Vastgelopen dominees aan het woord in 'Uitgepreekt'
Vanaf maandag 14 juni om 23.20 uur bij de EO op NPO 2
Om de zoveel tijd verschijnen er in de media berichten over dominees die stilzwijgend of met het nodige tumult hun toga aan de wilgen hangen. Soms gaat hun vertrek gepaard met een schandaal dat breed wordt uitgemeten door regionale en landelijke media. Anderen vertrekken met stille trom en kiezen voor een leven in de luwte.
De vaak welbespraakte predikanten zwijgen doorgaans zelf in alle toonaarden over hun carriereswitch. In het nieuwe EO-programma Uitgepreekt gaat Margje Fikse in gesprek met predikanten die hun ambt niet meer kunnen uitoefenen.
Er zijn verschillende redenen voor het vertrek: van een conflict met de kerkenraad tot een buitenechtelijke relatie. De echte oorzaken blijken echter vaak veel dieper te liggen. Deze predikanten zijn hun loopbaan begonnen met liefde voor de kerk en een diep verlangen om het Woord te verkondigen. Maar gaandeweg komen ze in conflict met zichzelf, hun kerkenraad, de gemeente of de leer. De reden voor vertrek is dan ook vaak het puntje van de ijsberg en soms een (on)bewust gekozen escape om aan het systeem van verwachtingen en eenzaamheid te ontsnappen.
Uit ambt gezet
Gerard Rinsma werd op non-actief gesteld na een conflict met de kerkenraad. Peter van der Laan wordt uit zijn ambt gezet, nadat hij een buitenechtelijke relatie kreeg. Ernest Ouwejan werd, op eigen initiatief, uit het ambt ontheven nadat hij steeds meer vastliep in de geloofsleer.
Misstappen
De predikanten erkennen de (mis)stappen die hebben geleid tot hun vertrek. Maar is de liefde en genade die ze jarenlang preekten er ook voor hen? In ‘Uitgepreekt’ nemen ze nog één keer het woord. Het programma begint met een ‘biecht-moment’, waarna de predikanten in gesprek gaan met Margje Fikse. Aan Fikse vertellen zij, openhartig, het echte verhaal achter hun vertrek. Waar ging het mis en hoe is het zover gekomen? Was dit te voorkomen en heeft de kerk hier een rol in gespeeld?
Falen, verliezen en vergeving
Een reeks empathische en kritische gesprekken over falen, verliezen en vergeving. Het derde onderdeel van ‘Uitgepreekt’ is een mini-preek. Veel van deze predikanten hebben geen afscheid kunnen nemen van hun gemeente. In de mini-preek delen ze hun laatste woorden. Deze mini-preken zijn na afloop van het programma te vinden op het EO-platform Lazarus.
Eenzame strijd
Presentator Margje Fikse is onder de indruk van de verhalen van haar gasten. “Eigenlijk kun je het programma samenvatten in drie woorden: pijn, verdriet, maar ook opluchting. Deze voorgangers hebben jarenlang een eenzame strijd gevoerd, ook als ze bijvoorbeeld theologisch niet meer met hun kerkenraad door één deur konden. Je kunt er als dominee met niemand over praten, dus dan voelt het als een bevrijding wanneer je uiteindelijk géén dominee meer bent.”
Uitgepreekt
Aflevering 1 – maandag 14 juni
Peter van der Laan (70) loopt tijdens zijn loopbaan als predikant steeds vaker tegen kritiek op. In veel situaties krijgt zijn vrouw het te horen, maar daar vindt hij niet altijd weerklank. Bij een vertrouwde vriendin van het stel vindt hij wèl waardering en daar gaat hij meer van zoeken. Zijn vrouw komt na een tijd achter hun verhouding. Ze kiest er voor om bij hem te blijven en dat leidt tot herstel van hun liefde. Maar Peter wordt wel, met zijn instemming, uit het ambt gezet. In een andere kerkelijke gemeente kan hij wel weer aan het werk, maar niet niet meer als predikant.
Geschreven door
Miriam Duijf