schrijven. Martin Luther King schijnt van de momenten waarop hij in de bak zat gezegd te hebben: ‘Hè, kom ik eindelijk aan mijn leeswerk toe.’ Het zijn nogal types.

Vandaag wil hij een weggelopen slaaf terugsturen naar een van de christelijke gemeentes. En weglopen wordt niet echt gewaardeerd. Terugkomen al helemaal niet. En Paulus wil dat deze slaaf terugkomt en ontvangen wordt als een gelijke. Dat is blijkbaar nogal een mentale tour-de-force en nu komt het soebatten in beeld. De weledelzeergestrenge Paulus wringt zich in allerlei bochten om flemend en zoekend een ingang te vinden om Onesimus, want zo heet de run-away terug te krijgen op de plek. Hij kan of wil niet bevelen, maar hij wil wel dat het geregeld wordt. Een paar fragmentjes:

‘Al heb ik ook in Christus alle recht u op uw plicht te wijzen, toch geef ik de voorkeur aan een verzoek en aan een beroep op uw liefde.’ Hij wil dat het uit vrije wil gebeurt, maar het lijkt verdraaid veel op het ‘aanwijzen van een vrijwilliger’. Jíj bent de vrijwilliger vandaag! Nee, ik wil niet. Het moet toch! Oké, doe ik het wel vrijwillig.

Dan: ‘Paulus is het die u schrijft, een oud man, nu bovendien een gevangene’. Sympathie wekken. Werkt altijd. En mijn verzoek geldt het kind dat ik hier in de gevange­nis heb verwekt. Ik bedoel Onesimus. Poetisch, Paulus. Hij maakt twee dingen duidelijk: Onesimus is niet meer wie hij was én hij staat Paulus heel erg na aan het hart. Die u in het verleden bijzonder weinig voordeel heeft opgeleverd, maar die nu terdege nuttig is, zowel voor u als voor mij. Ik verwacht dat dit een eufemisme is over dat verleden. Wat hij heeft uitgehaald, weet ik niet maar veel goeds kan het niet zijn. Nu komt het eigenlijke verzoek:

Ik stuur hem terug naar u en met hem heel mijn liefde.
Gaarne had ik hem hier gehouden, als uw plaatsvervanger,
om voor mij te zorgen in mijn gevangenschap voor het evangelie.
Maar ik wil niets doen zonder uw instemming, ik wil niets afdwingen,
uw goedheid moet zich spontaan kunnen uiten!
Misschien was dat wel de reden waarom hij een tijd lang bij u is weg geweest:
dat ge hem voorgoed terug zoudt krijgen,
nu niet meer als slaaf, maar als veel meer dan een slaaf, als een geliefde broeder.
Dat is hij voor mij al helemaal, hoeveel meer dan voor u, als mens en als christen.
Als gij u dus met mij verbonden voelt, heet hem dan welkom zoals ge het mij zoudt doen.
En mocht hij u schade hebben berokkend of iets schuldig zijn, zet het maar op mijn rekening.
Hier is mijn handtekening: Paulus, ik zal betalen… Of zullen we zeggen: zet het op uw eigen rekening? Ge zijt me toch al uzelf schuldig!

Dat is soebatten, dreigen, alles tegelijk. Met als uitsmijter:
Kom broeder, laat me een beetje van u profiteren, ter wille van de Heer. Stel om Christus’ wil mijn hart gerust.

Zo heb ik de grote weledelgestrenge heer Paulus nog niet vaak gelezen. Wentelend in woorden om iets te realiseren. Om bevrijding te realiseren voor Onesimus. Om één man te redden en de gemeenschap de kans te geven redder te zijn.

Jezus zegt vandaag dat het koninkrijk niet ver weg is, en je het niet kunt aanwijzen. Het is onder ons. En het gebeurt als iemand de weg terug vindt en beide partijen genezen van hun vroegere wonden. Het is het meest basale werk van de Eeuwige, zeggen de teksten: zij die gevangen zitten bevrijden. En Paulus blijft in de cel, maar hij was al vrij. Onesimus kan nog vrij worden. De gemeenschap die hij schade heeft berokkend ook. Daar wil Paulus alles voor doen. Soebatten dus ook. Op hoop van zegen.

Hier vind je drie tekstgedeeltes die Rikko vanochtend las.

Deze rubriek heeft een eigen boek: Lazarus staat op. Daarin zijn de 25 mooiste ochtendgedachtes van de afgelopen tijd gebundeld en geïllustreerd door Joanne Zwart.

Lazarus staat op | Rikko Voorberg | Vuurbaak | ISBN 9789460050404 | € 17,95