Volgens Katharine Hayhoe kan iedereen klimaatverandering bespreekbaar maken

Op onze social media lijkt het alsof onze samenleving in twee kampen is verdeeld wat betreft klimaatverandering. Een kamp dat gelooft klimaatverandering eraan komt en dat wij (samenleving en overheid) actie moeten ondernemen. En kamp dat ‘tegen’ is en klimaatverandering ontkent.

De werkelijkheid blijkt veel genuanceerder, en dat geeft perspectief. Professor Katharine Hayhoe (foto hierboven), een vooraanstaand Amerikaanse klimaatwetenschapper, christen en vrouw van een predikant, schreef het boek Saving us, A Climate Scientist's Case for Hope and Healing in a Divided World. Ze wil mensen enthousiast en hoopvol maken en leren hoe het gesprek over klimaatverandering op een constructieve manier kan worden gevoerd.  

Niet zo gepolariseerd

Haar boek begint met de eyeopener dat de kampen voor en tegen klimaatverandering helemaal niet zo strikt gescheiden zijn als je zou geloven op basis van de ‘discussies’ die soms gevoerd worden op Twitter en Facebook. Volgens Hayhoe zijn er maar liefst zes verschillende denkrichtingen over het klimaat. Die richtingen zijn niet allemaal even gepolariseerd: met vijf van de zes groepen is een gesprek mogelijk. En het goede nieuws is dat ze samen de grote meerderheid van de bevolking vormen. Als dat geldt voor de gepolariseerde VS, dan zal dat in Nederland ook wel zo zijn.  

De eerste twee groepen, die gealarmeerd zijn of tenminste bezorgd zijn, vormen de helft van de bevolking van Amerika. Dan heb je nog zo’n 30 procent, die voorzichtiger zijn, maar wel geïnteresseerd. En een kleine 10 procent twijfelt sterk, maar wijst het niet af.

In gesprek met groepen

Hayhoes boek geeft vooral uitleg hoe je met de drie twijfelende, voorzichtige en ongeïnteresseerde groepen in gesprek kunt gaan. Dat doet ze met persoonlijke verhalen van ontmoetingen met mensen, van leden van de Rotary tot sportclubs, van kerkgangers tot lokale politici en boeren. En voor elke bevolkingsgroep die zij tegenkomt, blijkt er een link, dat wil zeggen: een persoonlijk belang of intrinsieke waarde om een goed gesprek te beginnen over klimaatverandering. Voor de Rotary clubleden is hun persoonlijke bedrijfsethiek van belang, voor een ski-oord het oplopende gebrek aan skihellingen, voor boeren de steeds langere perioden van droogte of juist overstromingen.

Wat is het plezierig en interessant om zo dwars door de Amerikaanse bevolking te gaan en te zien waar er aanknopingspunten en mogelijkheden zijn. Hayhoe vindt het belangrijk dat de gesprekken over het klimaat zijn gebaseerd op interesse. Angst is namelijk een slechte raadgever en verlamt mensen om actie te ondernemen. Maar er is wel een urgentie, vandaar dat zij iedereen oproept aan de slag te gaan om klimaatverandering bespreekbaar te maken.

Glasharde klimaatontkenners

Hayhoe besteedt ook aandacht aan de glasharde ontkenners. Die vormen overigens maar een een kleine groep van (7%) van de Amerikaanse bevolking. Zij zijn echt afwijzend (‘dismissive’), dat wil zeggen dat ze faliekant ontkennen dat onze aarde opwarmt door menselijk handelen. Zij zijn ook het meest vatbaar voor misinformatie en allerlei complotdenken. Volgens Hayhoe gaat er naar deze groep veel te veel aandacht uit. Ze adviseert om niet te proberen om deze groep te overtuigen. Dat lukt haar niet, dat lukt niemand. Zelfs als de eigen familieleden klimaatwetenschappers zijn, worden de feiten afgewezen, zo overtuigd is men van het eigen gelijk. Stop er vooral geen energie in, zegt Hayhoe.

In Hayhoes boek vind je geen overzicht van technologische oplossingen voor het klimaatprobleem. Toch kan ze het niet laten om onze eigen persoonlijke gretigheid wat betreft consumentisme en om de vaak ongefundeerde afwijzing van feiten rondom klimaatverandering aan te kaarten. Maar ze doet dat subtiel, laat mensen op weg gaan in hun denken, port en duwt zachtjes. Zo is ze ook in het echt: vriendelijk, enthousiast, terwijl ze zelf een paar keer per dag hatemail met doodsbedreigingen krijgt.

Genade en hoop

Ik heb na het lezen van dit boek even schriftelijk contact gezocht met Hayhoe. Ik was gestimuleerd om meer verbindend te spreken over klimaat (en me minder druk te maken om complotdenkers, wat mij maar moeilijk lukt…) Ik vertelde haar ook dat ik weleens in plaats van de gewone Tien geboden, de 10 groene geboden voorlees in een kerkdienst. Ik doe dat op basis van de ideeën van Govert Buijs en Martine Vonk.

Dat kon niet zo op haar instemming rekenen: groene geboden zouden zo overkomen als normatieve spiegel, dat kon mensen in het harnas jagen. Ik reageerde en vertelde dat ik ze altijd na de evangelieverkondiging uitsprak, als een genadevolle bemoediging voor mensen onderweg. ‘Oh that’s great! I love it!!’ schreef ze terug. Een communicator ten top…

Haar boek wordt komend jaar in het Nederlands vertaald, maar haar Engels is prima te begrijpen. Daarom zou ik zeggen: lees het alvast en geniet van haar hoopvolle verhaal.

Je kunt Katharine Hayhoe binnenkort ook horen en zien op The Justice Conference van Tearfund Nederland, die zaterdagavond 30 oktober online wordt gehouden. Daar zal ze ook iets vertellen over dit nieuwste boek. Wil je meer weten of de speech van Katharine niet missen? Informatie en tickets voor The Justice Conference vind je hier. 

Katharine was al eerder te zien in het programma Andries en de wetenschappers. De hele uitzending vind je hier.