Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Bart Campolo: ‘Mijn geloof is gestorven aan duizend onbeantwoorde gebeden’

Deel:

De Amerikaanse Tony Campolo is behalve een bekende evangelische voorman ook vader van Bart. Die laatste besloot een paar jaar geleden te stoppen met geloven. Pieter-Jan sprak ze over de impact van die beslissing.

Aan een rijk gedekte tafel, in een gedimd verlichte kamer, zit de familie Campolo bij elkaar voor het traditionele Thanksgiving-diner in 2014. De maaltijd verloopt zoals ieder jaar; het is een gewaardeerde gewoonte. Na het diner neemt Bart, zoon van Tony en Peggy Campolo, het woord. Hij vertelt zijn ouders dat hij niet meer gelooft. Ze zijn geschokt.

Ik stop ermee

Die schok is meer dan begrijpelijk. Vader Tony (82) is een van de bekendste christelijke voormannen van Amerika; hij schreef verschillende bestsellers, adviseerde Bill Clinton op spiritueel gebied, bedacht de term Redletter Christians – naar de rode letters waarin Jezus’ woorden in Engelse bijbels worden weergegeven – en leidde verschillende organisaties.

Zijn zoon Bart (54) volgt in zijn voetsporen. Hij is jeugdwerker in Philadelphia en richt een organisatie op die jonge christenen inspireert om onder de armen te wonen en te werken. Dat doet hij zelf ook. Maar na een lang denkproces besluit hij in 2011 het geloof vaarwel te zeggen. ‘Ik stop ermee,’ vertelt hij zijn ouders bij de restanten van het feestelijke diner.

Ik wil dit begrijpen

‘Ik was aangenaam verrast door de reactie van mijn vader,’ vertelt Bart bijna drie jaar later. ‘Hoe teleurgesteld en verontrust hij ook was, hij viel me niet aan. Zijn eerste reactie was: ik wil dit begrijpen. Ik moet hier meer van weten.’ Vader Tony vult aan: ‘Mijn vrouw zei later dat ze in stilte bad dat ik niets zou zeggen waar ik de rest van mijn leven spijt van zou krijgen. Ik herinner me weinig van wat ik gezegd heb, maar dát is niet gebeurd. God dank.’

In plaats daarvan besluit Tony zijn zoon uit te nodigen op een trip door Engeland, waar hij is uitgenodigd als spreker. Tijdens die trip bespreken ze Barts afscheid van het geloof en stellen ze elkaar vragen. De gesprekken vormen de basis voor het boek Why I Left/Why I Stayed, dat ze begin dit jaar samen uitbrachten.

Dit is het leven dat we hebben

‘Een beslissend moment was een fietsongeluk met mijn mountainbike in de zomer van 2011,’ vertelt Bart. ‘Op een dag verliet ik mijn huis, en het volgende wat ik me herinner is een ziekenhuiskamer. Ik bleek een ernstig ongeluk te hebben gehad, en had grote gaten in mijn geheugen. In het ziekenhuisbed kon ik lange tijd nadenken over van alles en nog wat, waaronder mijn geloof. Eén ding werd me in deze periode duidelijk: ik geloof niet meer in een hiernamaals. Dit is het leven dat we hebben, en we moeten ervan maken wat we kunnen.’

Dit moment was een belangrijke stap in een lang proces. Zijn vrouw, Marty, had al langer ernstige twijfels, maar Bart wist zijn geloof ondanks eerdere vragen telkens weer op te pakken. Maar de vragen bleven en werden hardnekkiger. ‘Het sociale aspect van het christelijk geloof – naastenliefde, overgave, zorg voor de armen – vind ik fantastisch. Maar het bovennatuurlijke aspect werd voor mij hoe langer hoe onlogischer. Zo onlogisch, dat mijn vrouw op een gegeven moment zei: volgens mij moet je stoppen jezelf christen te noemen. En ze had gelijk.’

In heel veel gevallen leidt dit tot een breuk

Zoiets vertelt Bart ook aan zijn verdrietige ouders. Als Tony terugdenkt aan dat moment, zoekt hij nog altijd naar woorden. Op de vraag hoe hij dat moment ervoer, zwijgt hij een tijdje. Dan antwoordt hij: ‘Geschokt. Ik was volkomen geschokt.’ Maar, zegt hij: ‘Ik besef heel goed dat wij absoluut niet de enigen zijn die hiermee geconfronteerd worden. In deze tijd is het eerder regel dan uitzondering dat een kind het geloof vaarwel zegt. In heel veel gevallen leidt dat tot een breuk met de ouders. Wij hebben er ook mee geworsteld, maar we zijn niet gestopt met praten. En we houden nog van elkaar en spreken dat uit.’

Dat is, voor Tony, ook de belangrijkste reden om gezamenlijk een boek te schrijven. ‘Wij hopen dat we een vorm aanreiken waarmee ouders en kinderen in gesprek kunnen rond dit thema, zonder dat het verzandt in woede, rancune of veroordeling.’ Bart: ‘Er is met mijn stap veel verloren gegaan in onze relatie. Maar ik ben dankbaar en trots dat we nog van elkaar houden en zo open met elkaar in gesprek blijven.’

Geloof moet voortdurend vernieuwd worden. Anders sterft het

Tony: ‘Het is pijnlijk om over dit onderwerp te praten. Maar het is vooral een voorrecht, omdat ik geloof dat anderen hiervan kunnen leren. Aan de ene kant hoop ik dat dit boek een waarschuwing is: neem het geloof van je kind niet voor lief. Veel te vaak denken we dat tot geloof komen een eindstation is, maar dat is het niet. Geloof moet voortdurend vernieuwd, versterkt en gevoed worden. Anders sterft het. Aan de andere kant hoop ik dat het mensen tools geeft om in gesprek te blijven.’

Welke les heeft u uit deze periode geleerd?
Tony: ‘Gebed. Ik besteed al mijn energie op dit moment aan het bidden voor Bart, en ik zie met veel ontroering dat anderen meebidden. Maar dat bracht me ook tot het schokkende besef dat ik mijn zoon veel te weinig in gebed bij God heb gebracht. Ik heb te weinig gebeden voor zijn geloof.’

Jouw vader bidt voor je terugkeer naar het geloof. Hoe ervaar je dat?
Bart: ‘Zijn verlangen naar mijn terugkeer is begrijpelijk. Maar het is ook onmogelijk om aan toe te geven. Ik kan dat niet meer. Ik vind zijn verlangen ontzettend sympathiek; hij weet dat, en dat maakt het des te schrijnender. Gelukkig, en dat ervaar ik echt als goed nieuws, is zijn vertrouwen op Gods genade zo groot dat hij zich weinig zorgen maakt om mijn eeuwige toekomst. Hij maakt zich drukker over de aardse consequenties van mijn breuk met het geloof.’

De toekomst van je zoon of dochter aan God overlaten

Dat is een van de lessen die vader en zoon Campolo in hun boek trekken: je kunt pas een redelijk gesprek met elkaar hebben, als je de eeuwige toekomst van je zoon of dochter aan God durft over te laten. Tony: ‘Die worsteling heb ik gelukkig tien jaar geleden al doorgemaakt. Ik weet dat ik Barts toekomst in Gods handen mag leggen. Maar dat maakt het nog niet eenvoudig. Want het geloof is allesbepalend in mijn leven, en dat was het ook voor Bart. Deze breuk zorgde ervoor dat ik niet alleen een zoon verloor, maar ook een broeder, een vriend en een zeer geliefde collega.’

Daaruit volgt een andere les die de Campolo’s hebben geleerd: het verliezen van je geloof is meer dan alleen het verliezen van je wereldbeeld. ‘Voor Bart betekende het ook het einde van zijn baan en het afscheid van een groot deel van zijn vriendenkring,’ vertelt Tony. Bart vult aan: ‘Het was absoluut eenvoudiger geweest om voor de buitenwereld te blijven geloven, maar dat zou oneerlijk zijn. Ik heb met de armste mensen van Amerika gewerkt in getto’s. Daar is mijn geloof gestorven aan duizend onbeantwoorde gebeden. Nog voordat ik het goed en wel besefte, was het geloof dat God een keer écht zou komen en iets zou doen, al verdwenen.’

Argumenten werken niet

Gebed, gelooft Tony, is het enige dat zijn zoon nog terug kan brengen bij God. ‘Hij heeft de liefde van medegelovigen ervaren, en de argumenten kent hij als geen ander. Argumenten werken niet. Ik geloof niet dat het geloof logisch is te beredeneren – Paulus zei het al: het is een dwaasheid. Het enige dat werkt, is de Heilige Geest. Zonder Zijn leiding is de Bijbel een boek dat vooral vragen oplost. Met Hem is het een boek dat je waarheden leert die een professor je nooit zal kunnen leren: de waarheden van de liefde.’

Die liefde staat voor vader en zoon Campolo nog altijd centraal, al komt die volgens Tony van Boven en volgens Bart van binnenuit. Bart vond na een korte onderbreking werk als humanistisch pastor. ‘Ik heb een duidelijk doel in mijn leven gevonden. Het geeft me ruimte en vreugde te beseffen dat dit leven het enige is, en dat ik anderen kan helpen hún verhaal te ontdekken. Ik ben nog steeds een dienaar van het goede – maar nu aan de andere kant van het geloof.’


Dit verhaal is eerder verschenen in Visie. Dit is een ingekorte versie.

Wil je meer lezen over Bart? Hij vertelde zijn verhaal o.a. in The New York Times Magazine en Huffington Post.

Unknown-2

Why I left/Why I stayed | Tony and Bart Campolo 

Geschreven door

Pieter-Jan Rodenburg

--:--